Güney Asya çatışmasında iki lider sahnede

Güney Asya, 9 Mayıs sabahı başlayan ve Hindistan’ın Pakistan’a yönelik füze saldırılarıyla alevlenen bir krize sürüklendi. Sınır çatışması kısa sürede insansız hava araçları, balistik füzeler ve karşılıklı sivil ölümleriyle iç bölgelere taşındı. Gerilimin merkezinde ise Hindistan Başbakanı Narendra Modi ve Pakistan Genelkurmay Başkanı Asim Munir yer aldı.

Narendra Modi, saldırıdan saatler önce diplomatik temaslarını sürdürdü. Angola Cumhurbaşkanı João Lourenço’yu ağırladı, Rusya lideri Vladimir Putin ile telefonla görüştü. İngiltere ile imzalanan ticaret anlaşmasının ardından İngiliz İşçi Partisi lideri Keir Starmer ile de buluştu.

Pakistan’da Asim Munir, Ulusal Güvenlik Danışmanlığı görevine istihbarat şefi Asim Malik’i atadı. Balistik füze denemesine katıldı ve generalleriyle askeri toplantılar yaptı. Ayrıca İran Dışişleri Bakanı Abbas Araghchi’yi ağırladı. İranlı bakan, Hindistan’ın Pakistan destekli grupları suçladığı Pahalgam’daki saldırının ardından tansiyonu düşürmek üzere bölgeye gitmişti.

Hindistan, Pakistan içindeki “terörist altyapıya” müdahale ettiğini açıkladı. Pakistan ise beş Hint jetini düşürdüğünü iddia etti. Saldırılar hem fiziksel sınırları hem de siyasi eşiği aştı. İki taraf da karşılıklı sivil kayıpları gündeme getirdi.

Çatışma, iki dindar ve otoriter liderin yürüttüğü ideolojik bir hesaplaşmaya dönüştü. Narendra Modi, Hindu milliyetçisi söylemiyle bilinirken; Asim Munir, son yılların en muhafazakâr Pakistan Genelkurmay Başkanı olarak öne çıktı. Munir’in, Kur’an’ı ezbere bilen ilk ordu komutanı olduğu açıklandı.

Hint medyası Modi’yi “turuncu pelerinli kahraman” olarak lanse etti. India Today, Modi’yi çevrim içi görsellerde elinde kalkanla resmetti. Gazeteci Nilanjan Mukhopadhyay şu yorumu yaptı: “Modi, dış tehditler karşısında geri adım atmayan güçlü lider imajını pekiştirdi.”

Pakistan’da da milliyetçi bir destek yükseldi. Protestocular Hint bayraklarını ve Modi’nin kuklalarını yaktı. “Kahrolsun Hindistan” sloganları atıldı. Eski Ulusal Güvenlik Danışmanı Moeed Yusuf, şu değerlendirmeyi yaptı: “Pakistan’daki güvenlik kurumları, Hindistan’ın ne yaparsa yapsın Pakistan’ı yok etmek istediğine artık ikna oldu.”

Modi, 2001-2014 yılları arasında yönettiği Gujarat’ta sert güvenlik politikalarıyla öne çıktı. Müslüman azınlıklara karşı söylemleri ve Hindu milliyetçiliği, onu 2014’te başbakanlığa taşıdı. Ancak BJP, 2024 seçimlerinde çoğunluğu kaybetti. Bu sonuçlar, Modi’nin siyasi ömrüyle ilgili tartışmaları gündeme getirdi. Bazı RSS üyeleri nadir eleştiriler yöneltti.

Modi, 2024 sonunda Ayodhya’da açılışını yaptığı Hindu tapınağına rağmen o bölgedeki seçimi kaybetti. Ancak BJP, Maharaştra, Haryana ve Delhi’de yerel seçimleri kazandı. Gazeteci Nitin Gokhale şu yorumu paylaştı: “Modi şu an tam yetkili bir lider gibi davranıyor. 75 yaşına girmesine rağmen kimse istifasını istemiyor.”

Modi, Pahalgam’daki saldırıdan sonra net bir mesaj verdi. Hindistan’a göre saldırganlar Pakistan destekli gruplardı. Başbakan şu ifadeyi kullandı: “Saldırganları takip edeceğiz, cezalandıracağız ve öldüreceğiz. Nerede olurlarsa olsunlar, onları bulacağız.”

Hindistan, askeri operasyonu “Sindoor Operasyonu” olarak adlandırdı. Sindoor, evli Hindu kadınların saç çizgisine sürdüğü kırmızı toz. Mumbai sokaklarında Modi'nin kamuflaj giysileri içinde ve kırmızı lekeyle resmedildiği afişler asıldı. Dışişleri Müsteşarı Vikram Misri ve biri Hindu diğeri Müslüman iki kadın askeri sözcü, basına günlük bilgilendirme yaptı.

Asim Munir, 2023 boyunca iktidarını sağlamlaştırdı. Yardımcıları aracılığıyla yargı ve bürokrasiye hâkim oldu. Parlamento, görev süresini 5 yıla çıkardı. Munir, geçmişte ISI başkanlığı yaptı, Hindistan sınırında görev aldı. Pahalgam saldırısından günler önce şu açıklamayı yaptı: “Müslümanlar ve Hindular iki ayrı millettir. Keşmir, Pakistan’ın şahdamarıdır.”

Hindistan, bu açıklamayı mezhepçiliğin zirvesi olarak nitelendirdi. Vikram Misri: “Bu ifade, dini gruplar arasında düşmanlık yaratmaya yönelik bir söylemdir” dedi.

Yeni Delhi, Pakistan’ın Pahalgam saldırısındaki rolünü araştırmayı reddettiğini öne sürdü. Ortak su yönetimi anlaşmasını askıya aldı. Pakistan ise hava saldırılarında kadın ve çocukların da aralarında bulunduğu sivillerin öldüğünü iddia etti.

Munir’in kamuoyu önüne çıkmadığı ancak saldırılarda öldüğü belirtilen 7 yaşındaki bir çocuğun ailesine sarıldığı fotoğraf servis edildi. Ordu karşılık için hazırlık yaptı. Moeed Yusuf, şu ifadeyi kullandı: “Hindistan her saldırıdan sonra bizi hedef alırsa, daha güçlü karşılık vermekten başka çaremiz kalmaz.”

Bu kez çatışmalar sadece sınırla sınırlı kalmadı. Her iki ülke, balistik füzelerle karşılıklı olarak iç bölgelerdeki hava üslerini hedef aldı. İnsansız hava araçları yerleşim yerlerine ulaştı. Carnegie India Direktörü Rudra Chaudhuri, durumu şöyle yorumladı: “Taraflar geri adım atamayacakları bir noktaya sürüklendi.”

Chatham House uzmanı Farzana Shaikh, Munir’in düşürüldüğü iddia edilen Hint uçakları üzerinden bir zafer anlatısı kurduğunu söyledi. Modi ise krizi iç politikada desteğini artırmak için kullandı.

Pakistan’ın ekonomisi kırılgan. Hindistan’ın ekonomisi daha güçlü ve daha fazla uluslararası destek görüyor. Pakistan ordusu aynı anda iki sınır isyanıyla mücadele etmek zorunda kaldı. Buna rağmen, düşünce kuruluşu başkanı emekli general Majid Ehsan, şu açıklamayı yaptı: “Hindistan söz konusuysa bu bir beka meselesidir. Onlar bir adım atarsa biz de bir basamak yukarı çıkarız.”

ABD Başkanı Donald Trump, arabuluculuk teklif etti: “Yardım edebileceğim bir şey varsa orada olurum.” Dışişleri Bakanı Marco Rubio, her iki ülkenin liderleriyle telefon görüşmesi yaptı. Ancak Trump’ın içe kapanık dış politikası ve Hindistan’ın küresel konumu, krizi çözebilecek tek ülkenin bu gücü kullanmakta istekli olmayabileceğini gösterdi.

Rudra Chaudhuri son durumu şu sözlerle özetledi: “Artık tırmanma merdivenindeyiz. İki taraf da ya beraberlik ya da zafer ilan etmeli — ama bunun nasıl olacağını söylemek imkânsız.”