Glavprodukt’a el koyan Rusya, ABD şirketinin ürünlerini Çin ve Kuzey Kore’ye ihraç etmeyi planlıyor
Rusya’nın iç gıda güvenliğini sağlamak amacıyla el koyduğu ABD menşeli konserve gıda şirketi Glavprodukt, düşen satışlarını telafi etmek için Çin ve Kuzey Kore’ye ihracat yapmayı planlıyor. Reuters’ın ulaştığı şirket belgeleri ve kaynaklar, Moskova yönetiminin stratejik önemde gördüğü bu şirketin, artık dış pazarlara yönelmek zorunda kaldığını ortaya koydu.
Glavprodukt, Los Angeles merkezli girişimci Leonid Smirnov tarafından kurulduktan sonra Ekim 2024’te Kremlin tarafından kamulaştırıldı. Moskova, şirketin Rusya’nın gıda arzı açısından stratejik bir varlık olduğunu savunarak bu adıma gerekçe gösterdi. Şirketin satışları son dönemde ciddi bir şekilde azaldı. Üretimin aynı düzeyde sürmesi nedeniyle ortaya çıkan arz fazlası, şirketin yeni pazarlar aramasına ve depo kapasitesini artırmasına neden oldu.
Şirketin kurucusu Leonid Smirnov, Reuters’a yaptığı açıklamada “Şirketime Rusya’ya gıda sağlamak için el koyduklarını söylediler. Ama bu amacı yerine getirmiyorlar” dedi. Şirketini geri almak için hukuki mücadele yürüten Smirnov’un bir sonraki duruşması 11 Temmuz’da Moskova Tahkim Mahkemesi’nde görülecek.
Reuters’ın elde ettiği belgelere göre, Glavprodukt’un devlet tarafından atanan yeni yönetimi, Haziran ayında Kuzey Kore ve Orta Doğu gibi yeni pazarlara ihracat önerdi. Ayrıca geçen yıl toplam satışlarının yalnızca yüzde birini oluşturan Çin’e satışların artırılması da hedeflendi. Yönetim, Reuters’ın yorum taleplerine yanıt vermedi.
Şirketin yön değişimi, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrasında değişen dış ticaret dinamiklerini de ortaya koyuyor. Kuzey Kore, Çin ve Rusya’ya yaptırım uygulamayan diğer ülkelerle yapılan ticaret, Batı etkisinden bağımsız olarak yürütülebiliyor. Ancak bu yönelim, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 27 Haziran’da Minsk’te yaptığı ve Amerikalı şirketleri tekrar ülkeye davet etmek istediğini söylediği açıklamayla çelişiyor.
Washington yönetimi, Glavprodukt’un Rusya tarafından el konulan tek ABD şirketi olması nedeniyle bu dosyayı yakından izliyor. ABD Başkanı Donald Trump, 3 Temmuz’da Putin ile yaptığı görüşme sonrası müzakerelerin ilerlemediğini açıklamış ve hayal kırıklığını dile getirmişti.
Öte yandan ABD ile Çin arasında da gerilim sürüyor. Trump’ın ticaret tarifeleriyle Çin’i hedef alması Pekin’in misillemesine yol açmıştı. Her iki ülke geçen ay bir ticaret çerçevesi üzerinde anlaşmaya varsa da, ABD Ağustos ayında Çin ürünlerine yönelik tarifeleri yeniden devreye sokabileceğini bildirdi.
Orduya gıda tedariki belirsizliğini koruyor
Reuters, Nisan ayında Glavprodukt’un Rus ordusuna gıda sağlaması için kullanılacağını yazmıştı. Ancak şu ana dek bu tedarikin başlayıp başlamadığı netleşmedi. Moskova yönetimi, Ukrayna işgalinden bu yana yaklaşık 12 yabancı şirkete geçici olarak el koydu. Bunlar arasında Carlsberg ve Danone gibi dev şirketlerin varlıkları, Kremlin yanlısı alıcılara düşük fiyatlarla devredildi. Procter & Gamble ve PepsiCo gibi ABD’li çok uluslu şirketlerin ise hâlâ Rusya’da faaliyetleri sürüyor.
Rusya, bu tür el koymaları genellikle “stratejik önemdeki şirket” gerekçesiyle savunuyor. Savcılık yetkilileri, Glavprodukt’un duruşmasının kamuya kapalı yapılması gerektiğini de aynı gerekçeyle savundu. Şirketin finansal belgeleri, kâr marjlarının eridiğini ve net zararın aylık düzeye taşındığını gösteriyor.
Haziran ayında Rusya Tarım Bakanlığı, şirketten satışların neden bu kadar düştüğünü açıklamasını istedi. Kaynaklara göre, el konulan şirketlerden istihdamı ve büyümeyi korumaları bekleniyor.
Reuters’ın incelediği strateji belgeleri, Glavprodukt’un e-ticaret kanallarını geliştirmek, Çin’e yapılan ihracatı artırmak ve konserve balık gibi ürünlere yönelik talebin yüksek olabileceği Afrika ve Güney Asya pazarlarına girmeyi planladığını ortaya koyuyor. Ayrıca şirketin Çin’de marka tescili için başvuru yaptığı da belgelere yansıdı. Ancak ön ödemesi yapılmış bazı sevkiyatların, özellikle konserve balık ve yoğunlaştırılmış süt ürünlerinin Çin’e zamanında ulaşmadığı ve ihracat stratejisinin karşılaşabileceği riskleri ortaya koyduğu belirtildi.
