ABD ve Rusya Ukrayna görüşmelerinde enerji anlaşmalarını tartıştı iddiası
Bu ay Ukrayna savaşında barış sağlamak amacıyla yürütülen müzakerelerde ABD ve Rusya hükümet yetkililerinin bir dizi enerji anlaşmasını görüştüğü iddia edildi. Reuters’a konuşan kaynaklar bu anlaşmaların, Kremlin’in Ukrayna’da barışa razı olması ve Washington’ın Rusya üzerindeki yaptırımları hafifletmesi için bir teşvik olarak masaya getirildiğini söyledi.
Şubat 2022’de başlayan Ukrayna işgalinden bu yana Rusya, enerji sektörüne yönelik uluslararası yatırımlardan ve büyük ölçekli anlaşmalardan yaptırımlar nedeniyle dışlanmış durumda. Üç kaynağa göre yetkililer Exxon Mobil’in Rusya’nın Sahalin-1 petrol ve doğalgaz projesine yeniden katılma olasılığını tartıştı. İngiliz haber ajansına konuşan dört kaynağa göre ayrıca Rusya’nın, Batı yaptırımları altındaki Arctic LNG 2 gibi sıvılaştırılmış doğalgaz projeleri için ABD yapımı ekipmanlar satın alma ihtimali de gündeme geldi. Reuters’ın 15 Ağustos tarihli haberine göre ABD’nin Rusya’dan nükleer enerjili buzkıran gemileri satın alması fikri de gündeme getirilen öneriler arasındaydı.
Alaska zirvesinde de gündeme geldi
Görüşmeler, bu ayın başında ABD temsilcisi Steve Witkoff’un Moskova’ya yaptığı ziyarette gerçekleşti. Üç kaynağa göre Witkoff, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve yatırım temsilcisi Kirill Dmitriev ile bir araya geldi. İki kaynağa göre bu anlaşmalar Beyaz Saray’da ABD Başkanı Donald Trump ile de görüşüldü. Bir kaynağa göre, bu anlaşmalar ayrıca 15 Ağustos’ta yapılan Alaska zirvesinde de kısaca gündeme geldi.
Kaynaklardan biri, “Beyaz Saray Alaska zirvesinin ardından büyük bir yatırım anlaşmasını duyurmak istiyordu. Trump, bir şey başarmış gibi hissetmek için böyle bir başlığa ihtiyaç duyuyor" dedi. Beyaz Saray’dan bir yetkili bu anlaşmalarla ilgili sorulara verdiği yanıtta, Trump ve ulusal güvenlik ekibinin hâlâ Rus ve Ukraynalı yetkililerle ikili bir görüşme yapılması ve savaşın sona erdirilmesi için temas hâlinde olduğunu belirtti. Yetkili, bu meselelerin kamuoyunda daha fazla müzakere edilmesinin ulusal çıkarlarla örtüşmediğini ifade etti.
Trump, barış görüşmelerinde ilerleme sağlanmadığı takdirde Rusya’ya yönelik yeni yaptırımlar getirmekle ve Rus petrolünün en büyük alıcılarından biri olan Hindistan’a sert gümrük vergileri uygulamakla tehdit etti. Bu tür önlemler, Rusya’nın mevcut petrol ihracat düzeyini sürdürmesini zorlaştırabilir.
Son görüşmeler, Avrupa Birliği’nden uzaklaşıp ABD ile Rusya arasında ikili anlaşmalara yöneldi. AB, bir blok olarak Ukrayna’ya olan desteğinde kararlı duruşunu sürdürüyor. Alaska zirvesiyle aynı gün Putin, Exxon Mobil gibi yabancı yatırımcıların Sahalin-1 projesindeki hisselerini geri almasına imkan tanıyabilecek bir kararname imzaladı. Ancak bu, yabancı hissedarların Batı yaptırımlarının kaldırılmasını destekleyecek adımlar atmalarına bağlı.
Exxon, 2022’de Ukrayna işgalinden sonra Rusya’daki faaliyetlerinden çekilmiş ve 4,6 milyar dolarlık zarar açıklamıştı. Şirketin Rusya’nın uzak doğusundaki Sahalin-1 projesindeki yüzde 30’luk işletmeci hissesi o yıl Kremlin tarafından kamulaştırılmıştı. ABD, Arctic LNG 2 projesine 2022’den itibaren bir dizi yaptırım uygulamış; bu yaptırımlar, yılın büyük kısmında bölgedeki operasyonlar için gereken buz sınıfı gemilere erişimi de kesmişti.
Projenin çoğunluk hissesi Novatek’e ait. Şirket, ilişkileri yeniden kurmak ve yaptırımların kaldırılmasını sağlamak amacıyla geçen yıl Washington’da lobi faaliyetlerine başladı. Reuters’a göre Arctic LNG 2 tesisi nisan ayında sınırlı kapasitede yeniden doğal gaz işlemeye başladı. Bu yıl, yaptırımlar altındaki tankerlere projeden beş sevkiyat yapıldı. Daha önce bir üretim hattı, ihracattaki zorluklar nedeniyle kapatılmıştı.
Çin yerine ABD'i tercih etmesini istiyorlar
Bu projenin üç sıvılaştırma ünitesi olması planlanıyor. Üçüncü ünitenin planlama aşamasında olduğu ve teknolojisinin Çin tarafından sağlanması bekleniyor. Kaynaklardan birine göre Washington, Çin’i dışlayıp Pekin ile Moskova arasındaki ilişkileri zayıflatmak amacıyla, Rusya’nın Çin yerine ABD teknolojisini tercih etmesini sağlamayı hedefliyor. Putin, Ukrayna’ya asker göndermesinden sadece birkaç gün önce Çin ile 'sınırsız' stratejik ortaklık ilan etmişti. Çin lideri Şi Cinping, son on yılda Putin’le 40’tan fazla kez bir araya geldi ve Putin son aylarda Çin’i 'müttefik' olarak tanımladı.
