Elon Musk Teksas’ta kendi kurallarını yazıyor
ABD’nin en zengin iş insanı Elon Musk, yalnızca şirketleriyle değil artık şehir yönetimiyle de gündemde. SpaceX’in güney Teksas’taki fırlatma tesisi çevresinde yer alan Boca Chica adlı küçük topluluk, bu hafta yapılacak özel bir oylamayla “Starbase” adlı yeni bir şehir olarak resmen kurulma sürecine giriyor.
Starbase’in şehir statüsüne kavuşmasıyla, Musk’ın şirketi inşaat, imar planı ve günlük yönetim gibi konularda daha fazla söz sahibi olacak. Şu anda bölgedeki kararlar Cameron County yerel yönetimi tarafından alınıyor. Ancak Starbase’in kurulmasıyla birlikte, SpaceX’in etkisiyle şekillenen yeni belediye, bu yetkileri doğrudan devralacak.
Şirket kasabasından yeni bir yönetime
Starbase’in nüfusu yaklaşık 500 civarında. Bunların çoğu SpaceX çalışanları ya da çalışanların yakınlarından oluşuyor. Şehir içinde çoğu ev SpaceX tarafından satın alındı; yollar, araçlar ve evler şirketin gri-beyaz-siyah renkleriyle donatılmış durumda. Musk’ın “Memes Street” adlı sokakta bir evi bulunuyor.
Yeni yerleşim yerinin şehir haline gelmesiyle, şehir yönetimi kamu alanlarını düzenleyebilecek, park açabilecek, belediye mahkemesi kurabilecek ve hatta zabıta veya itfaiye teşkilatı oluşturabilecek. Ancak nüfus 5 binin altında olduğu için kendi tüzüğünü yazma yetkisi şimdilik olmayacak.
Yerel halk bölünüyor
Bölgede yıllardır yaşayan bazı eski sakinler ise bu değişime tepkili. 1970’lerden beri bölgede yaşayan Homer Pompa, “Burası bir zamanlar o kadar sakindi ki çıplak yürüyebilirdiniz" diyerek değişimin büyüklüğünü vurguluyor. SpaceX’e defalarca satış teklifi reddeden Pompa, “Burada ölmek istiyorum" diyor.
Diğer yandan, SpaceX şehirleşme projesinin “insanlığın uzaydaki geleceğini inşa etmek isteyenler için dünya çapında bir yaşam alanı” hedeflediğini savunuyor. Şirket, bölgedeki konut ihtiyacının arttığını ve yüzlerce çalışanın konut beklediğini belirtiyor.
Etkisi Teksas sınırlarını aşıyor
Musk’ın kamu alanındaki etkisi yalnızca Starbase ile sınırlı değil. SpaceX, bölgedeki okul bölgelerine milyonlarca dolar bağış yaptı ve kendi özel eğitim kurumlarını kurdu. Ayrıca şirketin başındaki isim, son dönemde ABD federal hükümetinde kurulan “Verimlilik Departmanı”nın da başına getirilerek kamu yönetiminde de etkin rol üstlenmeye başladı.
Yeni şehir Starbase, Amerika’daki geleneksel şirket kasabalarının (company town) güncellenmiş bir versiyonu olarak görülüyor. Her ne kadar yönetimsel özgürlüğü sınırlı olsa da, Teksas yasaları şehirlerin imar konusunda geniş yetkilere sahip olmasına imkân tanıyor.
SpaceX ayrıca şehirleşmenin yanında, fırlatma günlerinde çevredeki plaj ve yolların kapatılması yetkisinin kendisine verilmesini istiyor. Ancak bu talep Teksas Eyalet Meclisi tarafından geçtiğimiz aylarda reddedildi. Şirketin halen ABD Federal Havacılık İdaresi’nden (FAA) onay alması gerektiği de belirtiliyor.
Hukuki denge hassas
SpaceX’in özel güvenliği bölgede zaten aktif. Şirketin özel korumalarının zaman zaman kamu yollarında yurttaşları durdurması yasal sorunlara yol açmıştı. Şirket ve yerel yönetim arasındaki ilişkiler, bu yeni şehirleşme süreciyle birlikte daha dikkatli bir denge gerektirecek.
