Elon Musk’ın otopilot yalanları peşini bırakmıyor

ABD San Francisco’daki bir yargıç, Tesla sahiplerinin CEO Elon Musk ve şirketin 2016’dan bu yana elektrikli araçlarının kendi kendine sürüş kabiliyetine dair abartılı iddiaları nedeniyle şirkete karşı toplu dava açmasına onay verdi. Bu gelişme, dünyanın en zengin insanının Tesla’yı yapay zeka ve otonom sürüş lideri olarak konumlandırma planına, şirketin elektrikli araç satışlarının 2025’in ilk yarısında yüzde 13 oranında düşmesiyle birlikte bir darbe daha oldu. Dokuz yıl önce Musk, Tesla’nın elektrikli araçlarını bir gün tamamen otonom hale getirecek tüm teknolojilerle donatarak cesur bir adım attığını duyurmuştu.

Elon Musk o dönem, "Tam otonom donanım paketi, artık ürettiğimiz tüm araçlarda standart olacak" dedi. Yapay zeka destekli yazılım zamanla geliştirildikçe, bir dizi dijital kamera, ultrasonik sensör ve radar aracılığıyla Tesla’ların “Seviye 5” otonomiye (yani tüm koşullarda insansız sürüşe) ulaşacağı iddia edilmişti. Ancak bu o zaman da doğru değildi, şimdi de değil.

Satış yapma hakkını kaybedebilir

Musk abartılı vaatleri ve zaman zaman gerçek dışı söylemleriyle tanınıyor. Yıllardır bu alışkanlık şirketlerine, imajına ya da servetine pek zarar vermedi ancak şimdi Tesla için ciddi bir sorun haline geliyor. Özellikle de satışlardaki düşüşle birlikte. Bu toplu dava, Miami’de bu ay görülen ayrı bir federal davanın hemen ardından geldi. O davada jüri, Tesla’nın 2019’da Otopilot özelliği etkinken yaşanan ölümcül bir kazada kısmen sorumlu olduğuna karar vererek şirkete 243 milyon dolar tazminat ödemesine hükmetti. Öte yandan Kaliforniya’da, Eyalet Motorlu Taşıtlar Dairesi tarafından açılan bir davada hakim, Tesla’nın otonom sürüş yeteneklerini abartarak tüketicileri yanılttığına hükmederse, şirket bu eyalette satış yapma hakkını geçici olarak kaybedebilir.

Carnegie Mellon Üniversitesi’nde otonom araç teknolojisi araştırmacısı ve emekli profesör Phil Koopman, “Bütün bunlar aslında yeni değil. Bu gelişmeler uzun zamandır yaşanıyordu. Şimdi taşlar yerine oturuyor gibi ama bu hiçbir şekilde ani bir gelişme değil" dedi. 

Waymo'nun çok gerisinde

Bu yasal sorunlar şimdilik büyük bir maddi kriz yaratmasa da Musk’ın Tesla’yı otonom sürüşte lider gibi sunan söylemlerini baltaladığı için ciddi bir itibar sorunu yaratıyor. Alphabet’in sahip olduğu Waymo, şu anda ABD’de beş büyük şehirde ticari robotaksi hizmeti veriyor ve 10 şehirde daha test yapıyor. Bu sayede sektördeki liderliğini pekiştirmiş durumda. Musk ise Tesla’nın sisteminin çok daha ucuz olduğunu söyleyerek sonunda Waymo’yu geçeceklerini iddia etti. Ancak haziran ayında Austin’de başlatılan ve ön koltukta güvenlik sürücüsü bulunan robotaksi pilot programı, Tesla’nın bu hedefe henüz çok uzak olduğunu gösteriyor.

Temmuz ayında Tesla’ya karşı açılan davada Kaliforniya DMV’sine bilirkişi olarak ifade veren Güney Carolina Üniversitesi’nde otonom araç araştırmacısı ve profesör Bryant Walker Smith, “Şu anda gerçek robotaksiler, gerçek insanları gerçek yollarda taşıyor. Hiçbiri Tesla değil" dedi. 

Austin’deki test programı başlamadan önce Tesla mühendisleri, Otopilot ve Full Self-Driving (FSD) isimlerine rağmen, sistemlerinin teknik olarak Seviye 2 otonomiye sahip olduğunu, yani sürücüye yardımcı olduğunu fakat sürücünün her an müdahale etmeye hazır olması gerektiğini yetkililere ifade etti. Mevcut robotaksi pilotunda da ön koltukta güvenlik görevlisinin yanı sıra, Tesla uzaktan operatörler aracılığıyla filoyu izliyor ve örneğin trenle çarpışma riski gibi durumlarda müdahale ediyor.

Waymo ve Çinli Baidu’nun robotaksi performanslarını karşılaştıran bir çalışma yayımlayan Smith, Musk’ın gerçekleşmemiş kendi kendine sürüş hedeflerinin alışılmadık bir şekilde inatla sürdürüldüğünü söylüyor. Smith, “2010’ların başında birçok şirket fazlasıyla iyimserdi. Ama diğer şirketler ya verdikleri sözleri tuttu ya da vaatlerini gerçekliğe çekti" diyor. 

1 milyon robotaksi iddiası tutmadı

2019’da düzenlenen “Otonomi Günü” etkinliğinde Musk, 2020’ye kadar yollarda bir milyon robotaksi olacağını iddia etmişti. Bu olmadı. Aynı etkinlikte, FSD’ye sahip Tesla’ların zamanla değer kazanacağını, araç sahiplerinin arabalarını Tesla’nın yönettiği robotaksi ağına dahil ederek yılda 30.000 dolara kadar ek gelir elde edeceğini öne sürmüştü. Ancak araç alım-satım sitesi iSeeCars’ın son raporuna göre, bu yıl markalar arasında en fazla değer kaybı yaşayan ikinci el araçlar Tesla’lar oldu; sadece temmuz ayında yüzde 5,3 değer kaybettiler. Musk ayrıca, 2019’daki etkinlikte Tesla’ya rakiplerine karşı büyük bir avantaj sağlayacağı söylenen Dojo süper bilgisayar çipini tanıtmıştı. Ancak bu ay yaptığı açıklamada, bu çip projesinin rafa kaldırıldığını duyurdu.

Abartı mı yalan mı?

Tesla’nın avukatları, davalarda Musk’ın açıklamalarının “puffery” yani abartılı ve gerçek anlamda alınmaması gereken pazarlama söylemleri olduğunu savundu. Ancak otomotiv sektöründe, müşteri güvenliğiyle ilgili yanlış yönlendirmeler milyarlarca dolarlık davalara neden olabileceği için bu yaklaşım pek görülmez. Tesla, bugüne kadar büyük ölçüde bu tür sorumluluklardan kaçmayı başardı. Oysa bağımsız bir site olan Tesladeaths.com’a göre Otopilot ve FSD ile bağlantılı en az 59 ölüm kayıtlara geçmiş durumda.

Uzun süredir Musk’ın otonom sürüş iddialarını eleştiren ve Super Bowl reklamlarıyla Otopilot ile FSD’deki güvenlik açıklarını hedef alan Dan O’Dowd, “Elon Musk’ın Tesla’nın otonom sürüş yazılımı hakkında söylediği yalanlar, masum insanların hayatına mal oldu. Miami jürisinin Musk ve Tesla’yı bu yalancı vaatleri nedeniyle cezalandırması doğruydu" diye konuştu.

O davada jüri, 2019’da Naibel Benavides Leon’un hayatını kaybettiği kazada asıl sorumluluğun aracı kullanan George McGee’ye ait olduğuna ancak Tesla’nın otopilot özelliği nedeniyle yüzde 33 oranında sorumluluğu olduğuna karar verdi. Tesla kararı temyize taşıyor ancak bu karar benzer davaların önünü açabilir.