Çin'den ABD'ye net mesaj: TikTok'un algoritması satılamaz
Çin hükümeti, sert bir yazıyla TikTok'un ana şirketinin imza algoritmasını satmasına izin vermeyeceğini yineledi. Peki bu algoritma olmadan TikTok aynı uygulama olur mu?
21 Ağustos 2025, 10:41
Güncelleme: 21 Ağustos 2025, 10:47
ABD’de Donald Trump yönetimi, TikTok’un satılması ya da yasaklanmasına ilişkin yasal olarak tartışmalı üçüncü uzatma süresinin sonuna yaklaşırken, Çin Komünist Partisi (ÇKP) bir konuda çok net bir mesaj veriyor: TikTok’un Çinli ana şirketi ByteDance tarafından geliştirilen For You (Sana Özel) algoritması yakın zamanda satılmayacak. Bunun nedeni, ByteDance’in bu algoritmayı satmaya çalıştığı son seferde (Trump’ın ilk döneminde TikTok’un yasaklanması tehdidi altında) Çin hükümetinin son anda ihracat kurallarını değiştirerek bu satışı engellemiş olması.
Çin hükümeti, devlet destekli medya kuruluşu China Daily’de yayımlanan bir başyazı ile TikTok’un satışı konusundaki tutumunu yeniden teyit etti. Yazı, Trump yönetiminin resmi bir TikTok hesabı açmasını överek başladı ve geçen yıl ABD Kongresi’nin TikTok’u ulusal güvenlik gerekçesiyle yasaklamasıyla Beyaz Saray’ın bu eylemi arasındaki tutarsızlığı alaycı bir dille ortaya koydu.
Başyazı, ardından okuyuculara ByteDance’in bir Çin şirketi olduğunu ve “Çin yasaları ve düzenlemelerine uymak zorunda olduğunu” hatırlattı. Çin yasalarının ise “kısa video algoritmaları gibi temel teknolojilerin ihracatını yasakladığını ve TikTok anlaşması için bir kırmızı çizgi çizdiğini” belirtti. Yazı, Trump’ın TikTok’un satılmasını ya da yasaklanmasını zorunlu kılan ABD yasasını fiilen uygulamaya koymama yönündeki kararını süresiz olarak uzatacağı umudunu da dile getirdi.
Çin hükümetinin bu tavrı, Trump ve ByteDance’in bir anlaşma yapma çabalarından vazgeçeceği anlamına gelmeyebilir. Ancak bu TikTok’un işlevselliğinin ve cazibesinin merkezinde yer alan For You algoritmasının satışının söz konusu olmayacağı anlamına geliyor.
TikTok gerçekten ABD’ye özel bir uygulama piyasaya sürecek olursa, bu uygulamanın mutlaka bir algoritmayla çalışması gerekecek. Ancak Çin hükümeti, bu algoritmanın ByteDance’in tescilli algoritması olamayacağını açıkça belirtiyor. Klon algoritmanın durumu ise hem teknik hem de hukuki açıdan hâlâ belirsiz. Bu nedenle TikTok, en azından kısa ve orta vadede, bir anlamda sıkışmış durumda olabilir.
Bu arada Trump, daha önce yaptığı gibi bir uzatma daha vererek şirketin ABD’de faaliyet göstermeye devam etmesine, bağlayıcı ABD yasasını ihlal etse bile, izin verebilir. Ancak Trump’ın Ticaret Bakanı Howard Lutnick farklı bir tutum sergiliyor; TikTok’un eylül ayında Çin hükümeti satışı onaylamazsa kapatılacağını söylüyor.
Trump ve Çin hükümeti, satış olmayan bir satışta da uzlaşabilir: TikTok üzerindeki fiilî Çin kontrolünün devam ettiği ama Trump’ın “bir anlaşma yapıldı” diyebileceği maskeli bir uzlaşma. Böyle bir anlaşma, geçen yıl Kongre’nin çıkardığı yasayı büyük olasılıkla ihlal eder fakat bu durumda sorumluluk, Kongre’ye ve mahkemelere düşer. Üçüncü uzatmanın da sonuna yaklaşılırken, iki şeyden biri kesin gibi görünüyor: Ya Trump yasayı hiçe saymaya devam edecek ve TikTok’un Çin kontrolünde kalmasına izin verecek ya da TikTok, onu tanımlayan teknolojiden mahrum kaldığı için ciddi biçimde değişmek zorunda kalacak.
Çin hükümeti, devlet destekli medya kuruluşu China Daily’de yayımlanan bir başyazı ile TikTok’un satışı konusundaki tutumunu yeniden teyit etti. Yazı, Trump yönetiminin resmi bir TikTok hesabı açmasını överek başladı ve geçen yıl ABD Kongresi’nin TikTok’u ulusal güvenlik gerekçesiyle yasaklamasıyla Beyaz Saray’ın bu eylemi arasındaki tutarsızlığı alaycı bir dille ortaya koydu.
İkiyüzlülük vurgusu
“TikTok’un bir iletişim kanalı olarak cazibesi ve etkinliği, Beyaz Saray’ın bile dikkatinden kaçmamıştır” diye başlayan yazı da şu ifadeler yer aldı: Beyaz Saray’ın, üçüncü uzatma süresinin dolmasına bir aydan az kala uygulamada kendi hesabını açmış olması, ABD tarafının TikTok’a yönelttiği sözde ‘güvenlik’ suçlamalarının ikiyüzlülüğünü gözler önüne seriyor.Başyazı, ardından okuyuculara ByteDance’in bir Çin şirketi olduğunu ve “Çin yasaları ve düzenlemelerine uymak zorunda olduğunu” hatırlattı. Çin yasalarının ise “kısa video algoritmaları gibi temel teknolojilerin ihracatını yasakladığını ve TikTok anlaşması için bir kırmızı çizgi çizdiğini” belirtti. Yazı, Trump’ın TikTok’un satılmasını ya da yasaklanmasını zorunlu kılan ABD yasasını fiilen uygulamaya koymama yönündeki kararını süresiz olarak uzatacağı umudunu da dile getirdi.
Çin hükümetinin bu tavrı, Trump ve ByteDance’in bir anlaşma yapma çabalarından vazgeçeceği anlamına gelmeyebilir. Ancak bu TikTok’un işlevselliğinin ve cazibesinin merkezinde yer alan For You algoritmasının satışının söz konusu olmayacağı anlamına geliyor.
ABD’ye özel algoritma hazırlıyor
TikTok, bu olasılığa karşı hazırlık yapıyor. Reuters’ın mayıs ayında bildirdiğine göre şirket, ABD’ye özel bir For You algoritması klonu üzerinde çalışıyor. Bu algoritma, TikTok’un ABD kolunun ana uygulamadan ayrılması durumunda kullanılabilir. Ancak bu algoritmanın Çin menşeili ve satışı yasaklanan teknolojilere dayanıp dayanmadığına bağlı olarak, Çin hükümetinin bu klon algoritmaya da itiraz edip etmeyeceği belirsiz. Temmuz ayında The Information, şirketin eylül ortasında, Trump’ın 17 Eylül’deki son tarihi öncesinde başlatılmak üzere ayrı bir ABD TikTok uygulaması üzerinde çalıştığını bildirdi.TikTok gerçekten ABD’ye özel bir uygulama piyasaya sürecek olursa, bu uygulamanın mutlaka bir algoritmayla çalışması gerekecek. Ancak Çin hükümeti, bu algoritmanın ByteDance’in tescilli algoritması olamayacağını açıkça belirtiyor. Klon algoritmanın durumu ise hem teknik hem de hukuki açıdan hâlâ belirsiz. Bu nedenle TikTok, en azından kısa ve orta vadede, bir anlamda sıkışmış durumda olabilir.
Bu arada Trump, daha önce yaptığı gibi bir uzatma daha vererek şirketin ABD’de faaliyet göstermeye devam etmesine, bağlayıcı ABD yasasını ihlal etse bile, izin verebilir. Ancak Trump’ın Ticaret Bakanı Howard Lutnick farklı bir tutum sergiliyor; TikTok’un eylül ayında Çin hükümeti satışı onaylamazsa kapatılacağını söylüyor.
Trump ve Çin hükümeti, satış olmayan bir satışta da uzlaşabilir: TikTok üzerindeki fiilî Çin kontrolünün devam ettiği ama Trump’ın “bir anlaşma yapıldı” diyebileceği maskeli bir uzlaşma. Böyle bir anlaşma, geçen yıl Kongre’nin çıkardığı yasayı büyük olasılıkla ihlal eder fakat bu durumda sorumluluk, Kongre’ye ve mahkemelere düşer. Üçüncü uzatmanın da sonuna yaklaşılırken, iki şeyden biri kesin gibi görünüyor: Ya Trump yasayı hiçe saymaya devam edecek ve TikTok’un Çin kontrolünde kalmasına izin verecek ya da TikTok, onu tanımlayan teknolojiden mahrum kaldığı için ciddi biçimde değişmek zorunda kalacak.
