Çin malları için “menşe yıkama” dönemi

ABD Başkanı Donald Trump’ın Çin mallarına getirdiği yüksek gümrük vergileri, Çinli ihracatçıları yeni yöntemlere yöneltti.

Ürünlerin gerçek menşeini gizleyerek üçüncü ülkeler üzerinden ABD’ye gönderilmesi, “menşe yıkama” olarak adlandırılan bir uygulamanın yaygınlaşmasına yol açtı. Çinli sosyal medya platformlarında bu tür hizmetler açıkça ilan edilirken, Malezya, Vietnam, Güney Kore ve Tayland gibi ülkeler sahte menşe belgeleriyle ilgili denetimlerini sıkılaştırmaya başladı.

Güney Çin’in Zhongshan kentindeki Baitai Lighting şirketinden Sarah Ou, “Tarifeler çok yüksek. Ancak malları komşu ülkelere gönderip, oradan ABD’ye yönlendirerek bu yükü hafifletebiliyoruz" dedi.

ABD yasaları, bir ürünün menşe ülkesinin değişebilmesi için “önemli ölçüde işlenmesini” şart koşuyor. Ancak Xiaohongshu gibi platformlarda yer alan ilanlar, Çin mallarının örneğin Malezya’ya gönderilip burada yeni menşe belgeleri düzenlenerek ABD’ye yönlendirileceğini açıkça vadediyor.

Güney Kore gümrüğü, bu yılın ilk çeyreğinde çoğu Çin’den gelen ve ABD’ye gidecek şekilde hazırlanmış, sahte menşe belgelerine sahip yaklaşık 21 milyon dolarlık ürün tespit ettiğini açıkladı. Vietnam ve Tayland da benzer sahtecilik vakalarıyla mücadele için adımlar attı.

Lojistik firmaları, Çin mallarının Malezya’daki limanlara gönderilip, burada konteynerlerinin değiştirildiğini ve yeni etiketlerle sevk edildiğini söylüyor. Çinli ihracatçılar ise çoğu zaman FOB (Free on Board) yöntemiyle çalışarak ürün limandan çıktıktan sonra sorumluluğu alıcıya devrediyor.

Bazı danışmanlara göre, Trump’ın yeni tarifelerinden kaçınmak için kullanılan yöntemlerden biri de pahalı ürünlerin daha ucuz mallarla karıştırılarak gönderi değerinin düşük gösterilmesi. Çin’in Dongguan kentinde faaliyet gösteren bir üretici, yerel ticaret birlikleri aracılığıyla tanıştırıldığı aracıların, kendisine kilogram başına sadece 0,70 dolara bu tür işlemler sunduğunu belirtti.

ABD’li e-ticaret devleri ise bu tür sahtekârlıkların mallarına el konulması riskini artırdığını ve tedarikçilerine güven konusunda temkinli olduklarını ifade ediyor.

ABD ve Çin arasında gümrük vergileri üzerinden süregelen bu ticaret savaşı, yalnızca büyük şirketleri değil, küçük ve orta ölçekli üreticileri ve küresel tedarik zincirlerini de doğrudan etkiliyor.