AYM’den döviz ve kıymetli eşya cezalarına iptal kararı

AYM, Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’un 3. maddesinin ikinci fıkrasını iptal etti. Karar, dokuz ay sonra yürürlüğe girecek.

Anayasa Mahkemesi, izinsiz şekilde ülkeye sokulan ya da ülkeden çıkarılan kıymetli eşyalar ve mallar için "rayiç bedel kadar idari para cezası" verilmesini öngören düzenlemeyi Anayasa'ya aykırı bularak iptal etti. Karar, Resmî Gazete’de yayımlandı ve iptalin yürürlüğe 9 ay sonra girmesi kararlaştırıldı.

İptal kararı, Gaziosmanpaşa 1. Sulh Ceza Hâkimliği'nin başvurusu üzerine alındı. Başvuruda, 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’un 3. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan ceza hükmünün, mahkemelerin somut olayın koşullarını değerlendirmesine imkân tanımadığı ve bu durumun mülkiyet hakkını ihlal ettiği savunuldu.

Başvuruya göre, kanunda yer alan düzenleme uyarınca döviz, hisse senedi, tahvil, kıymetli maden, taş ve benzeri malların ya da bunlardan yapılmış eşyaların izinsiz şekilde yurda sokulması veya yurttan çıkarılması yasak. Bu yasağa uymayanlara, eğer fiil kaçakçılık suçu oluşturmuyorsa, eşya ve malların rayiç bedeli kadar ya da teşebbüs hâlinde bu bedelin yarısı kadar idari para cezası veriliyordu.

“Hâkime takdir yetkisi tanımıyor”

AYM, söz konusu hükmün “mülkiyet hakkına ölçüsüz bir müdahale” oluşturduğuna hükmetti. Kararda, devletin ekonomik güvenlik ve kamu düzenini korumak adına bu tür mal giriş-çıkışlarını denetleme yetkisine sahip olduğu vurgulandı. Ancak mevcut düzenlemenin sabit oranlı bir para cezasını zorunlu kılması, hâkime olayın şartlarına göre farklı değerlendirme yapma imkânı tanımaması nedeniyle ölçülülük ilkesine aykırı bulundu.

Kararda, “Kuralın, kişinin kusur derecesi, paranın kaynağı, korunmak istenen menfaatin ne ölçüde zedelendiği gibi unsurları dikkate almayı imkânsız hâle getirmesi nedeniyle, kişilere aşırı bir külfet yüklediği sonucuna varılmıştır” denildi.