Unico Sigorta Türkiye’nin ilk zemin risk haritasını oluşturdu
Bugün UniMap sayesinde deprem sigortası yaptırmak isteyenler evlerinin nasıl bir zeminde bulunduğunu görebiliyor. Unico Sigorta Genel Müdürü Ender Güzeler, UniMap projesinin önemini şu sözlerle anlatıyor: “Bir fay kırıldığında, en yakındaki binalara dokunmadan kilometrelerce ötede bir mahalleyi yerle bir edebilir. Biz de inşaat kalitesi dışında, bir yapının depremde hangi şiddete maruz kalacağını öngörebiliyoruz.” Proje, klasik fay hatları verisinin ötesine geçerek; zemin ve kaya yapısı, yeraltı suları, mitolojik bilgi, noktasal zemin analizi, geçmiş dönem kayıtları, fayın kırılma şekli ve olasılıklara dayalı deprem senaryolarını bir arada değerlendiriyor. Böylece depremin büyütme etkisi ortaya konuluyor. Çalışmada Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın (AFAD) “Deprem Tehlike Haritası” da altyapı olarak kullanılıyor. Ancak Unico Sigorta, AFAD’ın geniş alanları kapsayan bu haritasını alıp üzerine çok sayıda yeni parametre ekleyerek Türkiye’nin ilk zemin risk haritasını oluşturdu. UniMap ile mahalle, sokak hatta ev bazında deprem riski ölçümlenebiliyor. Kahramanmaraş depreminde görüldüğü gibi, kötü zemindeki yeni binalar yıkılırken sağlam zemindeki eski evlerin ayakta kalması bu çalışmanın önemini pekiştiriyor. Nitekim Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan da “Bina yıkımlarının yüzde 65’i zeminden, yüzde 35’i yapıdan kaynaklanıyor” diyerek aynı noktaya dikkat çekiyor.
Kocaeli Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ergin Ulutaş ve Doç. Dr. Özkan Coruk’un yürüttüğü akademik çalışmada çoklu karar verme teknikleri uygulanıyor. Deprem kadar sel riskleri de haritalandırılıyor. Sel için eğim, yükseklik, arazi kullanımı, su akış yönelimi, dere ve nehir dağılımı, olasılıksal yağış ve jeolojik geçirgenlik parametreleri kullanılıyor. Böylece hem deprem hem sel için olası yıkım etkisi daha hassas biçimde hesaplanıyor.
Sigorta sektörü bugün primleri AFAD’ın yedi dereceli risk bölgesi üzerinden belirliyor. Bu modelde en riskli bölgelerde fiyat çarpanı dört katına çıkarken, en düşük riskli bölgelerde yarıya iniyor. UniMap ile birlikte ise toptancı fiyatlama yerini zemine göre kişiselleştirilmiş poliçelere bırakacak. Güzeler, “Kuvvetli zeminde bulunan yapılar daha uygun fiyatlara deprem sigortası alabilecek” diyor. Ancak bunun için kamu tarafından belirlenen resmi tarifenin esnetilmesi gerekiyor.
Projede gelecek hedefleri de belirlenmiş durumda. AFAD bugün Marmara Bölgesi için 1:100.000, Türkiye’nin geri kalanı içinse 1:1.000.000 ölçekli planlar kullanıyor. UniMap 2026 itibarıyla 1:50.000 ölçekli planlara geçmeyi hedefliyor. Bu da mahalle bazından daha küçük bölgelerde çok daha hassas ölçümler yapılabileceği anlamına geliyor.
Nokta atışından dünya literatürüne
Şimdilik mahalle ve sokak ölçeğinde analiz yapan Unico, fabrika gibi endüstriyel kuruluşlarda bina bazlı etütlerle daha da nokta atışı sonuçlar üretebiliyor. Bu sayede riskli bölgelerde de güçlü zemine sahip yapılar için poliçe kesilebiliyor. Tersine, zemin açısından riskli bölgelerde ise sigorta yapılmayabiliyor; bu durumda müşterilere gerekçeler detaylıca açıklanıyor. UniMap, sigorta sektöründe devrim niteliğinde bir adım olmasının yanı sıra, bilimsel alanda da kabul gördü. Proje, 2024 Kasım ayında Barcelona’da düzenlenen Uluslararası Akdeniz Yer Bilimleri Kongresi’nde sunuldu ve altı hakem tarafından onaylandı. Springer Yayınevi’nin kitabında yayınlandıktan sonra da dünya literatürüne girecek.
