Avrupa, ABD askeri-endüstriyel kompleksinin kendi versiyonunu inşa etmek için yarışıyor

Amerika'nın devasa askeri-endüstriyel kompleksinin pek çok eleştirmeni var. Avrupa içinse bu artık arzu edilmesi gereken bir şey. Almanya bu hafta Avrupa Birliği'nden, bloğun beş yıllık yeniden silahlanma planının bir parçası olarak savunma yatırımlarını harcama kurallarından muaf tutan acil bir maddeyi yürürlüğe koymasını istedi.

Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü'nün bu hafta açıkladığı verilere göre küresel savunma harcamaları Soğuk Savaş'ın sona ermesinin ardından 2024 yılından bu yana yıldan yıla en yüksek artışı yaşadı ve bu artışta Avrupa'nın büyük katkısı oldu. Analistler NATO üyelerinin 2030 yılına kadar 700 milyar euro ile 2 trilyon euro arasında ilave askeri harcama yapabileceğini tahmin ediyor.

Yerli firmaların kazanması isteniyor

Tabii ki bu talih kuşunun büyük bir kısmı Lockheed Martin, Northrop Grumman ve General Dynamics gibi ABD'li ana yüklenicilere akacak. Ancak Brüksel, Avrupa'nın askeri alımlarının en az yüzde 50'sinin yerli firmalara gitmesini istiyor. Bunu başarmak için de büyük bir sanayi reformu gerekiyor ki yatırımcılar bu reformdan faydalanmak için can atıyor.

Avrupa ülkeleri Soğuk Savaş'tan sonra askeri bütçelerini ABD'den çok daha fazla azalttıkları için yerli savunma tedarikçileri düşük hacimli üreticiler haline geldi. Airbus'ın askeri kolu, satışlarının yarısını ABD'den elde eden BAE Systems'ın aksine, 12 milyar euro'luk geliriyle 2024 yılında en fazla gelir elde eden şirket oldu. Bu durum olumsuz bir döngü yarattı ve NATO üyeleri alımları giderek daha fazla büyük ölçekli üretim yapabilen Amerikan yüklenicilerine yönlendirdi. Avrupa Komisyonu'na göre Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından AB'nin tedarik artışının sadece yüzde 22'si Avrupa'da kaldı.

İlk adım daha fazla mühimmat üretmek

Bunu düzeltmenin ilk adımı Avrupa'nın halihazırda ürettiği mühimmattan daha fazla üretmek. AB'nin Mart 2023'e kadar Ukrayna'ya bir milyon top mermisi göndermeyi başaramamasının ardından bloktaki yetkililer üretimi arttırmak için 500 milyon euro tahsis etti. Bunun dörtte biri, 2027 yılına kadar yılda 1.1 milyon 155mm top mermisi üretmeyi ve 2030 yılına kadar yıllık gelirini üç katına çıkararak 30 milyar euro’ya yükseltmeyi hedefleyen Rheinmetall'e gitti. Rheinmetall, Amerikan tarzı, çok amaçlı bir yükleniciye dönüşmek istiyor. Yakın zamanda ABD'li araç üreticisi Loc Performance'ı, cephane kurtarma firması Stascheit'ı ve yazılım geliştiricisi blackned'i satın aldı.

Almanya önde gelen bir tank üreticisi ancak ABD'nin Abrams ana muharebe tankı, Bradley piyade aracı ve Stryker personel taşıyıcısını ürettiği Avrupa'da her tank sınıfı için birbiriyle rekabet eden birkaç model bulunuyor. Aynı şey fırkateynler, denizaltılar ve uçaklar için de geçerlidir. Jet savaş uçaklarında Almanya, İtalya, İspanya ve Birleşik Krallık tarafından desteklenen Eurofighter Typhoon, Fransa'nın Rafale ve İsveç'in Gripen uçaklarıyla rekabet ediyor. Ancak Avrupalı NATO üyeleri arasında en popüler seçenek, gizli yeteneklere ve üç kat daha fazla üretim hızına sahip olan F-35.  Bu da ülkeleri yirmi yıl boyunca ABD sistemlerine kilitliyor. Yeni nesil avcı uçağı geliştirme çalışmaları da Dassault-Airbus programı ile BAE Systems-Leonardo Mitsubishi ekibi arasında bölünmüş durumda.

İdeal olan, bu firmaların birleşerek iki dev haline gelmesi, her birinin tek bir sözleşme için teklif vermesi ve Boeing ve Lockheed'in ABD Hava Kuvvetleri'nin F-47 projesinde yaptığı gibi sonuçta sadece bir uçak geliştirmesi. Uygulamada, üst düzey birleşmeler pek olası görünmüyor. Ulusal hükümetler çoğu savunma firmasında hisselerini muhafaza ediyor ve kontrolü devretme konusunda isteksiz davranıyorlar.

Daha gerçekçi bir model ise füze üreticisi MBDA. Airbus, BAE ve Leonardo tarafından ortaklaşa sahip olunan bu şirket, ulusal iştiraklerini korurken tek bir şirket olarak faaliyet gösteriyor. Bu da sadeleştirmeye olanak sağlamıştır: Aster füze ailesi Crotale, Masurca, Spada, Aspide ve Sea Dart gibi eski sistemlerin yerini aldı. MBDA 2023'ten itibaren bu yıl üretimi iki katına çıkarmayı planlıyor.

Yazılım ve uydu istihbaratı için ABD’ye bağımlı

Bu arada Avrupa, ABD'nin THAAD'ı ya da İsrail'in Arrow 3'ü gibi yapımı 20 yıl sürebilecek bir yüksek irtifa füze savunmasından yoksun. Ayrıca yazılım ve uydu istihbaratı için de ABD'ye bağımlı. Hoffman, "En iyisi önce tedarik sistemini düzeltmek sonra bu şirketlerin birbirleriyle rekabet etmesini sağlamak ve ardından hangi kazananların ortaya çıktığını görüp konsolidasyonu sağlamak. Rheinmetall'de olan da buydu” dedi. 

AB, Pentagon'un merkezi bir alıcı olarak gücünü taklit etmeye çalışıyor. Ortak savunma alımları için 150 milyar euro kredi sağlayacak ve 2030 yılına kadar alımların yüzde 40'ının işbirliğine dayalı olmasını hedefliyor. Bu yeterli olmayabilir. Pek çok ülke Brüksel'in himayesi altında bile harcama yapma konusunda hala isteksiz olsa da genellikle halka açık olmayan şirketlerin sahip olduğu varlıkları içeren daha küçük savunma anlaşmalarını finanse etmek için hala çok sayıda sermaye devreye girecektir.

Londra merkezli Tikehau Capital ve Paris merkezli Weinberg Capital Partners gibi özel sermaye şirketleri artık güvenlikle ilgili küçük ve orta ölçekli şirketlere odaklanıyor ve CVC Capital Partners gibi daha büyük oyuncular daha da fazlasını yapmak için mükemmel bir konuma sahip. Bir de girişim sermayesi var ki bu da AB yetkililerinin tespit ettiği insansız hava araçları, yapay zeka ve siber savaş gibi bazı kabiliyet eksikliklerinin giderilmesine yardımcı olacaktır. Olası modeller, şu anda Pentagon sözleşmeleri için yarışan Anduril Industries, Palantir ve Shield AI gibi birçok Silikon Vadisi girişimcisinden geliyor.

NATO'nun 2023 yılında stratejik askeri teknolojiye erken destek sağlamak amacıyla başlattığı 1 milyar euro’luk NATO İnovasyon Fonu'nun yakın tarihli bir raporuna göre bu alandaki Avrupa girişim sermayesi finansmanı geçen yıl rekor seviyeye ulaştı. İhtiyaçtan doğan küçük insansız hava araçları üreten Ukraynalı üreticilerin başarısı da yol gösterici oldu.

Bu trendle oynamanın bir başka basit yolu daha var: BNP Paribas ve Deutsche Bank gibi önde gelen Avrupa yatırım bankaları, birleşme ve yeniden yapılandırmalar için danışmanlık hizmetlerinin yanı sıra genişlemeleri finanse etmek için hisse senedi ve borç ihracı şeklinde bir ücret almaya hazırlanıyor. Avrupa askeri-endüstriyel kompleksi yakın zamanda ABD'ninkine rakip olamayacak ancak uzun bir uykudan uyandığı için burada kazanılacak çok para var.