Apple CEO’su Cook Trump'ın öfkesini çektikçe sessizleşiyor

ABD Başkanı Donald Trump'ın Ortadoğu'ya yaptığı son gezi öncesinde Beyaz Saray, birçok ABD şirketinin üst düzey yöneticilerini ve temsilcilerini Trump'a katılmaya teşvik etti. New York Times’a konuşan iki kaynak, Apple'ın CEO'su Tim Cook'un bu teklifi reddettiğini söyledi.

Bu seçim Trump'ı kızdırmışa benziyor. Suudi Arabistan'dan Birleşik Arap Emirlikleri'ne geçerken ABD Başkanı, Cook'a bir dizi eleştiri yöneltti. Riyad'daki konuşması sırasında Trump, Nvidia'nın CEO'su Jensen Huang'ı Beyaz Saray delegasyonuyla birlikte Ortadoğu'ya seyahat ettiği için övmek üzere durakladı. Sonra da Cook'u eleştirdi. Varlık yöneticisi BlackRock'tan Larry Fink, OpenAI'den Sam Altman, Citigroup'tan Jane Fraser ve yarı iletken şirketi AMD'den Lisa Su gibi üst düzey yöneticilerin katıldığı bir etkinlikte Trump, Huang'a “Yani Tim Cook burada değil ama siz varsınız” dedi.

Daha sonra Katar'da Trump “Tim Cook ile küçük bir sorun yaşadığını” söyledi. Başkan Apple'ın ABD'deki yatırımlarını övdükten sonra Cook'a “Ama şimdi Hindistan'ın her yerinde inşaat yaptığınızı duyuyorum. Hindistan'da inşaat yapmanızı istemiyorum” dediğini anlattı. Cuma sabahı Trump, ABD dışında herhangi bir yerde üretilen iPhone'lara yüzde 25 gümrük vergisi tehdidinde bulunan bir sosyal medya paylaşımıyla kendi yönetiminin büyük bir kısmını ve Apple'ın yönetimini hazırlıksız yakaladı. Bu paylaşım, Cook'un Çin'de monte edilen ve ABD'de satılan iPhone'lara uygulanan yüzde 145'lik gümrük vergisinden muafiyet için lobi yapmasından ve muafiyet kazanmasından bir ay sonra Apple'ı yeniden yönetimin hedef tahtasına oturttu.

Trump’ın en sevdiği yöneticilerden biriydi

Yeni gümrük vergisi tehdidi Cook için talihin tersine dönmesi anlamına geliyor. Sekiz yıl içinde Trump'ın en sevdiği yöneticilerden biriyken (Başkan 2019'da yanlışlıkla ve esprili bir şekilde Tim Apple demişti) Beyaz Saray'ın en büyük kurumsal hedeflerinden biri haline geldi. Bu kırılma, Washington ve Silikon Vadisi'ndeki uzmanları meraklandırmaya yetti: Teknoloji sektöründen Trump’ın savunucularından biri sesini mi kaybetti?

Four Corners Public Affairs'in müdürü ve Google ve Facebook'un eski Washington politika iletişim yöneticisi Nu Wexler, Cook'un Trump ile “çok aleni ilişkisinin” geri teptiğini söyledi. Wexler, “Bu durum Apple'ı dezavantajlı duruma düşürdü çünkü Trump'ın olası bir tavizi de dahil olmak üzere her hamlesi mercek altına alınıyor” dedi. 

Trump'ın yeni gümrük vergileri, Apple'ın tedarikçisi Foxconn'un iPhone'lar için Hindistan'da bir fabrika kurmak üzere 1,5 milyar dolar harcayacağına dair Financial Times'ın haberinin ardından geldi. Başkan tarifelerin haziran sonunda başlayacağını ve Samsung'un cihazları da dahil olmak üzere yurtdışında üretilen tüm akıllı telefonları etkileyeceğini söyledi. Hafta başında Cook, Hazine Bakanı Scott Bessent ile görüşmek üzere Washington'ı ziyaret etmişti. Cuma günü Fox News'e konuşan Bessent, yönetimin yarı iletkenlerin ve elektronik bileşenlerin denizaşırı üretimini en büyük zayıflıklardan biri olarak gördüğünü ve Apple'ın bu sorunu çözmeye yardımcı olabileceğini dile getirdi.
Beyaz Saray sözcüsü Kush Desai, “Başkan Trump, yarı iletkenler ve yarı iletken ürünler de dahil olmak üzere ulusal ve ekonomik güvenliğimiz için kritik öneme sahip üretimin yeniden sağlanması gerektiği konusunda sürekli olarak net olmuştur” dedi. Desai, yönetimin “Apple ile verimli bir ilişki içinde olmaya devam ettiğini” de sözlerine ekledi.

Şirket için kötü bir yıl

Beyaz Saray'ın yeni gümrük vergisi planının zamanlaması, yaklaşık 14 yıldır Apple'ı yöneten Cook için daha kötü olamazdı. Şirket geçen ay App Store davasında ağır bir yenilgiye uğradı. Davaya bakan yargıç, Apple yöneticilerini “yemin altında açıkça yalan söylediklerini” ve “Cook'un kötü bir seçim yaptığını” söyleyerek azarladı ve Apple'ın App Store'u işletme şeklini değiştirmesi gerektiğine hükmetti. 

Apple'ın Cook ile arası açılan ve 2019'da şirketten ayrılan eski baş tasarımcısı Jony Ive, potansiyel bir iPhone rakibi oluşturmak için geçen hafta OpenAI'a katıldı. Ocak 2024'te piyasaya sürülen Vision Pro karma gerçeklik başlığı bir hayal kırıklığı oldu. Mart ayında Apple'ın söz verdiği yeni Siri'yi piyasaya sürmeyi ertelemesi, sektörün yapay zekayı benimseme yarışında rekabet etme kabiliyeti konusunda yeni şüpheler doğurdu.

Yine de Apple'ın piyasa değeri Cook liderliğinde 2,5 trilyon dolardan fazla, yani 2011'den bu yana günde yaklaşık 500 milyon dolar arttı. Apple, yıllık yaklaşık 100 milyar dolar kâr elde eden bir para kazanma makinesi olmaya devam ediyor. Trump'ın yeniden seçilmesiyle birlikte Cook, Apple'ın yeni hükümette yol almasına yardımcı olmak için güçlü bir konumda görünüyordu. Trump 2019'da Cook için “harika bir yönetici çünkü beni arıyor ama diğerleri aramıyor” demişti.

Üretim tartışması

Cook yine de zaman zaman Başkan'ın gündemini geri plana itti. Cook, 2017 yılının sonlarında Fortune dergisi için düzenlenen bir konferansta, şirketin ABD'de bir şeyler üretmeyi çok istediğini ancak Çin'in daha fazla mühendise ve daha iyi becerilere sahip olduğunu açıkladı. Birkaç ay sonra MSNBC'de canlı bir izleyici karşısına çıkan Cook, Başkan'ın göçmenlik politikasını eleştirdi.

Bu yıl, aralarındaki sıcak ilişkiler soğudu. Trump, üretimin hızla ABD'ye taşınması konusunda daha kararlı ve bu da Apple'ı birincil hedef haline getirdi. Apple iPhone, iPad ya da Mac dizüstü bilgisayarlarını Amerika Birleşik Devletleri'nde üretme taahhüdünde bulunmaktan kaçındı. Şirket bunun yerine Hindistan'da daha fazla iPhone montajı yapmak için harekete geçti.

Apple, Trump'ın denizaşırı üretimine yönelik eleştirilerini, gelecek dört yıl içinde ABD'de 500 milyar dolar harcama sözü vererek savuşturmaya çalıştı. Cook ayrıca şirketin bu yıl ABD'den 19 milyar çip tedarik edeceğini ve Houston'da yapay zeka sunucuları üretmeye başlayacağını vurguladı. Sunucular Trump'ı tatmin etmedi. ABD'de üretilen iPhone'ları, bir iPhone tarifesi oluşturacak kadar çok istiyor. Bu bir iPhone'un Hindistan ya da Çin'den ABD'ye gönderilme maliyetini yüzde 25 oranında artıracak. Maliyetler Apple'ın işlerine zarar verecek kadar şaşırtıcı değil, ancak Trump isteğini elde edene kadar vergileri her zaman artırabilir. Trump Cuma günü yaptığı açıklamada, “Eğer Amerika'da satacaklarsa, ABD'de üretilmesini istiyorum. Bunu yapabilirler” dedi. Cook kamuoyu önünde açık bir yanıt vermedi.