ABD Başkanı Trump’ın yüzde 100 vergi tehdidi film endüstrisini sarstı

Sektör yöneticileri, ABD Başkanı Donald Trump'ın ülke dışında üretilen filmlere yüzde 100 gümrük vergisi uygulama tehdidinin İngiltere, Kanada, Avustralya ve Yeni Zelanda gibi ülkelerdeki büyük Hollywood yapım merkezleri için yıkıcı olacağı uyarısında bulundu. Yöneticiler ve analistler, ABD film endüstrisi ve sinema zincirlerinin de ağır darbe alacağını, stüdyoların çok daha yüksek maliyetleri üstlenmek zorunda kalacağını ve tüketicilerin daha yüksek bilet fiyatlarıyla karşılaşabileceğini söyledi.

ABD Başkanı pazar gecesi yaptığı açıklamada ABD'ye gelen tüm filmlere yüzde 100 gümrük vergisi getirmek istediğini çünkü “Amerika'daki film endüstrisinin çok hızlı bir şekilde öldüğünü, diğer ülkelerin ise “film yapımcılarımızı ve stüdyolarımızı uzaklaştırmak için teşvikler” kullandığını söyledi. Netflix hisseleri pazartesi günü, medya yöneticileri tarifelerin pratikte nasıl işleyeceğini sorgulasa da daha yüksek maliyet korkularını yansıtarak yüzde 2 düştü.

“Yeni endişeler doğuracak”

Londra merkezli bir medya analisti olan Claire Enders, potansiyel tarifelerin etkisini, Birleşik Krallık da dahil olmak üzere önemli üretim merkezleri için “yıkıcı olmanın ötesinde” olarak nitelendirdi. Enders, “Bunlar Birleşik Krallık için kilit hizmetler. 100 yıldır ABD ile birlikte film yapıyoruz” dedi. Enders, Trump'ın tarife planlarıyla hizmetleri ilk kez hedef aldığını ve bunun İngiltere gibi hizmet odaklı ekonomiler için yeni endişeler doğuracağını sözlerine ekledi. 

İnternetten dağıtılan bir filme vergi koyulabilir mi?

Screen Producers Australia (SPA) CEO'su Matthew Deaner, gümrük vergilerinin dünya çapında film endüstrisine “şok dalgaları göndereceğini” söyledi. Ancak yöneticiler, filmlerin genellikle yayın platformlarında küresel olarak dağıtıldığı ve ABD sinemalarında gösterildiğinde bir sınırdan geçen fiziksel ürünler olmadığı göz önüne alındığında, herhangi bir tarifenin pratikte nasıl işleyebileceğini de sorguladılar. İngiliz yayın kuruluşu ITV'nin eski başkanı ve Birleşik Krallık hükümetinin yaratıcı endüstriler danışmanı Peter Bazalgette, “Birleşik Krallık'ta yapılan ve internet üzerinden tüm dünyaya dağıtılan bir Netflix şovuna nasıl vergi koyabilirsiniz?” dedi.

Bazalgette, sektörün kaderinin ABD başkanının film yapımcılığından neyi kastettiğine ve bunun Netflix ve Amazon gibi küresel platformlar tarafından yapılan ve denizaşırı ülkelerde en fazla harcamayı oluşturan dijital yayınları da kapsayıp kapsamadığına bağlı olacağını söyledi. Barclays analistleri, film stüdyolarının “gerçek politika konusunda netlik sağlanana kadar” faaliyetlerini muhtemelen donduracağını söyledi.

Beyaz Saray pazartesi günü planla ilgili daha fazla ayrıntı vermedi. Bir Beyaz Saray sözcüsü Financial Times'a şunları söyledi: Yabancı film tarifeleri konusunda nihai bir karar verilmemiş olmakla birlikte, yönetim Başkan Trump'ın Hollywood'u Yeniden Büyük Yaparken ülkemizin ulusal ve ekonomik güvenliğini koruma direktifini yerine getirmek için tüm seçenekleri araştırmaktadır.

Yöneticiler, küresel film endüstrisi için serbest ticaretin, işgücü ve tesislerin daha pahalı olduğu ABD için ekonomik açıdan büyük önem taşıdığını söylüyorlar. Paranın çoğunun ABD dışında kazanıldığı düşünüldüğünde, herhangi bir karşılıklı gümrük vergisinin son derece zarar verici olacağı uyarısında bulundular.

Bununla birlikte, film ve televizyon endüstrilerindeki sahne arkası çalışanlarını temsil eden bir sendika olan Uluslararası Tiyatro Sahnesi Çalışanları Birliği, “Federal yetkiller, ABD film ve televizyon endüstrisini küresel sahnede daha rekabetçi hale getirmek için harekete geçmelidir. Başkan Trump, Amerikan film ve televizyon endüstrisinin uluslararası rekabetten kaynaklanan acil bir tehditle karşı karşıya olduğunu doğru bir şekilde kabul etmiştir” açıklamasını yaptı.

Sinema Filmleri Derneği'ne göre ABD film ve TV sektörü 2023 yılında 15,3 milyar dolar ticaret fazlası verdi ve 22,6 milyar dolar ihracat yaparak dünyadaki her büyük pazarda pozitif bir ticaret dengesi sağladı. Dernek sektörün telekomünikasyon, ulaşım, sigorta ve sağlıkla ilgili hizmetler sektörlerinin her birinden daha büyük bir ticaret fazlası verdiğini belirtti. Yine de ABD, yapım maliyetlerinin bir kısmını karşılamak için cömert vergi teşvikleri sunarak film yapımcılarını çekmek için Avrupa ve Asya'daki ülkelerle girdiği küresel mücadelede son yirmi yılda zemin kaybetti.

Hollywood stüdyoları son yıllarda diğer ülkelere yöneldi

FilmLA, Los Angeles'taki üretimin 2024'te yüzde 5,6 azalarak şimdiye kadarki en verimsiz ikinci yıl olduğunu söyledi. Sadece küresel Covid-19 salgınının sekteye uğrattığı 2020'de film çekimlerinin daha düşük seviyelerde olduğu belirtildi. Hollywood stüdyoları ve yayıncıları bunun yerine, dünya standartlarında tesislerin yanı sıra cömert vergi teşvikleri, yetenekli personele erişim ve ortak bir dil sunan Birleşik Krallık gibi ülkelere yöneldi. 

İngiliz Film Enstitüsü şubat ayında yaptığı açıklamada, film ve üst düzey TV prodüksiyonu harcamalarının Birleşik Krallık'ta neredeyse üçte bir oranında artarak 2024 yılında 5,6 milyar sterline ulaştığını ve Wicked gibi filmlerin ülkede çekildiğini belirtti. 2024 yılında Birleşik Krallık'ta film yapımına yapılan harcamaların neredeyse üçte ikisi beş büyük Amerikan stüdyosundan ve üç ABD yayın platformundan (Netflix, Apple ve Amazon) geldi. İngiltere yalnız değil; Avrupa'nın bazı ülkelerinde daha da yüksek vergi indirimleri mevcut. Avustralya geçen yıl, The Fall Guy ve Kingdom of the Planet of the Apes gibi filmlerin ilgisini çekmiş olan yabancı film ve dizilere yönelik vergi teşviklerini artırdı.