AB’nin Çin zirvesinden umudu yok
Avrupalı liderler bu hafta Japon ve Çinli mevkidaşlarıyla bir araya gelecek; Tokyo ile savunma ve ticaret alanlarında daha iyi işbirliğine dair yüksek beklentiler, Pekin’de yapılacak görüşmelere yönelik sınırlı umutlarla keskin bir şekilde tezat oluşturuyor. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve Avrupa Konseyi Başkanı Antonio Costa bu hafta Asya’ya seyahat edecek; ilk olarak çarşamba günü Tokyo’da Japonya Başbakanı Shigeru Ishiba ile, ardından perşembe günü Pekin’de Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve Başbakan Li Qiang ile görüşecek.
Avrupalı yetkililer görüşmeden önce gazetecilere verdiği brifingde, liderlerin Japonya’da savunma sanayi iş birliği ve ekonomik güvenlik konularında anlaşmalar imzalamayı planladığını belirtti. Ancak, yetkililerin ismini vermemek kaydıyla söylediğine göre Pekin’deki zirve toplantısından ortak bir açıklama çıkması beklenmiyor.
"Çin-Avrupa ilişkilerinin atmosferi hassas hale geldi"
Avrupa heyeti, Çin ile yapılacak görüşmeden kayda değer bir anlaşma çıkmasını beklemiyor. Yetkililerden biri, "Sadece anlamlı, açık, doğrudan, iyi ve yapıcı bir diyalog hedefliyor. Avrupa, Pekin’in sürdürülemez ekonomik ilişkileri düzeltmesi ve ilişkileri dengelemesi için ne yapması gerektiğini net bir şekilde ortaya koymayı umuyor" dedi. Pekin Yabancı Diller Üniversitesi'nde ders veren eski Çinli diplomat Cui Hongjian, “Zirve öncesi Çin-Avrupa ilişkilerinin atmosferi hassas hale geldi. Trump’ın tarifeleri gibi bazı olumlu koşullar iki tarafı birbirine yakınlaştırabilir ancak Ukrayna meselesi üzerindeki görüş ayrılıkları gibi olumsuz koşullar daha iyi Çin-Avrupa ilişkilerini engelliyor" ifadelerini kullandı.
Çin-Rusya işbirliği ilişkileri etkiliyor
Bir yetkilinin söylediğine göre iklim değişikliği işbirliği konusunda bir anlaşma çıkabilir ancak bu bile belirsizliğini koruyor. AB ve Çin arasındaki ilişkiler, pandemiden bu yana kötüleşti; Avrupalıların şikayetleri, Pekin’in ticaret uygulamaları ve Moskova’ya verdiği destekten kaynaklanıyor. Brüksel için, Çinli ve Rus firmalar arasındaki işbirliği (Avrupa yaptırımlarına rağmen Moskova’nın askeri sanayi kompleksini destekleyen türden) özel bir anlaşmazlık noktası. AB, cuma günü Ukrayna işgali nedeniyle aldığı son önlemler kapsamında iki Çin bankası ve Çin merkezli beş şirketi yaptırımlarla hedef aldı. Bu adım, Avrupa'nın Çinli bankalara yönelik ilk yaptırımı oldu ve Pekin'den protesto geldi; Çin, kendi şirketlerini koruyacak bir yanıt vereceğini açıkladı.
Avrupa’nın ticaret konusundaki hayal kırıklığını vurgulayan bir veri de geçen hafta açıklandı: Çin’in bu yılın ilk yarısındaki mal ticareti fazlası, herhangi bir altı aylık dönem için rekor seviyeye ulaştı. Hızla artan Çin ihracatı ve azalan ithalat, yılın ilk yarısında fazlayı 143 milyar dolara yaklaştırdı. Pekin’in nisan ayında nadir toprak elementleri ve ilgili ürünlerin ihracatına kısıtlama getirme kararı, Avrupa’daki otomobil şirketleri ve diğer sektörleri sarstı ve gerilimi artırdı. Bu sevkiyatlar geçen ay toparlanma gösterse de bu durumun Avrupalıları tatmin edip etmeyeceği belirsizliğini koruyor. Von der Leyen, geçen ay düzenlenen G7 toplantısında Çin’i bu mıknatıs tedarik zincirlerini “silah haline getirmekle” suçlamıştı.
Buna karşılık, Japonya ziyareti sırasında Avrupa yetkilileri, Japonya’yı “Hint-Pasifik bölgesindeki en yakın stratejik ortak” olarak tanımladıkları yeni girişimlerin duyurulacağını söyledi. Bu adımlar; savunma ve güvenlik, sanayi politikası, dış müdahale ve manipülasyon, işletme rekabetçiliği ile AB’nin CPTPP (Asya-Pasifik bölgesindeki 12 ülke ve Birleşik Krallık arasında bir serbest ticaret anlaşması) ülkeleriyle iş birliğini kapsayacak.
Japoyan ve AB'nin rekabetçilik ittifakı planı
Yetkililere göre Japonya ve AB, ekonomik ve ticari işbirliğini artırmak için bir “rekabetçilik ittifakı” başlatmayı planlıyor. Nikkei gazetesine göre ayrıca SpaceX gibi ABD’li firmalara bağımlılığı azaltmak amacıyla büyük ölçekli bir uydu ağı üzerinde iş birliği yapacaklar. Zirve, hem Japonya’nın hem de AB’nin ABD ile yürüttüğü tarif müzakereleri sürerken gerçekleşecek. Yetkililerden biri, liderlerin Tokyo’daki zirvede bu görüşmelere dair notları karşılaştıracağını söyledi.
Pazar günü tarihi bir seçim yenilgisi yaşayan iktidar koalisyonunun lideri olan Ishiba, 1 Ağustos’ta yürürlüğe girecek daha yüksek tarifeler öncesinde ABD ile bir anlaşma yapma baskısı altında. AB ve Japonya, geçen ay ilk güvenlik ve savunma diyaloğunu da gerçekleştirdi. Bir yetkili, AB ve Japonya’nın, Tayvan Boğazı’nda statükoyu zorla ya da baskıyla değiştirmeye yönelik her türlü girişime ortak karşı çıkışlarını dile getireceklerini söyledi. Bu ifade, Tayvan’ı kendi toprağı olarak gören Çin’i hedef alıyor.
