İlave vergiler gündemde: Türkiye'nin özel jet röntgeni
Geçen ay yatların ÖTV'sini yüzde 0'dan yüzde 8'e yükselten Hazine ve Maliye Bakanlığı şimdi de sayısı her geçen gün artan özel jetleri incelemeye aldı. Özel jetler şirketler adına alınıyor ve genellikle özel amaçlı kullanıyor. Halen Türkiye'de 161 özel jet bulunuyor. Özel amaçlı kullanılan jetlerin giderlerinin işletmeye yazılıp yazılmadığına vergi kaybı olup olmadığına yönelik araştırmalar yapan Hazine ve Maliye Bakanlığı, hava taşıma işletmeleri mercak altına aldı.
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü verilerine göre ülkemizde; 2025 yılı Eylül ayı itibarıyla 781 uçak, 245 hava taksi, 611 genel havacılık olmak üzere toplam 1.637 hava aracı bulunuyor.
Hava araçlarıyla ticari amaçla, belirli hatlar üzerinde, ücret karşılığında yolcu veya yük taşıması yapan işletmeler ile ticari hava taşımacılığı kapsamında olmayan yolcu ve yük taşımacılığı ile ücret karşılığı olup olmadığına bakılmaksızın yapılacak hava işi ve eğitim faaliyetlerini yapan işletmeler hava taşıma işletmeleri olarak nitelendiriliyor. Mevzuattaki şartları yerine getiren işletmeler, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'nden işletme ruhsatı alarak taşımacılık faaliyetlerinde bulunuyor. Ruhsatlar Ticari Hava Taşıma İşletmeleri, Hava Taksi İşletmeleri ve Genel Havacılık İşletmeleri şeklinde veriliyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın bu işletmelerden ilave vergi almak üzere çalışma başlattığı konuşuluyor.
Peki ama Türkiye'de özel jet haritası nasıl, kimler kullanıyor hangi modeller tercih ediliyor. Dikkatli Forbes Türkiye okuyucuları mart ayında Jet Hızı başlıklı haberimizde Türkiye'deki özel jet kullanımının adeta röngenini çektiğimizi hatırlayacak. O gün 158 olan özel jet sayısı bugün 161'e çıkmış durumda.
Türkiye özel jet sahipliğinde 13. sırada
Pandeminin ardından 2021 yılında dünyada yüzde 48, Türkiye’de yüzde 24 artan özel uçuşlar 2024 yılında yatay bir seyir izlediği halde Türkiye’de jet sahibi iş insanlarının sayısı giderek artıyor. Türk iş insanlarının son yıllarda faaliyetlerini Mısır, Afrika ülkeleri, Güney Amerika ve Uzak Doğu gibi uzak coğrafyalara kaydırmasının da etkisiyle fiyatları 8 milyon ila 80 milyon dolar arasında değişen özel jetlere olan talepte özellikle geçen yıl büyük artış gözlendi.
WingX verilerine göre 2023 yılında 110 özel jetle dünyada 25’inci sırada olan Türkiye, geçen yıl yüzde 43,6 artışla 158’e çıkan jet sayısıyla (Mart 2025 verileri) 12 basamak birden yükselerek 13’üncü sıraya çıktı. 2023 yılında jetlerin 86 tanesi 10 ve üzerinde koltuğu olan uzun menzilli uçaklardan oluşurken geçen yıl bu sayı 95’e yükseldi. Bu kategorideki artışla da Türkiye dünyada bir yılda 13’üncü sıradan 11’inci sıraya çıktı. Bugün Türkiye'de 161 özel jet bulunuyor.
Türkiye’de özel jet uçuşları dünyada olduğu gibi Covid19’un bulaşma riskinden korunma ihtiyacıyla birlikte 2020 Mart’ta başlayan pandeminin ardından hızla artmaya başladı. Türkiye’de 2020 yılında 18 bin olan uçuş sayısı 2021 yılında yüzde 24 artışla 22 bin 357’ye yükseldi. Geçen yıla kadar da istikrarlı olarak yükselişini sürdürdü. Uçuş sayısı 2022 yılında yüzde 14 artışla 25 bin 555’e, 2023’te yüzde 4 artışla 26 bin 682’ye yükseldi. Geçen yıl da yatay bir seyirle 26 bin 796 oldu. Dünyada da benzer bir trend vardı. 2020’de 2 milyon 266 bin olan uçuş sayısı 2021’de yüzde 48 artışla 3 milyon 350 bine, 2022 yılında yüzde 9 artışla 3 milyon 658 bine yükseldi, 2023’te salgının bitmesinin de etkisiyle biraz ivme kaybederek yüzde 1 düşüşle 3 milyon 632 bine geriledi, geçen yıl ise yatay bir seyirle 3 milyon 617 bin olarak gerçekleşti.
En pahalısını Günal kullanacak
Türkiye’nin en pahalı iş jeti 80 milyon dolarlık fiyatıyla Global 8000 olacak. Dünyanın en hızlı ve uzun menzilli iş jeti olan Global 8000’i MNG’nin patronu Mehmet Nazif Günal sipariş etti. 19 yolcu kapasiteli, saatte bin 160 kilometre hız yapan ve 15 bin 545 metre irtifaya yükselebilen Global 8000 nisan ayında Türkiye’ye gelecek. Mehmet Nazif Günal’ı Acıbadem Sağlık Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Ali Aydınlar takip ediyor. Aydınlar 79 milyon dolara satın aldığı Gulfstream G700, bu yılın son çeyreğinde teslim edilecek. Aydınlar şu anda Gulfstream G650 modelini kullanıyor. Üçüncü sırada ise Cengiz Holding’e ait Gulfstream G650 var. G650’nin liste fiyatı şu anda 65 milyon dolar. Koç Holding’in filosundaki Falcon F8X 62 milyon dolarla onu izlerken dördüncü sırada 60 milyon dolarlık fiyatıyla Doğuş Holding’in filosunda bulunan Gulfstream G550 var. Koç Holding’in 2024 yılında Setair filosuna dahil ettiği Falcon 6X ise 57 milyon dolarla beşinci sırada yer alıyor. Limak Holding’in patronu Nihat Özdemir’in de geçen yıl Falcon 6X siparişi verdiği biliniyor. Altıncı sırada ise Limak Holding, Tosyalı Holding ve Hayat Holding’in filosunda bulunan Falcon 7X geliyor. F7X’in satış fiyatı 53 milyon dolar. Rönesans Holding, Rixos Group, Enka Holding ve Demirören Grubu’nun kullandığı Gulfstream G450’nin fiyatı ise 43 milyon dolar civarında.
Yılda 300 saati geçen uçuşta avantajlı
Türk iş insanlarını özel jetlerle buluşturan şirketler arasındaki Soylu Havacılık’ın yönetim kurulu başkanı ve Fransız Dassault Falcon’un Türkiye temsilcisi Alişan Soylu’ya göre bir iş insanı eğer yılda 300 saat uçuyorsa hem maliyet hem de zaman kazancı açısından özel jet alması avantajlı hale geliyor. Tabii neresinden bakarsanız bakın bu uçakların personel, yakıt, hangar kirası vs. gibi giderleri ayda 50 bin - 100 bin dolar arasında değişiyor. O yüzden de yılda 100 saatlik uçuşlarda saati 4 bin - 10 bin dolardan uçak kiralaması daha mantıklı. Özel jet sahipleri uçaklarını kullanmadıkları zamanlarda kiralayarak masraflarını az da olsa düşürebiliyorlar.
Türkiye’de özel iş jetlerine ayrılmış genel havacılık terminalleri olduğunu belirten Soylu bu sayede iş insanlarının özel araçlarla alınarak beş dakika içinde uçaklarına ulaşabildiğine dikkat çekiyor. Türkiye’deki 158 jet arasında 28 Falcon’un da bulunduğunu söyleyen Soylu, en çok talep gören modellerini şöyle anlatıyor:
“Falcon 2000 oldukça yaygın ancak uzun menzilli Falcon’lar da (Falcon 900LX, Falcon 7X ve 8X) mevcut. Yeni gelen Falcon 6X, büyüklüğü ve konforu sayesinde iş havacılığında ezber bozan bir model olarak Türkiye’de büyük ilgi görüyor. Bu yılın başlarında Türkiye’de bir adet Falcon 6X teslim edilmişti.”
Hava trafiği
Daha çok yılda en az 300 saat uçan iş insanlarının tercih ettiği özel jetlerin fiyatı modeline göre 80 milyon dolardan başlıyor, 8 milyon dolara kadar iniyor. En pahalı model olan Global 8000’i Mehmet Nazif Günal nisan ayında teslim almaya hazırlanırken, onu 79 milyon dolarlık Gulfstream 7000’i yılın son çeyreğinde teslim alacak Mehmet Ali Aydınlar izliyor.
Sahibi: Mehmet Nazif Günal
Model: Global 8000
Şirket: Bombardier
Üretim yeri: Kanada
Fiyat: 80 milyon dolar
Kabin: 15,42 m uzunluğunda, 2,49 m genişliğinde ve 1,91 m yüksekliğinde
Menzil: 14 bin 631 km
Koltuk sayısı: 19
Model: Gulfstream G700
Şirket: General Dynamics
Üretim yeri: ABD
Fiyat: 79 milyon dolar
Kabin: 17,35 m uzunluğunda, 2,49 m genişliğinde ve 1,91 m yüksekliğinde
Menzil: 14 bin 353 km
Koltuk sayısı: 19
Sahibi: Mehmet Ali Aydınlar
Model: Gulfstream G650
Şirket: General Dynamics
Üretim yeri: ABD
Fiyat: 65 milyon dolar
Kabin: 14,27 m uzunluğunda, 2,59 m genişliğinde, 1,96 m yüksekliğinde
Menzil: 13 bin 890 km
Koltuk sayısı: 19
Sahibi: Mehmet Cengiz
Sahibi: Ömer Koç
Model: Falcon 8X
Şirket: Dassault Systems
Üretim yeri: Fransa
Fiyat: 62 milyon dolar
Kabin: 13,01 m uzunluğunda, 2,35 m genişliğinde, 1,89 m yüksekliğinde
Menzil: 11 bin 945 km
Koltuk sayısı: 14
Model: Falcon 6X
Şirket: Dassault Systems
Üretim yeri: Fransa
Fiyat: 57 milyon dolar
Kabin: 12,30 m uzunluğunda, 2,58 m genişliğinde, 1,98 m yüksekliğinde
Menzil: 10 bin 186 km
Koltuk sayısı: 16
Sahibi: Ömer Koç
Sahibi: Ferit Şahenk
Model: Gulfstream G550
Şirket: General Dynamics
Üretim yeri: ABD
Fiyat: 60 milyon dolar
Kabin: 15,27 uzunluğunda, 2,23 m genişliğinde, 1,89 m yüksekliğinde
Menzil: 12 bin 631 km
Koltuk sayısı: 18
Model: Falcon 7X
Şirket: Dassault Systems
Üretim yeri: Fransa
Fiyat: 53 milyon dolar
Kabin: 11,91 m uzunluğunda, 2,34 m genişliğinde, 1,88 m yüksekliğinde
Menzil: 11 bin 20 km
Koltuk sayısı: 13
Sahibi: Nihat Özdemir, Fuat Tosyalı, Ahmet Yahya Kiğılı
Model: Citation Latitude
Şirket: Cessna
Üretim yeri: ABD
Fiyat: 19,5 milyon dolar
Kabin: 6,63 m uzunluğunda, 1,96 m genişliğinde, 1,83 m yüksekliğinde
Menzil: 4 bin 500 km
Koltuk sayısı: 8
Sahibi: Mehmet Cengiz
Model: Falcon 2000S
Şirket: Dassault Systems
Üretim yeri: Fransa
Fiyat: 16 milyon dolar
Kabin: 9,51 m uzunluğunda, 2,35 m genişliğinde, 1,89 m yüksekliğinde
Menzil: 6 bin 554 km
Koltuk sayısı: 8
Sahibi: Fuat Tosyalı, Adil Sani Konukoğlu
Sahibi: Acun Ilıcalı, Hüseyin Başaran
Model: Global XRS
Şirket: Bombardier
Üretim yeri: Kanada
Fiyat: 13 milyon dolar
Kabin: 14,74 m uzunluğunda, 2,49 m genişliğinde, 1,91 m yüksekliğinde
Menzil: 11 bin 390
Koltuk sayısı: 8
Model: Falcon 900EX
Şirket: Dassault Systems
Üretim yeri: Fransa
Fiyat: 17 milyon dolar
Kabin: 10,12 m uzunluğunda, 2,33 m genişliğinde, 1,88 m yüksekliğinde
Menzil: 8 bin 575 km
Koltuk sayısı: 12
Sahibi: Hüseyin Arslan
Model: Global 5500
Şirket: Bombardier
Üretim yeri: Kanada
Fiyat: 43 milyon dolar
Kabin: 12,42 m uzunluğunda, 2,41 m genişliğinde, 1,88 m yüksekliğinde
Menzil: 10 bin 927 km
Koltuk sayısı: 10
Sahibi: Cemal Kalyoncu
Model: Challenger 605
Şirket: Bombardier
Üretim yeri: Kanada
Fiyat: 9 milyon 950 bin dolar
Kabin: 8,66 m uzunluğunda, 2,49 m genişliğinde, 1,85 m yüksekliğinde
Menzil: 7 bin 525 km
Koltuk sayısı: 10
Sahibi: Cemal Kalyoncu, Ahmet Çalık, Mehmet Erdemoğlu
Model: Challenger 650
Şirket: Bombardier
Üretim yeri: Kanada
Fiyat: 32 milyon dolar
Kabin: 8,66 m uzunluğunda, 2,49 m genişliğinde, 1,85 m yüksekliğinde
Menzil: 7 bin 525 km
Koltuk sayısı: 10
Sahibi: Özdemir Bayraktar/Selçuk Bayraktar/Murat Özyeğin
Model: Gulfstream G450
Şirket: General Dynamics
Üretim yeri: ABD
Fiyat: 9,5 milyon dolar
Kabin: 13,75 uzunluğunda, 2,23 m genişliğinde, 1,89 m yüksekliğinde
Menzil: 8 bin 80 km
Koltuk sayısı: 13
Sahibi: Erman Ilıcak, Fettah Tamince, Yıldırım Demirören, Mehmet Tara
Sahibi: Aydın Doğan, Abdulkadir Konukoğlu
Model: Falcon 2000LXS
Şirket: Dassault Systems
Üretim yeri: Fransa
Fiyat: 36 milyon dolar
Kabin: 9,51 m uzunluğunda, 2,35 m genişliğinde, 1,89 m yüksekliğinde
Menzil: 7 bin 493 km
Koltuk sayısı: 8
Model: Falcon 2000
Şirket: Dassault Systems
Üretim yeri: Fransa
Fiyat: 8 milyon dolar
Kabin: 9,51 m uzunluğunda, 2,35 m genişliğinde, 1,89 m genişliğinde
Menzil: 5 bin 950 km
Koltuk sayısı: 10
Sahibi: Fikret Öztürk
Model: Falcon 2000LX
Şirket: Dassault Systems
Üretim yeri: Fransa
Fiyat: 12 milyon 750 bin dolar
Kabin: 7,98 m uzunluğunda, 2,35 m genişliğinde, 1,89 m yüksekliğinde
Menzil: 7 bin 554 km
Koltuk sayısı: 10
Sahibi: Nurettin Çarmıklı
Sahibi: Serdar Bilgili
Model: Falcon 900DX
Şirket: Dassault Systems
Üretim yeri: Fransa
Fiyat: 12 milyon dolar
Kabin: 10,12 m uzunluğunda, 2,35 m genişliğinde, 1,89 m yüksekliğinde
Menzil: 7 bin 501 km
Koltuk sayısı: 12
Model: Embraer Legacy 650
Şirket: Embraer S.A.
Üretim yeri: Brezilya
Fiyat: 18,9 milyon dolar
Kabin: 15,18 m uzunluğunda, 2,11 m genişliğinde, 1,83 m yüksekliğinde
Menzil: 7 bin 258 km
Koltuk sayısı: 13
Sahibi: Cemil Kazancı, Cihan Kamer
Sahibi: Lucien Arkas
Model: Challenger 3500
Şirket: Bombardier
Üretim yeri: Kanada
Fiyat: 22 milyon dolar
Kabin: 7,68 m uzunluğunda, 2,19 m genişliğinde, 1,83 m yüksekliğinde
Menzil: 6 bin 297 km
Koltuk sayısı: 10
