Fransa’da Başbakanın ani istifası ekonomik kriz endişelerini artırıyor
Fransa Başbakanı Sebastien Leconu’nun göreve başlamasının ardından bir ay bile geçmeden istifa etmesi sonrası Fransız borsası düştü, euro değer kaybetti ve yatırımcılar Fransa'nın borçlanma maliyetlerini rekor seviyelere çıkardı. Bir yıldan kısa bir sürede görevden ayrılan üçüncü başbakan olan Lecornu'nun istifası, Fransa'nın giderek yönetilemez hale geldiği ve yaklaşan mali krizi çözemeyecek durumda olduğu yönündeki endişeleri derinleştirdi.
İstifanın ardından gün içinde Paris'teki CAC 40 borsa endeksi yüzde 2 düşerken, yatırımcıların Fransa'ya kredi verme riskini yansıtan Fransız ve Alman devlet borçlarının getirileri arasındaki fark rekor seviyeye yaklaştı. Yatırımcılar, Fransa'nın 10 yıllık tahvil getirisini yüzde 3,57'ye çıkardı ve bu rakam 14 yılın en yüksek seviyesine yaklaştı. Euro, dolar karşısında yüzde 0,6 değer kaybetti.
Bütçeyi sunacaktı
Bu istifa, Almanya'nın ardından Avrupa Birliği'nin en büyük ikinci ekonomisini saran kargaşayı daha da şiddetlendiriyor. Lecornu'nun salı günü Fransa'nın borç ve bütçe açığındaki endişe verici artışla mücadele etmek için bir bütçe sunması bekleniyordu. Şimdi ise bu durum bir kez daha ertelendi.
Berenberg Bank analisti Salomon Fiedler, müşterilerine gönderdiği notta, “Bu durum, Fransa'nın mali sorunlarının çözümsüz kalma ve ekonomi politikalarının büyümeye daha az elverişli hale gelme riskini daha da artırıyor. Fransız ekonomisi, en iyi performans gösteren ekonomiden euro bölgesinin en geride kalan ekonomisine dönüştü” diye ekledi.
Macron’un erken seçim hamlesinden beri sürüyor
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, aşırı sağcı Ulusal Birlik partisinin yükselişini durdurmak amacıyla 2024 ortasında erken parlamento seçimleri çağrısı yaptığından beri Fransa, mali ve siyasi belirsizliklerin pençesinde. Bu hamle geri tepti ve parlamentoda derin bir bölünmeye yol açtı. O zamandan bu yana, keskin harcama kesintileriyle bütçe açığını giderme girişimleri başarısızlıkla sonuçlanınca üç başbakan görevinden alındı.
Macron, yeni parlamento seçimleri düzenlemeyeceğini söyledi ancak hükümeti bir arada tutamadığı için bu yılın sonlarında veya 2026'nın başlarında seçimlere gitmek zorunda kalabileceği belirtiliyor. Macron, gelecek yılın bütçesini geçirmek için yeni bir teknokrat başbakan ataması bekleniyor. Daha aykırı bir durumda Macron, muhalefet partilerinin pazartesi günü artan istifa çağrılarına kulak verebilir ve 2027 Nisan ayında yapılması planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerini öne alabilir.
Kabine krizi
Son kriz, Lecornu'nun kabineyi açıklamasından 12 saat geçmeden patlak verdi. Kabinede önemli bir değişiklik vardı: Fransa'nın eski maliye bakanı Bruno Le Maire savunma bakanı olarak atanmıştı. Yedi yıl boyunca maliye bakanlığı görevini yürüten Le Maire, Macron'un parlamentoyu feshetmesiyle hükümetten ayrıldı. Lecornu'nun desteğine ihtiyaç duyduğu merkez sağ parti Cumhuriyetçiler, Le Maire'yi maliye bakanı olduğu dönemde borcu artırmakla suçlamıştı ve onun kabineye geri dönmesine öfkelendiler.
Lecornu, Fransa'nın bozulan mali durumunu öncelikli olarak ele almaya çalışan son başbakan oldu. Ancak parlamentonun sol, sağ ve merkezindeki savaşan siyasi grupların hepsi kendi pozisyonlarında ısrarcı davrandığı için, gergin yatırımcıları yatıştırabilecek kemer sıkma bütçesini geçirmek için net bir çoğunluğa sahip değildi.
Geçen ay ülke çapında düzenlenen iki eylemde, protestocular hükümetten ultra zenginlere yönelik vergileri artırmasını, resmi emeklilik yaşının yakın zamanda yapılan artışının geri almasını ve askeri harcamalardaki artışı durdurmasını talep etti. Yıllarca süren aşırı kamu harcamaları ve düşen vergi gelirlerinin ardından, Fransa'nın bütçe açığı 2024 yılında 168,6 milyar euro’ya (yaklaşık 198 milyar dolar) yani ekonomik üretiminin yüzde 5,8'ine ulaştı. Bu açık, İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana ülkenin en büyük açığı ve Avrupa Birliği'nin belirlediği yüzde 3'lük sınırın oldukça üzerinde.
Borcu 3,4 trilyon euro’yu aştı
Fransa'nın borcu eylül ayında 3,4 trilyon euro’yu aştı ve bu, euro bölgesi ülkeleri arasında en büyük yüklerden biri. Macron'un eylül ayı başında Lecornu'yu başbakan olarak atamasının ardından ülkenin devlet borç notu iki kez düşürüldü ve büyük bir derecelendirme şirketi “iç politikada artan parçalanma ve kutuplaşma” konusunda uyarıda bulundu.
Hiçbir önlem alınmazsa, faiz ödemeleri dört yıl içinde Fransa bütçesinin en büyük gider kalemi haline gelecektir. Fransa'nın en büyük bankaları, büyük miktarda Fransız devlet borcu bulundurdukları için pazartesi günü sert darbe aldı ve BNP Paribas, Société Générale ve Crédit Agricole hisseleri keskin bir düşüş yaşadı.
