Trump'ın önerdiği 20 maddelik Gazze barış planı neleri içeriyor?

ABD Başkanı Trump, Beyaz Saray'da kabul ettiği İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile ortak basın toplantısı düzenledi. Trump, Beyaz Saray tarafından bugün açıklanan 20 maddelik Gazze planını tüm detaylarıyla ele aldıklarını ve taraflarca kabul edilmesi halinde söz konusu planın "barışı getireceğini" savundu. Söz konusu planın taraflarca kabul edilmesi halinde uzun zamandır çözülemeyen bir krizin son bulacağını ve Orta Doğu'ya barış getireceğini savunan Trump, önerinin Hamas tarafından kabul edilmesi halinde, tüm esirlerin en fazla 72 saat içinde serbest bırakılacağını belirtti.

Arap ve Müslüman ülkeler taahhütte bulundu

Trump, Gazze planının nasıl işleyeceğine dair şu değerlendirmeleri yaptı: "Bu plan, savaşın hemen sona ermesi anlamına geliyor, sadece Gazze değil, savaşın kendisi sona erecek. Arap ve Müslüman ülkeler bu plana yazılı olarak taahhütte bulundular ancak ben aslında onların sözüne güveniyorum. Bu ülkelerin Gazze'yi askerden arındırma konusunda onların sözüne güveniyorum. Bu da Hamas ve diğer tüm terör örgütlerinin askeri kapasitelerini derhal devre dışı bırakmak anlamına geliyor. Hamas'ın da buna sıcak baktığını duyuyorum, bu iyi bir şey."

İsrail kademeli olarak Gazze'den geri çekilecek

Gazze ve çevresindeki yerel güvenlik güçlerinin eğitilmesine de söz konusu ülkelerin destek olacağına işaret eden Trump, "Gazze'deki yeni geçiş yönetimiyle çalışan tüm taraflar, İsrail güçlerinin kademeli olarak çekilmesi için bir zaman çizelgesi üzerinde anlaşacaklar. İsrail aşamalı olarak çekilecek, artık ateş açmayacaklar" şeklinde konuştu.

Tony Blair gibi isimle görev alacak

ABD Başkanı Trump, planın kabul edilmesi halinde Gazze'de bir geçiş otoritesinin kurulacağını ve burada eski İngiltere Başbakanı Tony Blair gibi isimlerin de görev alacağını belirtti.

Netanyahu'ya açık çek

Öte yandan Trump, Gazze'deki yeni süreçte Hamas'ın herhangi bir rolünün olmayacağını kaydederek, "Eğer Hamas anlaşmayı reddederse, Bibi, yapman gerekeni yapman için tam desteğimizi alacaksın" dedi. "Arap ve Müslüman ortaklarımız, Gazze halkının ve tüm bölgenin yararı için adım atmaya ve taahhütlerini yerine getirmeye tamamen hazırdır. Gazze için adım atmaya ve çok şey yapmaya istekliler." şeklinde konuşan Trump, bu kapsamda bölge ülkelerinin çok önemli bir misyonu üstlenmeye hazır olduklarını vurguladı.

ABD Başkanı, Gazze halkının Hamas'sız bir geçişe onay vermesi ve Filistin yönetiminin de söz verdiği reformları yapması gerektiğini ifade ederek, bunların olmaması durumunda Filistinlilerin sadece kendilerini suçlaması gerektiğini öne sürdü. Netanyahu'nun iki devletli çözüme karşı olduğunun altını çizen Trump, aralarında İngiltere, Fransa ve Kanada'nın da olduğu çok sayıda Batılı ülkenin Filistin'i tanımasının ise yanlış olduğunu savundu.

İbrahim Anlaşmaları'na atıf yaparak bu anlaşmanın bölgeye barış getirmek amacıyla yapıldığını savunan Trump, konuşmasının son bölümünde, "Suriye'den Lübnan'a, Suudi Arabistan'a kadar bölgedeki ülkelerdeki diğer insanlarla bir arada yaşayacaklar. Yeni bir Orta Doğu vaadi, ulaşabileceğimiz bir mesafede. Sahte bir barışa değil, gerçek barışa hiç bu kadar yaklaşmamıştık." diye konuştu.

Beyaz Saray, Trump'ın 20 maddelik Gazze planını duyurdu

Beyaz Saray'ın ABD merkezli X şirketindeki sosyal medya hesabından, "Başkan Trump'ın Gazze Çatışmasını Sonlandıracak Kapsamlı Planı" olarak adlandırılan 20 maddelik çözüm planı yayımlandı. Planda, iki tarafın da teklifi kabul etmesi durumunda, "savaşın derhal sona ereceği" ve "İsrail güçleri esirlerin serbestisine hazırlanmak için üzerine anlaşılan hatta çekileceği" ifadesine yer verildi.

Bu süreçte hava saldırıları ve topçu bombardımanının durdurulacağı belirtilirken, "tam aşamalı geri çekilme için koşullar oluşana kadar savaş hatlarının olduğu gibi kalacağı" kaydedildi.

İsrail'in bu anlaşmayı kamuoyuna açık şekilde kabul etmesinden itibaren 72 saat içinde, hayatta olan ve olmayan tüm esirlerin iade edilmesini öngören planda, "Tüm rehineler serbest bırakıldığında, İsrail, 7 Ekim 2023'ten sonra gözaltına alınan 250 müebbet hapis cezası mahkumunu ve bu kapsamda gözaltına alınan tüm kadın ve çocuklar da dahil olmak üzere 1700 Gazzeliyi serbest bırakacak" ifadesi kullanıldı. Planda, İsrail'in, naaşı verilecek her İsrailli esir karşılığında 15 Gazzelinin cenazesini bırakacağı kaydedildi.

"Tüm rehineler iade edildikten sonra, barış içinde bir arada yaşamayı ve silahlarını bırakmayı taahhüt eden Hamas üyelerine af tanınacak" maddesinin yer aldığı planda, Gazze'den ayrılmak isteyen Hamas üyelerine, onları kabul eden ülkelere güvenli geçiş imkanı sağlanacağı belirtildi.

İnsani yardımlar

Planda, anlaşmanın kabul edilmesi halinde Gazze Şeridi'ne "derhal yardım gönderileceği" vadedilerek, yardım miktarlarının en az 19 Ocak 2025 tarihli insani yardımla ilgili anlaşmada yer alanlarla tutarlı olacağı vurgulandı.

Su, elektrik ve kanalizasyon altyapısının yanı sıra hastane ve fırınların onarılması, molozların kaldırılması ve yolların açılması için gerekli ekipmanların getirilmesi gibi konuların insani yardıma dahil olduğu belirtildi.

Planda, Gazze Şeridi'ne yardım girişinin, Birleşmiş Milletler (BM) ve ona bağlı kuruluşların yanı sıra Kızılay ve her iki tarafla hiçbir şekilde bağlantısı olmayan diğer uluslararası kuruluşlar aracılığıyla, her iki tarafın müdahalesi olmaksızın gerçekleşeceği öngörüldü.

Teknokrat Filistin komitesi ve Barış Kurulu

Refah Sınır Kapısı'nın her iki yönde de açılmasının 19 Ocak 2025 tarihli mutabakata göre uygulanan mekanizmaya bağlı olacağı paylaşılan planda, Gazze'nin yönetimine ilişkin şunlar kaydedildi:

"Gazze, Gazze halkına günlük kamu hizmetlerini ve belediye hizmetlerini sunmaktan sorumlu, teknokrat ve apolitik bir Filistin komitesinin geçici yönetimi altında yönetilecek. Bu komite, nitelikli Filistinliler ve uluslararası uzmanlardan oluşacak ve yeni bir uluslararası geçiş organı olan 'Barış Kurulu' tarafından denetlenecek ve gözetim altına alınacak."

Planda, Barış Kurulu'nun Başkan Trump'ın yanı sıra, aralarında eski İngiltere Başbakanı Tony Blair ve adı daha sonra açıklanacak başka üyeler ve devlet başkanları tarafından yönetileceği aktarıldı.

Filistin Yönetimi'nin, Başkan Trump'ın 2020'deki barış planı ve Suudi-Fransız teklifi de dahil olmak üzere çeşitli önerilerde belirtildiği gibi reform programını tamamlayıp Gazze'nin kontrolünü güvenli ve etkili bir şekilde geri alabileceği zamana kadar, bu yapının Gazze'nin yeniden geliştirilmesi için çerçeveyi belirleyeceği ve finansmanı yöneteceği belirtilen planda, yapının, Gazze halkına hizmet eden ve yatırım çekmeye elverişli, modern ve etkili bir yönetim yaratmak için en iyi uluslararası standartları talep edeceği kaydedildi.

Planda Hamas'ın durumu

Planda, Trump'ın Gazze'yi yeniden inşa edip canlandırmayı amaçladığı, "iş, fırsat ve umut yaratmaya" yardımcı olacağı öne sürüldü.

Gazze'de katılımcı ülkelerle müzakere edilerek tercihli tarife ve erişim oranları belirlenecek özel ekonomik bölge kurulacağının bildirildiği planda, "Hiç kimse Gazze'yi terk etmeye zorlanmayacak ve ayrılmak isteyenler özgürce ayrılabilecek ve geri dönebilecek" ifadesi kullanıldı.

Plan kapsamında Hamas silahlarını bırakacak ve bütün silahları imha edilecek.

Planda, "Hamas ve diğer gruplar, Gazze'nin yönetiminde doğrudan, dolaylı veya herhangi bir şekilde herhangi bir rol üstlenmeyeceklerini kabul edecek. Tüneller ve silah üretim tesisleri de dahil olmak üzere tüm askeri, terör ve saldırı altyapısı yıkılacak ve yeniden inşa edilmeyecek" denilerek, bağımsız gözlemcilerin gözetiminde Gazze'nin silahsızlandırılması sürecinin başlayacağı maddelerine yer verildi.

Gazze'de "Uluslararası İstikrar Gücü"

Planda, Hamas ve diğer grupların yükümlülüklerini yerine getirmeleri ve "yeni Gazze'nin komşuları veya kendi halkı için tehdit oluşturmaması için" bölgesel ortaklar tarafından bir garanti sağlanacağı belirtilerek, "ABD, Gazze'ye derhal konuşlandırılacak geçici bir Uluslararası İstikrar Gücü (ISF) oluşturmak için Arap ve uluslararası ortaklarla birlikte çalışacak" ifadesine yer verildi.

ISF'nin Gazze'deki Filistinli polis güçlerine eğitim ve destek sağlayacağı, bu alanda geniş deneyime sahip Ürdün ve Mısır ile istişarelerde bulunacağı aktarılan planda, bu gücün uzun vadeli iç güvenlik için çözüm oluşturacağı iddia edildi.

Planda, ISF'nin yeni eğitilen Filistinli polis güçlerinin yanı sıra İsrail ve Mısır'la sınır bölgelerinin güvenliğini sağlayacağı kaydedildi.

İsrail'in Gazze'yi "işgal veya ilhak etmeyeceği" iddia edildi

Planda, "İsrail'in Gazze'yi işgal veya ilhak etmeyeceği" öne sürülerek, ISF, bölgede kontrolü ve istikrarı sağladıkça, İsrail ordusunun garantörler, ABD, İsrail ordusu ve ISF tarafından belirlenecek standartlara ve zaman çizelgelerine göre geri çekileceği ifade edildi.

Planda, "Uygulamada, İsrail ordusu, Gazze'den tamamen çekilinceye kadar, geçici hükümetle yapacağı bir anlaşmaya göre işgal ettiği Gazze topraklarını aşamalı olarak ISF'ye devredecektir. Ancak, Gazze yeniden ortaya çıkan herhangi bir terör tehdidine karşı güvenli hale gelene kadar bir güvenlik çemberi varlığı devam edecektir" ifadelerine yer verildi.

Trump'ın planında, söz konusu sürecin yürütülmesi halinde Filistinlilerin "kendi kaderini tayin etme ve devlet kurma yolunda güvenilir bir yol için koşulların nihayet oluşmuş olabileceği" öne sürüldü.

Netanyahu: Bu plan hedeflerimizi gerçekleştiriyor

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Trump ile Beyaz Saray'daki görüşmesi sonrası düzenlenen ortak basın toplantısında, Trump'ın Gazze'de barış planına ilişkin konuştu. Trump'ın planına ilişkin "Gazze'deki savaşı sona erdirme planınızı destekliyorum, bu plan savaş hedeflerimizi gerçekleştiriyor." diyen Netanyahu, "Hamas planınızı kabul ederse, Sayın Başkan, ilk adım makul bir geri çekilme olacak, ardından 72 saat içinde tüm rehinelerimiz serbest bırakılacak" ifadesini kullandı. Netanyahu, plan kapsamında Trump'ın da bulunacağı "Barış Kurulu"na ilişkin, "Bu uluslararası kurul başarılı olursa, savaşı kalıcı olarak sona erdirmiş olacağız" iddiasında bulundu.

İsrail'in, Gazze'nin "silahsızlandırılmasıyla" orantılı olarak bölgeyi askerden arındıracağını ancak ordunun belirsiz bir süre boyunca güvenlik çeperi içinde bulunacağını öne süren Netanyahu, "Gazze'de barışcıl sivil bir idare olacak, bu idare Filistin yönetimi ve Hamas tarafından yönetilmeyecek" dedi.

Netanyahu, Katar Başbakanı ve Dışişleri Bakanı Muhammed bin Abdurrahman Al Sani ile telefonda konuştuğunu ve İsrail'in başkent Doha'ya saldırısı nedeniyle özür dilediğini ifade etti. Başbakan Netanyahu, Trump'ın Katar, İsrail ve ABD arasında üçlü kurul kurma teklifinden memnuniyet duyduğunu belirterek fikir ayrılıklarını azaltmaya çalışmak istediklerini söyledi.

Müzakere zemin oluşturuyor

BBC'nin ABD Dışişleri Bakanlığı muhabiri Tom Bateman'e göre; Trump'ın 20 maddelik barış planı, savaşın nasıl sona erdirileceği ve Gazze için savaş sonrası yönetimin nasıl uygulanacağına dair ayrıntılı bir öneri değil.
Bu, daha sonraki arabuluculuk müzakereleri için bir çerçeve veya kendi deyimiyle "ilkeler" sunuyor. Rehinelerin ve tutukluların serbest bırakılmasını, İsrail askerlerinin kısmi olarak çekilmesini ve ardından Gazze için bir yönetim ve güvenlik mekanizması öngören tek bir anlaşma. Taslak, kendine özgü bir şekilde renkli ve Trump'ı "Barış Kurulu"nun başkanı yapıyor; yani fiilen Gazze valisi olacak. Ancak bugünün asıl amacı, Trump'ın Beyaz Saray'da Netanyahu'yu bu ilkeleri kabul etmeye ikna etmesiydi.

20 maddelik Gazze planına ilk tepkiler

Filistin, ABD Başkanı Donald Trump'ın sunduğu Gazze planını memnuniyetle karşıladı ve bir anlaşmaya varılması için ABD, bölge ülkeleri ve diğer ortaklarla çalışmaya hazır olduğunu belirtti.

Türkiye ve yedi ülkeden  ortak açıklama

Aralarında Türkiye'nin de bulunduğu 8 ülke ortak açıklama yayımlayarak ABD Başkanı Donald Trump'ın "Gazze'deki savaşı sona erdirmeye yönelik samimi çabalarının memnuniyetle karşılandığını" bildirdi.

Türkiye, Ürdün, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Endonezya, Pakistan, Suudi Arabistan, Katar ve Mısır Dışişleri Bakanları, ABD Başkanı Donald Trump'ın 20 maddeden oluşan "Gazze Çatışmasını Sonlandıracak Kapsamlı Planı" adlı önerisinin açıklanmasının ardından ortak yazılı açıklama yaptı.

Açıklamada, "Trump'ın liderliği ve Gazze'deki savaşı sona erdirmeye yönelik samimi çabalarının" memnuniyetle karşılandığı ve barışa giden yolu bulma konusundaki iradesine güven duyulduğu belirtilerek, bölgede barışın sağlanmasında ABD ile ortaklığın önemi vurgulandı.

Portekiz, Hollanda, Almanya, İspanya, İngiltere, Hindistan, Yeni Zelanda, Avustralya ve İsviçre planı memnuniyetle karşıladıklarını ya da desteklediklerini duyuran ilk ülkerlerden oldular. 
 

Bakanların bölge halkları için barış, güvenlik ve istikrarı temin edecek şekilde, anlaşmanın sonuçlandırılması ve uygulanmasının sağlanması amacıyla ABD ve ilgili taraflarla olumlu ve yapıcı şekilde angaje olmaya hazır olduklarını teyit ettiği açıklamada, şu ifadelere yer verildi:

"Bakanlar ayrıca, Gazze'deki savaşı sona erdirmek için ABD ile birlikte çalışmaya yönelik ortak taahhütlerini bir kez daha teyit etmişlerdir. Bu kapsamlı anlaşma, Gazze'ye yeterli insani yardımın kesintisiz ulaştırılmasını, Filistinlilerin yerinden edilmemesini, rehinelerin serbest bırakılmasını, tüm tarafların güvenliğini garanti altına alacak bir güvenlik mekanizmasını, İsrail'in tam geri çekilmesini, Gazze'nin yeniden inşasını ve uluslararası hukuka uygun olarak, Gazze'nin Batı Şeria ile tam entegrasyonunu öngören iki devletli çözüm temelinde adil bir barış yolunun oluşturulmasını içermektedir. Bu unsurların, bölgesel istikrar ve güvenliğin sağlanması açısından kilit önemde olduğu vurgulanmaktadır."