Erdoğan-Trump görüşmesi: 50 milyar dolarlık anlaşma beklentisi
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, altı yıl sonra ilk kez Beyaz Saray'ı ziyaret edecek ve Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'nün (NATO) iki üyesi arasındaki gergin ilişkileri düzeltmeyi amaçlayan bir dizi anlaşmayı görüşecek. ABD Başkanı Donald Trump ile yapılacak TSİ 18.00’de gerçekleşecek toplantının, Türkiye'nin Lockheed Martin Corp. savaş uçakları ve Boeing Co. uçaklarından 50 milyar doların üzerinde sıvılaştırılmış doğalgaza kadar her şeyi satın almasının önünü açması bekleniyor. Anlaşmalar henüz kesinleşmedi ancak Bloomberg’e adının gizli kalması şartıyla konuşan Türk olduğu belirtilen yetkililer anlaşmalara dair bilgi verdi.
Yatırımcılar için kritik önemde
Erdoğan bu toplantıyı, Rusya'dan silah alımları, diplomatik anlaşmazlıklar ve misilleme amaçlı gümrük vergileri nedeniyle sarsılan ilişkileri yeniden düzeltmek için bir fırsat olarak görüyor. Yatırımcılar Türkiye’nin Batı ittifakındaki rolünün Orta Doğu'nun en büyük ekonomisinin gelişimi için kritik öneme sahip olduğunu düşünüyor. Washington ile ilişkilerin yumuşayacağına dair beklentiler piyasaları canlandırdı ve Trump'ın geçen hafta Beyaz Saray ziyaretini açıklamasından bu yana hisse senetleri yükseldi.
Londra merkezli Eurasia Group Europe direktörü Emre Peker, “Erdoğan, Trump'ın başkanlığını, savunma ilişkilerinin iyileştirilmesine odaklanarak Türkiye-ABD ilişkilerini yeniden şekillendirmek ve iyileştirmek için kullanmak istiyor. Erdoğan'ın istediği enerji ve savunma anlaşmaları, Trump'ın anlaşma yapma içgüdüsüne de hitap edecek. Karşılıklı yarar sağlamak, işlemsel bir ilişkinin temel direkleridir” dedi.
İki lider, Kasım 2019'da Beyaz Saray'da gerçekleşen gergin toplantıdan bu yana uzun bir yol kat etti. Trump, o yılın başlarında Suriye'den askerlerini çekme sözü verdikten sonra Türkiye, ABD destekli güçlere karşı askeri bir harekat başlattı ve Washington, birkaç Türk bakana yaptırım uyguladı.
Anlaşmaların büyük kısmı havacılık sektöründe olabilir
Görüşülecek potansiyel anlaşmaların en büyük kısmı havacılık sektöründe olabilir. Türk yetkililer, Boeing ve Lockheed Martin'in 250 adet ticari jet uçağı ve ek F-16 savaş uçağı siparişi alabileceğini söyledi. Trump geçen hafta, F-35 hayalet uçağı konusunda uzun süredir devam eden çıkmazın çözülme ihtimali olduğunu belirtti. Türkiye, Lockheed'in en gelişmiş savaş uçağının geliştirilmesinde ortaktı ancak Rusya'nın S-400 hava savunma sistemini satın aldıktan sonra programdan çıkarıldı. Bu satın alma, Türkiye'nin savunma sanayisini hedef alan ve halen yürürlükte olan CAATSA olarak bilinen kongre yaptırımlarına yol açtı.
Türk yetkililere göre Ankara, Washington'ın talebi doğrultusunda S-400'leri terk etmeyi reddetti ancak bunların konuşlandırılması konusunda bir uzlaşma sağlanması halinde 40 adet F-35'in satın alınması için kapının yeniden açılabileceğini umuyor.
Çarşamba günü Türkiye, Mercuria Energy Group Ltd ve Woodside Energy Group Ltd ile, ağırlıklı olarak ABD'deki tesislerden yaklaşık 76 milyar metreküp doğalgazı LNG şeklinde satın almak üzere uzun vadeli anlaşmalar yaptığını duyurdu.
Gaz sevkiyatları ve savunma anlaşmaları, her iki ülkenin de üç katına çıkararak yıllık 100 milyar dolara ulaştırmak istediklerini söyledikleri ikili ticareti güçlendirecek. Uluslararası Para Fonu verilerine göre (IMF) ihracat her iki yönde de yaklaşık olarak dengeliydi, bu da Türkiye'nin mallarına yalnızca yüzde 15'lik bir ABD gümrük vergisi uygulanmasına neden oldu. Bu oran, Trump'ın ağustos ayında diğer ülkelere uyguladığı en düşük oranlardan biri.
Washington'daki bir düşünce kuruluşu olan Orta Doğu Enstitüsü'nün kıdemli dış politika danışmanı Umud Shokri, “Türkiye, özellikle Rusya ile savunma ilişkileri ve farklı dış politika pozisyonları konusunda yaşanan gerginliklerin ardından, güvenin yeniden tesisine yönelik stratejik bir dönüş sinyali veriyor” dedi. Yine de Rusya ile Batı arasındaki hassas dengenin belirsizlik yaratan risk faktörleri olduğunu da sözlerine ekledi.
