Avrupa yapay zeka bağımsızlığı için mücadele ediyor

Haziran ayında, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Élysée Sarayı'nda özel bir akşam yemeği düzenledi ve özel konuğu Nvidia'nın Jensen Huang'dı. Şarap kadehleri, Nvidia’nın Fransa'nın önde gelen yapay zeka girişimi Mistral ile Fransa'nın en büyük veri merkezlerini geliştirmek için yaptığı anlaşmayı kutlamak için çınladı. Huang, kutlamaları kısa bir süreliğine durdurarak yapay zeka hakkında bir uyarıda bulundu. Yemekte bulunan yapay zeka girişimcisi Eléonore Crespo'ya göre Huang, katılımcılara “Avrupa ve Fransa'daki sorun şu: Çok yavaşsınız. Şarabınız gibi. Olgunlaşmasını, mükemmel hale gelmesini bekliyorsunuz” dedi. 

Büyük yatırım vaatleri

Birçok Avrupalı lider şu anda Huang'ın yanıldığını kanıtlamak için çalışıyor. Uzun süredir yenilikçi olmaktan çok teknoloji düzenleyicisi olarak bilinen kıta, küresel yapay zeka patlamasından payını almak için acil bir şekilde harekete geçiyor. Avrupa'nın az sayıdaki teknoloji devleri SAP SE ve ASML Holding NV, son haftalarda blok için özel olarak tasarlanmış yapay zeka girişimlerine ve hizmetlerine milyarlarca euro yatırım yapmayı taahhüt etti. Macron'dan İngiltere Başbakanı Keir Starmer'e kadar devlet başkanları, ulusal güvenlik ve büyüme için kritik öneme sahip olarak nitelendirdikleri devasa veri merkezlerine yatırım yapma konusunda büyük vaatlerde bulundular.

Teknoloji devrimini Silikon Vadisi’ne kaptırmak

Avrupa'nın bu hamlesi, Kanada'dan Güney Kore'ye ve Orta Doğu'ya kadar dünyanın dört bir yanındaki çabaları yansıtıyor. Bu ülkelerdeki hükümetler, yapay zeka pazarının büyük bir kısmını ABD ve Çin'e kaptırmamak için çılgınca kaynaklarını seferber ediyor. Avrupa genelinde, yerel düzeyde yapay zekaya yoğun yatırım yapılmaması halinde yeteneklerin kaybedileceği ve bir başka teknoloji devriminin daha Silikon Vadisi'ne kaptırılacağına dair endişeler var. 

Yetkililer, Avrupa'nın bir avuç büyük Amerikan şirketine aşırı bağımlı hale gelme riskinden de giderek daha fazla endişe duyuyorlar. Bloomberg’e göre Avrupa, ABD Başkanı Donald Trump'ın ticaret savaşına ve kaprislerine karşı savunmasız olan hayati bir teknolojiye erişime sahip. Brüksel'de, Trump'ın kendi gündemini ilerletmek için ABD şirketlerini hizmetlerini kapatmaya zorlayabileceği korkusuyla ciddi görüşmeler yapılıyor.

Küresel rekabette yer alabilir mi?

Ancak Avrupa, çoğu bölge gibi, yapay zeka endüstrisinin her alanında veya herhangi bir alanında ABD ve Çin ile rekabet edebilecek teknik ve finansal imkanlara sahip olduğunu henüz kanıtlamış değil. Birçok kişi, Avrupalı firmaların yapay zeka destekli uygulamalar, bulut hizmetleri ve askeri teknoloji satma potansiyeli olduğunu düşünüyor. Ancak, kıtanın durgun ekonomilerinin, yapay zeka yazılımının temelini oluşturan gelişmiş bilgisayar çipleri veya son teknoloji büyük dil modellerini geliştirmek için maliyetli küresel rekabette yer alıp alamayacağı veya alması gerekip gerekmediği konusunda önemli şüpheler var.

Hükümetler, yerli yapay zeka çabalarının önemini vurgularken, aynı zamanda Nvidia ve OpenAI gibi ABD'li şirketlere güveniyorlar. Örneğin, eylül ayında İngiltere Başbakanı Starmer, Huang ve diğer ABD'li teknoloji liderlerini ağırlayarak 31 milyar sterlin (41 milyar dolar) değerinde yapay zeka harcaması taahhüdünü açıkladı. Bu hamle, İngiltere'nin kritik öneme sahip anahtarları ABD'ye teslim ettiği yönünde hemen eleştirilere yol açtı. Almanya'dan Avrupa Parlamentosu milletvekili Alexandra Geese mümkün olduğunca fazla ABD teknolojisinden kurtulmayı savunuyor. Geese, “Şu anda Avrupa o kadar bağımlı ki pazarlık gücümüz pek yok. Koloni haline geliyorsunuz” dedi. 

ABD’ye rakip olmak içi yine ABD teknolojisine güveniyor

Girişimci Crespo, Avrupa'nın gelişmekte olan yapay zeka sektörü ve bu sektörün sınırlamalarının bir nevi simgesi niteliğinde. Onun kurduğu Pigment adlı girişim, finansal planlama için yapay zeka araçları sunarak, ikonik bir Amerikan ürünü olan Microsoft Excel'e rakip olmayı hedefliyor.

Akşam yemeği toplantıları ve yurtdışı gezileri sırasında Macron, Pigment'i geleceğin teknoloji lideri olarak tanıttı ve anlaşma imzalamak üzere olan büyük Fransız ve İngiliz şirketleri de dahil olmak üzere yeni bir müşteri dalgası yarattı. Ancak ABD ürünleriyle rekabet edebilmek için Crespo, Microsoft'un en büyük destekçisi olan OpenAI'ın modelleri gibi Amerikan teknolojisine güveniyor. Crespo, “Avrupa'da bir teknolojinin geliştirilmesi için 10 yıl bekleyip ‘Artık egemeniz’ diyemezsiniz” dedi.

Nvidia'nın Huang'ı, ‘egemen yapay zeka’ için yılmaz bir savaşçı oldu. Egemen yapay zeka her ülkenin yapay zekayı desteklemek için gerekli verileri, çipleri ve veri merkezlerini sahip olduğu ve kontrol ettiği anlamına gelen, belirsiz ve her şeyi kapsayan bir terim. Bu fikir, bazen kafa karıştırıcı bir şekilde de olsa, Avrupa'da rağbet gördü. Eylül ayında SAP, San Francisco merkezli OpenAI ile ortaklık kurarak “Almanya'da, Almanya için geliştirilen yapay zeka çözümleri” sunmak için “egemen” bir girişim başlattığını duyurdu. 

Avrupalı şirketler yarışıyor

Ancak, Avrupa şirketleri giderek artan bir şekilde, yerel oyuncuların bu boşluğu doldurabileceğini kanıtlamak için yarışıyor. Amsterdam merkezli bir yapay zeka bulut sağlayıcısı olan Nebius, Microsoft ile 19 milyar dolar değerinde bir sözleşme imzaladı. Yapay zeka görüntü oluşturma araçları üreten Alman bir girişim olan Black Forest Labs, Elon Musk'ın xAI’ı ve Meta Platforms ile ortaklık kurdu. Mistral ise kısa süre önce ASML ve diğer yatırımcılardan 11,7 milyar euro değerinde fon topladı ve Avrupa'nın en büyük AI model üreticisi konumunu sağlamlaştırdı.

Bu şirketler, ABD teknolojisine olan ihtiyacı azaltmak ve kıtanın çevrimiçi arama, e-ticaret, sosyal medya, akıllı telefonlar ve bulut bilişimde olduğu gibi yapay zeka konusunda da geri kalmamasını sağlamak için rekabet ediyor. Andreessen Horowitz'in ortağı ve Mistral ve Black Forest Labs'ın yönetim kurulu üyesi Anjney Midha, “Esasen yaşadığımız şey, birçok bölgesel liderin tarihlerini analiz edip ‘Bunun tekrarlanmasını istemiyoruz’ demesinin yarattığı travma” dedi.