AR-GE harcamaları 2024’te 178 milyar lirayı aştı
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), "Merkezi Yönetim Bütçesinden Araştırma Geliştirme Faaliyetleri İçin Ayrılan Ödenek ve Harcamalar-2025" bültenini yayımladı. Buna göre, Türkiye'de 2024 yılı boyunca merkezi yönetim bütçesinden araştırma ve geliştirme (AR-GE) faaliyetleri için toplam 178 milyar 580 milyon lira harcandı.
Geçen yıl yapılan AR-GE harcamalarının merkezi yönetim bütçesi içindeki payı yüzde 1,51 olarak kaydedilirken, bu tutarın Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH) içindeki oranı ise yüzde 0,41 oldu. 2024 yılı GSYH'si 43 trilyon 410 milyar 514 milyon lira olarak hesaplandı.
2025 yılına ilişkin bütçe başlangıç ödenekleri dikkate alınarak yapılan tahmini verilere göre ise bu yıl merkezi yönetim bütçesinden AR-GE için 236 milyar 262 milyon lira kaynak ayrılması öngörülüyor.
En büyük pay yine üniversitelere ayrıldı
Sosyoekonomik hedeflere göre sınıflandırıldığında, 2024’te AR-GE harcamalarının en büyük kalemini yüzde 68,3 ile genel bilgi gelişimi kapsamında üniversitelere aktarılan kaynaklar oluşturdu. Bunu, yüzde 9,3 ile endüstriyel üretim ve teknoloji, yüzde 5,2 ile diğer kaynaklardan finanse edilen genel bilgi gelişimi, yüzde 4,3 ile tarım ve yüzde 4 ile savunma alanları izledi.
2025 yılına ilişkin tahmini ödeneklerde de benzer bir dağılım öngörülüyor. Buna göre, üniversitelere yönelik genel bilgi gelişimi harcamalarının payı yüzde 69,5 ile en yüksek kalem olurken, endüstriyel üretim ve teknoloji harcamaları yüzde 7,9 ile ikinci sırada yer aldı. Diğer önemli kalemler ise yüzde 5,4 ile diğer kaynaklardan finanse edilen genel bilgi gelişimi, yüzde 4,8 ile tarım ve yüzde 3,6 ile savunma oldu.
Uluslararası AR-GE programlarına 1 milyar lirayı aşkın kaynak ayrıldı
Türkiye’nin uluslararası AR-GE iş birliklerine yönelik katkıları da dikkat çekti. 2024 yılında merkezi yönetim bütçesinden bu kapsamdaki programlara 1 milyar 30 milyon lira ayrıldı. Bu tutarın 461 milyon lirası doğrudan AR-GE faaliyeti yürüten kuruluşlara giderken, 367 milyon lirası ikili veya çok taraflı kamu AR-GE programlarına, 202 milyon lirası ise Avrupa çapında yürütülen programlara yönlendirildi.
2025 yılı için bu alandaki bütçe ödeneği 1 milyar 170 milyon lira olarak belirlendi. Ödeneğin 500 milyon lirası ikili veya çok taraflı programlara, 475 milyon lirası doğrudan faaliyet yürüten kuruluşlara, 198 milyon lirası ise Avrupa programlarına ayrılacak.
