Yeni Orta Doğu’da iki güç kaldı: İsrail ve Türkiye

Orta Doğu’nun haritası değişti. Ama bu kez sadece sınırlar değil; dengeler, roller ve ezberler de yerinden oynadı. Eski Orta Doğu yok artık. Yerine, füzelerle temizlenmiş ama henüz akıl ve işbirliğiyle inşa edilmemiş bir stratejik boşluk var. Ve bu boşluk, yalnızca iki aktörün gölgesinde şekilleniyor: İsrail ve Türkiye.

İsrail’in sert gücü: Tamamlandı mı, yetti mi?

2020’li yılların ortasında İsrail’in başlattığı sistematik “mıntıka temizliği” bugün artık tartışmasız sonuçlar doğurdu:
    •    Gazze’de Hamas’ı etkisizleştirdi, Filistinlileri fiilen toprağından kopardı.
    •    Lübnan’da Hizbullah’ı baskıladı, askeri kapasitesini ve siyasi etkisini tırpanladı.
    •    Suriye’yi haritadan sildi; orduyu çökertti, hava üslerini yerle bir etti.
    •    İran’a doğrudan saldırarak üç nükleer tesisi kullanılmaz hale getirdi, üst düzey askeri liderliği hedef alarak psikolojik üstünlük kurdu.
    •    Irak’ta İran yanlısı milis yapılar çökertildi.
    •    Körfez ülkeleri Abraham Anlaşmaları’yla hizaya sokuldu.
    •    Mısır ve Ürdün ise uzun süredir denetim altında tutuluyor.

Bu tablo, İsrail’in bölgedeki en yüksek askeri harekât kabiliyetine sahip, Batı‘yı da arkasına almış, Çin ile Rusya’yı da idare edebilen güçlü bir aktör olduğunu ortaya koyuyor.

Ancak bugün mesele sadece askeri güç değil.

Bu gücü kim dengeleyecek? Kim yön verecek? Kim gerçek bir gelecek vizyonu sunacak?

Orta Doğu’da yeni denklem: İsrail ile Türkiye baş başa

Kartlar yeniden dağıtıldı.
Zayıf ve bağımlı aktörler elendi.
Geriye yalnızca iki stratejik irade koyabilen aktör kaldı: İsrail ve Türkiye.

İsrail’in gücü bariz: ileri teknoloji, gelişmiş istihbarat, sarsılmaz ABD desteği.
Ancak bu güç, meşruiyet eksikliği nedeniyle kırılgan.
Gazze’de yaşanan insanlık dramı, İsrail’in üzerine sinmiş bir kara leke.

Türkiye’nin gücü ise daha karmaşık ama daha sürdürülebilir:
    •    Sert güç değil, yumuşak güç.
    •    Zorlama değil, kolaylaştırıcılık.
    •    Emretme değil, ilişkisel diplomasi.
    •    Tek eksenli çıkarlar yerine bölgesel denge vizyonu.

Türkiye; Çin’den Almanya’ya, Rusya’dan Körfez’e kadar tüm kutuplarla konuşabilen, hem Batı hem Doğu ile köprü kurabilen ender ülkelerden biri. Körfez’in en güçlü ulkesi Suudi Arabistan’ı ve Orta Doğu'nun en büyük Arap gücü Mısır’i da masaya çekebilecek bir güç.
Ve bu yetkinliği onu, yeni Orta Doğu’nun kurucu akıllarından biri haline getirebilir.

Füze ile temizlendi, peki akılla sabitlenebilecek mi?

İsrail sahayı neredeyse tümden temizledi.
Ancak bu, önümüzdeki dönemde sahayı kalıcı biçimde yönetebileceği anlamına gelmiyor.

Çünkü askeri güç boşlukları doldurur ama gelecek, yalnızca fikirle, ortaklıkla ve meşruiyetle inşa edilir.

Şimdi asıl mesele şu:
Yeni Orta Doğu düzeni daha fazla militarizmle mi, yoksa ekonomik, toplumsal ve kurumsal işbirliğiyle mi kurulacak?

Bu sorunun cevabı büyük ölçüde Türkiye’nin oynayacağı rolle şekillenecek.

Türkiye’nin farkı, bölgede halklar tarafından güven duyulan, ideolojik değil yapıcı bir dil konuşabilmesinde yatıyor.
    •    Ne İran gibi içe kapanık ve teokratik,
    •    Ne İsrail gibi tek yönlü ve güvensiz,
    •    Ne de Körfez gibi dışa bağımlı ve stratejik derinlikten yoksun.

Bu farklılık, Türkiye’yi “yeni haritanın ortak yazarı” yapabilecek en güçlü kartlardan biri haline getiriyor.

Sessiz ama derin bir mücadele başlıyor

Klasik savaşlar devri sona eriyor. Yeni mücadele artık:
    •    Füze değil, veri savaşlarıyla
    •    Devletler değil, zihinlerle
    •    Tanklar değil, algılarla
    •    İşgaller değil, bağlantısallıkla yürütülecek.

Bu yeni çağın dilini konuşabilecek bölgesel aktör sayısı çok az. Türkiye, bu alanda ciddi avantajlara sahip.

Yeter ki kendi iç siyasal-toplumsal dengesini koruyabilsin.

Gerçekçi bir gelecek: Kim ne kadar hazır?

    •    Suudi Arabistan içeriden kırılgan.
    •    Mısır ekonomik darboğazda.
    •    İran köşeye sıkışmış ve iç patlama riski taşıyor.
    •    Körfez güçleri stratejik manevra alanından yoksun.
    •    İsrail, yalnız ve çevresiyle çatışmalı.

Bu ortamda Türkiye; dengeleyici, dönüştürücü ve yön gösterici bir rol üstlenebilir.

Ama bu rol sadece izleyerek değil, vizyoner ve cesur adımlarla alınır.

Elbette ABD, Çin, Rusya, AB gibi dış güçlerin de Orta Doğu’ya dair kendi tasarımları masadadır. Ancak bu kez mesele onların değil, bölgenin kendi aklıyla yazacağı bir gelecek olmalı.

Sonuç: Oyun kurucu mu olacağız, Sürekli tepki veren mi?

Türkiye için karar anı.

Orta Doğu yeniden şekillenirken biz hâlâ gelişmelere “tepki veren” bir ülke mi olacağız, yoksa oyunun kurallarını yazanlardan biri mi?

Artık herkes elini gösterdi. Güç sıralaması netleşti.

Ve sahada iki aktör baş başa kaldı: İsrail ve Türkiye.

Gerisi ya destekçi olacak, ya figüran.

Bu iki ülke isterse bölgeye kalıcı barış, entegrasyon ve refah getirebilir.

Ama eğer rekabet iyi yönetilmezse, bu baş başalığın sonu çatışma da olabilir.

Tam da bu nedenle, bundan sonra atılacak her adım sadece askeri değil; ahlaki, stratejik ve yapıcı akılla şekillendirilmelidir.

Ankara ile Tel Aviv arasında arka kapı diplomasisi hiç vakit kaybedilmeden devreye sokulmalıdır.

Bakalım aklı selim mi galip gelecek, yoksa çatışma dili mi?