TÜSİAD: Sanayisiz büyüme sürdürülemez

TÜSİAD Yüksek İstişare Konseyi toplantısı yapıldı. Açılış konuşmalarını TÜSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Orhan Turan ve Yüksek İstişare Konseyi Başkanı Ömer Aras gerçekleştirdi. Toplantının ana gündemi, küresel jeopolitik gelişmeler, Türkiye-AB ilişkileri ve sürdürülebilir ekonomik büyüme stratejileriydi.

Orhan Turan konuşmasında, TÜSİAD’ın yaklaşık 55 yıldır insan hakları, laik hukuk devleti, katılımcı demokrasi, rekabetçi piyasa ve sürdürülebilir çevre dengesi gibi temel ilkeler doğrultusunda faaliyet gösterdiğini hatırlattı. Türkiye’nin Avrupa entegrasyonu perspektifinde önceliklerini savunmaya devam ettiklerini söyleyen Turan, küresel sistemdeki dönüşümlerin Türkiye’yi de üretimden toplumsal uyuma kadar birçok alanda yeniden düşünmeye zorladığını belirtti.

Turan’a göre, ABD’nin son dönemde duyurduğu gümrük tarifeleri, 80 yılın en yüksek seviyesine ulaşarak küresel ticaret sistemini belirsizlikle karşı karşıya bıraktı. Bu yeni ortamda, ülkelerin ihracat stratejilerinden finansal ilişkilerine kadar tüm dengeleri yeniden kurmaları gerekecek.

Bunlara ek olarak yapay zeka, demografik dönüşüm, popülizmin yükselişi ve uluslararası kurumların zayıflaması gibi yapısal değişim dinamiklerinin hız kazandığını vurgulayan Turan, Türkiye’nin bu dönüşümden geri kalmaması gerektiğini ifade etti.

“Sanayisiz büyüme olmaz, yapısal dönüşüm şart”

Türkiye ekonomisinin ilk çeyrekte yüzde 2 büyümesine rağmen imalat sanayinin yüzde 2.4 daraldığına dikkat çeken Orhan Turan, 2022’den bu yana sanayi üretiminin sadece yüzde 1.1 artış gösterdiğini belirtti. “Türkiye gibi büyük bir ekonomi için sanayisiz büyüme düşünülemez” diyen Turan, teknolojik dönüşüm ve kadın istihdamının artırılmasının da bu süreçte kritik öneme sahip olduğunu vurguladı.

Sadece para politikalarının yeterli olmadığını belirten Turan, yapısal reformlar ve maliyet bazlı rekabet gücü analizlerinin önemine işaret etti. Bu kapsamda TÜSİAD’ın 26 Haziran’da yayınlayacağı yeni endeksin küresel rekabetçilikteki konumun analizine katkı sağlayacağını duyurdu.

Gümrük Birliği’nin güncellenmesi “en acil ihtiyaç”

Orhan Turan konuşmasında Gümrük Birliği’nin 30 yıl önceki yapısıyla bugünkü dijital ve yeşil dönüşüm çağının ihtiyaçlarına cevap veremediğini söyledi. AB’nin sadece üye ülkeleri değil, aday ülkeleri de kapsayan yeni rekabetçilik anlayışına Türkiye’nin dahil olmasının hayati olduğunu belirten Turan, yapıcı bir yaklaşımla Gümrük Birliği'nin güncellenmesinin hem Türkiye hem AB için önemli stratejik faydalar sağlayacağını dile getirdi.

AB’nin güvenlik ve savunma politikalarında yaşadığı dönüşüm sürecinde Türkiye ile kurumsal iş birliğinin güçlendirilmesinin hem güvenlik hem de ekonomik dayanıklılık açısından kritik olduğunu vurgulayan Turan, Türkiye’nin tam üyelik perspektifiyle AB entegrasyon sürecinin yeniden canlandırılması gerektiğini ifade etti.

Ömer Aras: “Yüksek enflasyon ekonominin her hücresini tahrip ediyor”

TÜSİAD YİK Başkanı Ömer Aras ise konuşmasında, Türkiye’nin en büyük ekonomik sorununun enflasyon olduğunu vurguladı.

Mayıs 2025 itibarıyla TÜİK verilerine göre yıllık enflasyonun yüzde 35,4 olduğunu belirten Aras, bu oranla Türkiye’nin dünyada en yüksek enflasyona sahip yedinci ülke olduğunu söyledi.

Aras, yüksek enflasyonun sadece fiyatları değil, ekonomik rasyonaliteyi, gelir dağılımını ve güven ortamını da tahrip ettiğini ifade etti. “Enflasyonu hiçbir kesim savunamaz. O hâlde hep birlikte mücadele etmeliyiz” diyen Aras, kısa vadede düşük tek haneli enflasyona ulaşmanın şart olduğunu vurguladı.

“Zombi şirketler kaynak israfına yol açıyor”

İSO’nun 2024 yılı verilerine değinen Aras, zarar eden şirket sayısının 96’dan 152’ye çıktığını belirterek, temel sorunun yüksek finansman maliyeti değil, yüksek enflasyonla artan girdi maliyetleri olduğunu söyledi. Aras, sürekli zarar eden ve borçla ayakta kalan “zombi şirketlerin” kaynak israfına neden olduğunu, bu nedenle bankaların verimli firmaları desteklemesi gerektiğini savundu.

Aras ayrıca, 2023 ortasından itibaren uygulanan sıkı para politikalarının döviz rezervlerini artırdığını ve enflasyonda düşüş trendini başlattığını hatırlattı. Ancak bu süreçte sanayicinin ciddi yük altına girdiğini belirterek yapısal çözümün yine düşük enflasyon olduğunu vurguladı.

Jeopolitik dönüşüm: “Ticaret artık stratejik bir araç”

Jeopolitik gelişmelerin şirketler için en az ekonomik politika kadar belirleyici hâle geldiğini ifade eden Aras, ABD’nin ticaret politikalarını stratejik bir baskı aracı olarak kullandığına dikkat çekti. Bu ortamda Türkiye’nin yalnızca düşük maliyet değil, güvenilir üretici olma niteliğiyle öne çıkması gerektiğini belirtti.

Aras’a göre Gümrük Birliği'nin modernizasyonu, AB ile kurumsal entegrasyonu güçlendirecek, yatırımcılara öngörülebilirlik sağlayacak ve Türkiye’nin yeni nesil üretim hikâyesinin temelini oluşturacak. Modernizasyon sürecinin aynı zamanda Türkiye’nin kalkınmacı devlet kapasitesinin küresel sisteme entegrasyonunun da bir stratejik tercihi olduğunu vurguladı.

“Stratejik akıl, içe kapanma değil, çok yönlü iş birliğidir”

Konuşmasını “stratejik özerklik” kavramıyla tamamlayan Aras, Türkiye’nin içe kapanmadan, çok yönlü ve değer zinciri odaklı stratejik iş birlikleri geliştirmesi gerektiğini söyledi. “Bu kapasite bizde var. Bu mümkündür. Bu gereklidir. Ve bu ancak tüm paydaşların katkısıyla mümkündür” ifadeleriyle konuşmasını tamamladı.

Toplantıda "Rekabetçiliğin Yeni Küresel Dinamikleri, Avrupa Birliği ve Türkiye" konulu bölümde IE- Universidad Instituto de Empresa Üniversitesi Siyaset, Ekonomi ve Küresel İlişkiler Fakültesi Dekanı, Jacques Delors Enstitüsü Başkanı Enrico Letta ana tema konuşmacısı olarak çevrimiçi bir konuşma yaptı. TÜSİAD Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Can Yücaoğlu'nun oturum başkanlığında gerçekleşen bu bölümde Avrupa İş Dünyası Konfederasyonu BusinessEurope'un Genel Direktörü Markus J. Beyrer konuk konuşmacı olarak yer aldı.
 
"Jeopolitik Gelişmeler ve Türkiye" konulu ikinci panel gazeteci Afşin Yurdakul moderatörlüğünde yapıldı. Panelde Özyeğin Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Evren Balta ve Büyükelçi (E) Selim Kuneralp konuşmacı olarak yer aldı.