Türkiye'de hızlı ticaretin röntgeni: Hamburger zirvede, 160 milyon liralık Dubai çikolatası satıldı

Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan Türkiye'de e-Ticaretin Görünümü Raporu'nda; hızlı ticaret modeli özellikle yemek, gıda, içecek ve günlük ihtiyaç ürünlerinin hızlı şekilde tedarik edilmesini sağlayarak geleneksel e-ticaretten ayrışıyor. Özellikle büyük şehirlerde ve nüfusu yoğun olan bölgelerde talep gören model, 1 saate kadar teslim edilen siparişleri kapsıyor. Hızlı ticaret hacmi son yıllarda düzenli artış gösteriyor. Buna göre 2020'de 9,94 milyar lira olan hacim, 2021'de 26,73 milyar liraya, 2022'de 63,27 milyar liraya, 2023'te 126,08 milyar liraya kadar çıktı.

2024 yılında yurt içinde gerçekleşen e-ticaret hacminin, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 43 trilyon 410 milyar 514 milyon TL olarak açıklanan gayri safi yurt içi hasılamız (GSYH) içindeki payı %6,5 oldu.

Söz konusu hacim, geçen yıl bir önceki yıla kıyasla yüzde 98,1 yükselerek 249,8 milyar lira oldu. Böylece hızlı ticaret hacminin 2020-2024 döneminde yaklaşık 25 katına çıktığı görüldü. Hızlı ticaretin 2024'te tüm e-ticaret hacmi içindeki payının da yüzde 8,32 olduğu görüldü.

En çok yemek sipariş edildi

Geçen yıl bu kapsamdaki işlemlere ait ortalama sepet tutarı 351 lira, bir sepette yer alan ortalama ürün sayısı 2,4 oldu. Hızlı ticaret hacminin en yüksek olduğu sektör, yüzde 66,18 ile yemek hizmetleri olurken, bunu yüzde 27,36 ile yiyecek ve içecekler, yüzde 3,17 ile ev ve bahçe ürünleri takip etti.

Hamburger zirvede

Bu çerçevede en çok sipariş edilen yemekler arasında ilk sırada 20,2 milyar liralık hacimle hamburger bulunurken, bu yemeği 15,9 milyar lirayla döner ve 14,04 milyar lirayla pizza izledi. Pizzanın ardından listede, 12,64 milyar lirayla kebaplar, 5,15 milyar lirayla kızarmış tavuk, 5,04 milyar lirayla çiğ köfte, 4,97 milyar lirayla lahmacun ve 4,4 milyar lirayla pide yer aldı.

Dubai çikolatasının yükselişi

Hızlı ticarette yemek hariç en çok satılan ürün grupları incelendiğinde 6,01 milyar lirayla gazlı içecekler başı çekti. Bunu 3,43 milyar lirayla su, 2,55 milyar lirayla peynir, 2,23 milyar lirayla dondurma ve 1,97 milyar lirayla ayran izledi. Diğer ürünler arasında süt, yoğurt, yumurta, cips, çamaşır deterjanları ve yumuşatıcılar öne çıktı. Ayrıca 2024'te popülerlik kazanan ürünlerden Dubai çikolatası da listede yer aldı. Hızlı ticaret kapsamında söz konusu üründe yaklaşık 160 milyon liralık satış yapıldı.

Dijital eğlence ve içerikte toplam hacim 19 milyar 600 milyon Türk lirası

2024 yılında, çevrim içi olarak satın alınan masaüstü bilgisayar, oyun konsolu, mobil oyunlar, video, müzik ve yayın platformlarının toplam hacmi 19 milyar 600 milyon Türk lirası ve işlem sayısı ise 95 milyon 700 bin adet olarak gerçekleşti.

Dijital eğlence sektörünün üç ana kategorisinin (Oyun, Yayın Platformları, Müzik ve Video) hacim ve işlem sayılarının oranlarına bakıldığında oyun sektörünün tutar bazında %55 düzeyinde bir oran ile dijital işlemlerde en büyük payı aldığı, işlem sayısı bazında ise %30’luk bir paya ulaştığı görüldü. Yayın platformları tutar bazında %38 oranında pay alırken, işlem sayısı bazında aldığı pay %48 oldu. Müzik ve video sektörü ise tutar bazında %7, işlem sayısı bazında %22’lik paya ulaştı.

Harcaların yüzde 58'a kadınlar tarafından yapıldı

2024 yılı itibarıyla pazar yerleri üzerinden gerçekleşen e-ticaret harcamalarının yüzde 58’i kadın yüzde 42’si ise erkek kullanıcılar tarafından yapıldı. 2024 yılı verilerine göre, e-ticaret harcamalarının yaş grubu ve cinsiyete göre dağılımında kadın ve erkek kullanıcılar açısından en yüksek oranlar 30-34 yaş aralığında görüldü.

20-44 yaş aralığındaki kullanıcılar ağırlıklı olarak giyim, ayakkabı ve aksesuar sektöründe harcama yaparken, 35-44 yaş aralığındaki kullanıcılar arasında giyim harcamaları yüksek seyretmekle birlikte ev, bahçe, mobilya ve dekorasyon ile elektronik sektörlerinin payında artış görüldü.

45-64 yaş aralığında ise ev, bahçe, mobilya ve dekorasyon sektörü dikkat çekerken, 50 yaş ve üzeri gruplarda havayolları sektörüne dönük harcamaların arttığı gözlemlendi. Yemek sektörünün toplam harcamalar içindeki oranının ise yaş grupları yükseldikçe azaldığı görüldü.

Mayıs ve Kasım aylarında, işlem sayılarında büyük sıçramalar yaşandı. Bu tepe noktalar, kasım kampanya günleri ile Anneler Günü'nün öncesindeki günlerde meydana geldi. Nisan ve Haziran aylarında işlem sayılarında bir miktar azalma gerçekleşti.

Kasım kampanyalarının gerçekleştiği dönemde e-ticarette en yüksek işlem sayılarına ulaşılırken yılbaşı gecesi, yılın ilk günü ve dini bayramların olduğu günlerde diğer günlere göre daha az işlem meydana geldi.

En fazla alışveriş cumartesleri

Türkiye’deki e-ticaret sektöründeki işlem yoğunluğunun haftanın günleri ve saat aralıkları bazında dağılımı incelendiğinde saat 20.00’den sonra e-ticaret işlemlerinde günün diğer saatlerine göre artış olduğu gözlemlendi. Haftanın en yoğun işlem yapılan vakti ise cumartesi saat 10.00- 19.00 arası oldu.