Trump’ı ikna eden Avrupa diplomasisi: Putin’e karşı cephe değişimi
Gizli kanallar, doğrudan diplomasi ve milyarlarca dolarlık bir silah anlaşması, ABD ile Avrupa’yı Ukrayna’yı silahlandırma konusunda aynı noktaya getirdi. 11 Temmuz’da Ukrayna şehirlerindeki Rus hava saldırılarına ait görüntülerini gören ABD Başkanı Donald Trump, Alman Şansölye Friedrich Merz’i cep telefonundan arayarak Putin’in bu küçük komşuya yönelik saldırısından duyduğu hayal kırıklığını dile getirdi. Wall Street Journal'a konuşan iki kaynağa göre Merz şaşırdı fakat kısa sürede Trump’ın Rus liderden sabrını yitirdiğini anladı. Trump, Merz’in birkaç gün önce yaptığı Alman fonlarıyla ABD yapımı silahların Ukrayna için satın alınması teklifini kabul etmeye hazırdı.
Beyaz Saray Sözcüsü Anna Kelly, “Başkan Trump hem kamuoyunda hem özelde Putin’den duyduğu hayal kırıklığını dile getirdi. Ölümü engellemek ve bu acımasız savaşı sona erdirmek istiyor; bu nedenle NATO üyelerine Amerikan yapımı silah satıyor" dedi. Pazartesi günü Trump, Putin’e samimi müzakerelere başlamak için 50 günlük süre verdi, NATO ülkeleri tarafından finanse edilecek büyük bir silah paketini duyurdu ve Moskova harekete geçmezse ek ekonomik yaptırımlar uygulamakla tehdit etti.
Bu adımlar, Avrupa liderlerinin Trump’ı Kiev’i silahlandırmaya ve Putin’i ciddi müzakerelere zorlamaya ikna etme çabalarının sonucuydu. Almanya, Fransa, İngiltere ve diğerleri ABD hükümetiyle temasları artırdı; üst düzey politikacılar Trump yönetimindeki kilit isimlerle gizli iletişim kanalları açtı. Finlandiya Cumhurbaşkanı Alexander Stubb, Florida’daki bir golf turnuvasında Trump ile dostluk kurdu. Merz, 5 Haziran’da Trump’ı Beyaz Saray’da ziyaret etti ve sonra Alman yetkililere göre neredeyse her hafta konuştu.
NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, övgü dolu mesajlar gönderdi sonra Trump’a “baba” diyerek, liderin İsrail ve İran’a yönelik hayal kırıklığını ve ateşkesin kalıcılığı için desteğini dile getirdi. 25 Haziran’daki Hollanda’daki NATO zirvesinde, üye devletler GSYH’lerinin yüzde 5’ini savunmaya ayıracaklarını açıkladı ki bu Trump’ın uzun süredir dile getirdiği bir talepti. Öncesinde Avrupa liderleri, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’i Trump ile doğrudan görüşmeye ve Putin’le müzakereyi koşulsuz kabul etmeye ikna etmişti.
Perde arkasında, Avrupa yetkilileri ABD devlet kabinesi içinde Ukrayna yanlısı olduğu görülen isimlerle ilişki geliştirdi; Hazine Bakanı Scott Bessent ve Dışişleri Bakanı Marco Rubio dahil. Alman yetkililere göre Almanya Başbakan Yardımcısı Lars Klingbeil Bessent ile görüşmüş; Bessent, Trump’a hem yaptırımlar hem de silah için lobicilik yapacağını söylemiş. Alman Dışişleri Bakanı Johann Wadephul, Rubio ile gizli görüşmeler gerçekleştirmiş.
"ABD ile Avrupa artık aynı çizgide"
Merz salı günü yaptığı açıklamada, "Bunu kendi çıkarlarımız için yapıyoruz. ABD ile Avrupa artık aynı çizgide. Bu Ukrayna’nın Rusya’nın bombalı terör kampanyasına karşı kendini savunmasına yardımcı olacak. Ancak bu şekilde Moskova üzerinde barışı nihayet müzakere etmeye zorlayacak baskı artabilir" ifadelerini kullandı. Bu arada Trump, salı günü yaptığı açıklamada ABD’nin yeni yardım planının parçası olarak Ukrayna’ya uzun menzilli füzeler sağlamayı planlamadığını söyledi ve Kiev’i Moskova’da hedef almamak konusunda uyardı. Beyaz Saray’da gazetecilere yaptığı açıklamalar, Trump’ın Rusya ve Ukrayna arasında baskı arasında gidip gelme eğilimini sürdürdüğünü gösterdi.
Ukraynalı bir yetkilinin verdiği bilgilere göre bu ayın başlarında Trump, Zelenskiy’ye savaşı Rusya’ya götürmesini tavsiye etmiş ve Kiev’in Moskova ve St. Petersburg’u vurup vuramayacağını sormuş. Beyaz Saray Basın Sekreteri Karoline Leavitt ise 4 Temmuz tarihli görüşmeye dair, Trump’ın “sadece bir soru sorduğunu, daha fazla öldürmeyi teşvik etmediğini” söyledi.
Özel sektörden servet edinen ve kendi uçağını kullanan Merz’in, seleflerine göre Trump’la bağlantı kurması daha kolay oldu. Bunun bir nedeni, neredeyse sınırsız borç almayı mümkün kılmak için Almanya anayasasını değiştirip ABD silahları için geniş finansman vaadi sunabilmesiymiş. Eski üst düzey Alman savunma yetkilisi Nico Lange, “Merz doğru yaklaşımı buldu ve şimdi Trump’la cep telefonundan konuşabiliyor, çek hesabı diplomasisi yapabiliyor” diye konuştu.
Almanya muhtemelen kendi iki Patriot sistemini Ukrayna’ya gönderecek ve yerlerine ABD’den yaklaşık 2 milyar dolara yeni sistemler sipariş edecek. Norveç bir sistem satın alacak. Rutte Kanada, Danimarka ve Finlandiya’yı diğer potansiyel katkıcılar olarak göz önüne aldı. Alman Savunma Bakanı Boris Pistorius Pazartesi günü ABD ziyareti sırasında, “Bir şey açık: ve bu aynı zamanda diğer tüm Avrupa NATO üyeleri için bir çağrı: şimdi cüzdanlarımızı açmalıyız" dedi.
