Tesla için tehlike çanları: Satışlar düşerken Trump teşviklerle tehdit ediyor
ABD Başkanı Donald Trump’ın, federal bütçe açığını trilyonlarca dolar artıracak bütçe yasa tasarısı karşısında Elon Musk’ın gösterdiği öfke, milyarderin şirketleri özellikle de Tesla için yeni riskler doğurabileceğini ortaya koyuyor. Trump ve Musk arasındaki atışma, otomobil üreticisinin elektrikli araç satışlarının büyük bir düşüş göstermesi beklendiği bir zamana denk geliyor. Öte yandan Tesla, yakında EV satışları ve şarj hizmetleri için sağlanan federal teşvikleri kaybedecek ve robotaksi işi de Trump yönetiminin çıkaracağı federal düzenlemelere bağlı hale gelebilir.
Elektrikli araç endüstrisi veri şirketi Paren’in baş analisti Loren McDonald, "Trump yönetimi, otonom araçların (AV) Musk ve Tesla’nın geleceği için ne kadar önemli olduğunu biliyor. Bu yüzden robotaksi lansmanını yavaşlatmak için yapacakları her şey çok can yakıcı olur. Diğer bir etki de elbette ABD hükümetiyle SpaceX arasında yapılmış olan sözleşmeler üzerinde olacaktır. Bu sözleşmeler şimdi ciddi risk altında olabilir" dedi.
15 yılda 30 milyar dolar hükümet desteği
Son 15 yıldır Tesla ve SpaceX'in federal desteğe ne kadar bağımlı olduğu göz önüne alındığında, kaybedecek çok şeyi var. Forbes'a göre Musk’ın şirketleri, 2010’dan bu yana en az 30 milyar dolarlık kamu desteği aldı. Trump, Truth Social’da yaptığı paylaşımda, “Elon, tarihteki herhangi bir insandan çok daha fazla sübvansiyon almış olabilir ve sübvansiyonlar olmasa Elon muhtemelen dükkanı kapatıp Güney Afrika’ya geri dönmek zorunda kalırdı. Artık Roket fırlatmaları yok, Uydu yok, Elektrikli Araç üretimi yok – ve ülkemiz BİR SERVET tasarruf ederdi" diye yazdı.
Trump'ın Musk'ın şirketlerinin herkesten daha fazla sübvansiyon aldığını iddia etmesinin ardından Tesla hisseleri yüzde 6'dan fazla değer kaybederek üç haftanın en düşük seviyesi olan 300 doların altına geriledi. Tesla'nın en büyük hissedarı Musk'ın net serveti, otomobil şirketinin hisselerinin değer kaybetmesiyle birlikte 12 milyar dolar düştü.
ABD, SpaceX’e büyük ölçüde bağımlı olduğu için kısa vadede orası pek etkilenmeyebilir. Ancak Tesla, EV alıcılarına verilen 7.500 dolarlık vergi kredilerinin kaldırılmasıyla ciddi şekilde zarar görecek. Bu kredilerin eylül ayında aşamalı olarak kaldırılması bekleniyor. Ayrıca Tesla’nın bugüne kadar faydalandığı ulusal EV şarj ağına verilen devlet desteği de sona erecek. ABD Ulaştırma Bakanlığı, otonom araçlar ve robotaksiler için daha katı güvenlik standartları getirirse, Tesla’nın bu alandaki büyük gelir umutları da zora girebilir.
Son on yıl boyunca istikrarlı bir küresel büyüme sergileyen Tesla’nın satışları, geçen yıl durakladı. 2025’in ilk çeyreğinde satışlar yüzde 13 düştü. Deutsche Bank’tan Edison Yu gibi analistler bu sene satış verilerinde yüzde 20’ye kadar düşüş görülebileceğini ve teslimatların 355 bine kadar gerileyebileceğini düşünüyor. Özellikle Avrupa’da sert bir düşüş, Kuzey Amerika’da azalma ve şirketin en karlı pazarı olan Çin’de bile gerileme bekleniyor.
Yu bir araştırma notunda, "Tesla’nın 2025 ikinci çeyrek teslimatlarının, satış tarafı konsensüs beklentilerini karşılamayacağını düşünüyoruz. Ancak bu sürpriz olmamalı çünkü alım tarafı beklentileri halihazırda oldukça düşük" ifadelerini kullandı. Yu, Tesla’nın yıl boyunca yaklaşık 1.6 milyon araç satmasını bekliyor. Bu da 2024’e kıyasla neredeyse yüzde 10’luk bir düşüş anlamına geliyor. Tesla’nın geçen yıl boyunca düşüş göstermesi, Musk’ın Trump’a olan yüksek sesli ve mali destek verdiği dönemle örtüşüyor. Ancak mayıs ayında, binlerce federal işi rastgele biçimde kesmesi nedeniyle yoğun eleştiri alan DOGE girişiminin liderliğinden istifa ettikten sonra Musk, haziran başında bütçe tasarısına karşı çıkarak Trump’la karşı karşıya geldi. Bu tasarının federal harcamaları ne kadar artırdığına dair şikayetlerini dile getirdi. Altı gün sonra geri adım atarak durumu yatıştırmaya çalıştı ve Trump’ı Jeffrey Epstein skandalıyla ilişkilendiren bir paylaşımını sildi. Ancak geçen hafta Senato tasarısının 3.2 trilyon dolarlık bütçe açığı yaratacağı taslak versiyonunun yayımlanmasının ardından yeniden sessizliğini bozdu. Bu rakam, Temsilciler Meclisi’nden kıl payı geçen versiyonun bile üzerinde. Musk X’teki paylaşımında, "Borç tavanını REKOR DÜZEYDE BEŞ TRİLYON DOLAR artıran bu yasa tasarısının delice harcamalarıyla artık tek partili bir ülkede yaşadığımız açık" ifadelerine yer verdi.
Trump dünyanın en zengin kişisi olan, Güney Afrika doğumlu ve sonradan ABD vatandaşı olmuş Musk’ı sınır dışı etmeyi “düşünebileceğini” söyledi. Bu pek olası görünmese de eski müttefikine ciddi zarar verebilir. Örneğin, Tesla’nın Otomatik Pilot ve Tam Otonom Sürüş özelliklerine dair, çok sayıda ölümcül kazayla bağlantılı Ulusal Karayolu Trafik Güvenliği İdaresi (NHTSA) soruşturmalarını yoğunlaştırabilir. Ya da Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu'nu (SEC), Musk’ın Tesla hakkında kamuoyuna yaptığı açıklamaların doğruluğunu incelemeye teşvik edebilir, hatta Tesla’nın Çin’deki üretim bağımlılığını da mercek altına alabilir.
"Kaybedeceği şeyler bununla sınırlı değil"
Trump, Salı günü gazetecilere yaptığı açıklamada, "Elektrikli araç teşvikini kaybettiği için çok sinirli. Çok sinirli. Ama şunu söyleyeyim, kaybedeceği şeyler bununla sınırlı değil" dedi. Tesla hisseleri salı günü Nasdaq borsasında yüzde 5,3 düşerek 300,71 dolara geriledi. Şirket bu yıl toplamda yüzde 26 değer kaybetti.
