Putin küresel sahneye geri dönüyor
Vladimir Putin, üç yıl önce Avrasya'nın ana siyasi ve güvenlik organizasyonunun yıllık zirvesine katıldığında, Rus lider yalnız ve köşeye sıkışmış görünüyordu. Çin lideri, Putin’in Ukrayna işgaliyle ilgili endişelerini dile getirdi. Hindistan Başbakanı doğrudan, “Bugünün dünyası savaş dönemi değil” dedi. Diğer devlet başkanları ise toplantılar öncesinde Rus mevkidaşlarını yalnız bıraktı. Sahada ise Ukrayna'da Rus birlikleri geri çekilerek çökmekteydi. Ancak şimdi hem dünya hem de Putin’in kaderi değişti.
Bu değişimin en net görüldüğü yerlerden biri, bu hafta Çin’in Tiencin kentiydi. Şanghay İşbirliği Örgütü’nün üye devletleri ve diğer bazı ülkelerin liderleri pazartesi günü burada bir araya geldi. Putin, sahnesini Batı’yı Ukrayna savaşının sorumlusu olarak suçlamak için kullandı. Hindistan Başbakanı Narendra Modi ile el ele tutuştu, Çin lideri Şi Cinping ile birlikte kahkahalar attı. İran, Nepal, Tacikistan, Türkiye ve Vietnam’dan liderler Putin’le gece yarısını geçen birebir görüşmeler yaptı. Çin ve Rusya üzerine çalışan Georgia Eyalet Üniversitesi Küresel İletişim Profesörü Maria Repnikova, “Bu savaşın bir şekilde artık kabullenildiği hissi vardı. Sanki işler kaldığı yerden devam ediyor ve savaş hiç olmamış gibi" dedi.
Trump etkisi
Ukrayna Dışişleri Bakanlığı ise yaptığı açıklamada, zirvenin nihai bildirisinde “2. Dünya Savaşı’ndan bu yana Avrupa’daki en büyük saldırı savaşına” yer verilmemesini, buna karşın “dünyadaki diğer birçok savaş, terör saldırısı ve olaya” atıf yapılmasını “şaşırtıcı” olarak niteledi. Odada görmezden gelinen büyük figür ise ABD Başkanı Donald Trump’tı. ABD Başkanı, Putin’in izolasyonunu bitirmeye çalışıyor: Onu on yıl aradan sonra ilk kez ABD topraklarında ağırladı ve Brezilya, Hindistan ve Güney Afrika liderleriyle yaşadığı sürtüşmelerle onları Putin’e daha da yakınlaştırıyor.
Trump ile Modi arasındaki ilişkiler, Hindistan’ın Pakistan ile yaşadığı askeri gerilimi sona erdirmede ABD liderine kredi vermeye yanaşmaması nedeniyle bozuldu. Trump buna karşılık olarak Hindistan’a ek gümrük vergileri getirdi ve özellikle Rus petrolü alımını hedef aldı.
Modi’nin, Putin’in özel limuzininde 50 dakikalık bir sohbet yapması ve kamuoyu önünde Rus lidere samimi bir şekilde sarılması, Hindistan’ın başka seçenekleri olduğuna dair bir mesaj gibiydi. Ukrayna savaşının başından bu yana, Rusya Batı dışındaki ülkelerle, özellikle Çin, Hindistan ve Türkiye ile olan diplomatik ilişkilerini özenle sürdürdü. Bu ülkeler, Moskova’nın savaş dönemindeki ekonomisi için adeta can damarları haline geldi.
"Rusya hâlâ ayakta ve ilerlemeye devam ediyor"
Washington merkezli Kennan Enstitüsü’nün (Avrasya odaklı bir düşünce kuruluşu) direktörü Michael Kimmage, “Rusya sadece üç buçuk yıllık zorlu bir savaşı atlatmakla kalmadı, aynı zamanda hâlâ ayakta ve ilerlemeye devam ediyor. Üstelik Rusya'nın diplomasisi de oldukça yetkin" dedi. “Rusya, ekonomisi için önemli, Putin sistemine meşruiyet kazandıran ve savaşın ülkeye etkisini olabileceğinden daha az hissettiren bir ilişki ağı inşa etti” diye ekledi.
Yine de Putin’e gösterilen sıcak karşılama sınırlı kaldı. Avrupa ülkeleriyle Moskova arasındaki ilişkiler hâlâ donma noktasında ve bu durum, Avrupa’yla ticarete bağımlı olan Rusya’nın bazı ortaklarını temkinli olmaya itiyor. Bu ülkelerin çoğu, Rusya’nın toprak taleplerini tanımaktan veya savaşına açık destek vermekten kaçındı. Ancak Trump’ın bozucu ticaret savaşları ve öngörülemez dış politikası, bir boşluk yarattı ve bu boşlukta Putin ile Şi, kendilerini daha istikrarlı ortaklar olarak sunuyor. Kimmage, “Çin’in ileri sürdüğü ve Rusya’nın da memnuniyetle katıldığı argüman şu: ABD, küresel düzensizliğin kaynağı. Bu artık yalnızca bir klişe ya da argüman değil" diye konuştu.
Putin’in yurtdışındaki girişimlerine rağmen, Kremlin’in uzun süredir kendi “etki alanı” içinde gördüğü bazı ülkelerde Rusya’nın etkisi zayıflamış durumda. Kremlin, pazartesi günü Putin’in Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile ne zaman görüşeceği konusunda soruları yanıtlamak zorunda kaldı. Zira Moskova ile Bakü arasındaki ilişkiler gerginleşmiş durumda. Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan geçen ay Washington’da bir araya gelip bir barış taahhüdü imzaladı. Bu gelişme, geleneksel arabulucu konumundaki Kremlin’in yerine Trump’ın geçmesi anlamına geldi. Putin, pazar günü Tiencin’de Paşinyan ile görüştü. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Tiencin zirvesini, Batı’nın tarifeler ve doların uluslararası ticaretteki hâkimiyeti üzerinden küresel üstünlüğünü sürdürme çabalarına karşı bir yanıt olarak sundu.
