Milei'nin yeni planı: Pesoyu serbest bırakmak 

Arjantin’in liberteryen başkanı Javier Milei, bu hafta yüksek riskli bir strateji değişikliğine gitti. Enflasyonla mücadelesinin temel taşlarından biri olan döviz politikasını terk etti, bu hamle yatırımcıları tedirgin etti.

Milei, kronik fiyat artışlarını dizginlemek için kısmen Arjantin’in uzun süredir uyguladığı sıkı döviz kontrollerine güvenmişti. Merkez Bankası, Arjantin pesosunu reel anlamda ciddi şekilde güçlendirdi ancak bunu yapmak için kıt dolar rezervlerini hızla tüketti.

Çoğu analist, Milei’nin bu stratejiyi ekim ayında yapılacak kritik ara seçimlere kadar sürdüreceğini düşünüyordu çünkü enflasyondaki yavaşlama, seçim kampanyasının merkezindeydi. Aylar boyunca, bu politikaya yönelik yatırımcı endişelerini görmezden geliyor ve yalnızca küçük ayarlamalar planlıyor gibi görünüyordu.

Dolar desteğiyle gelen rahatlık

Ancak Milei pazartesi günü bandajı bir anda çekti. Merkez Bankası’nın rezervlerini yenilemek amacıyla Uluslararası Para Fonu'ndan (IMF) beklenmedik şekilde büyük, 20 milyar dolarlık bir kredi aldıktan sonra döviz kontrollerini önemli ölçüde gevşetti. Peso’yu kısmen dalgalı kura bıraktı ve Arjantinlilerin dolar satın almasına yönelik kısıtlamaları esnetti.

Milei, bu kararın yarattığı şaşkınlığa her zamanki gösterişli tarzıyla yanıt verdi: “Her zaman elimde bolca dolar olursa kontrolleri kaldıracağımı söyledim" dedi bir radyo röportajında. “Eğer bu Arjantinlileri özgürleştirmek demekse, neden kaldırmayayım? Bunun bir seçim yılıyla ne ilgisi var?”

Ancak bu karar kısmen zorunluluktan kaynaklandı. Merkez Bankası’nın kasası neredeyse boşalmıştı. Son haftalarda yaşanan peso satış dalgası, bankayı dövizi savunmak için daha fazla dolar rezervi harcamaya zorladı. Bu da istikrarsızlaştırıcı bir resmi devalüasyon riskini artırdı.

Yüzde 6 değer kaybı

IMF’nin desteğiyle Milei bu baskıyı hafifletmeyi başardı. Peso, dalgalı kura geçilen ilk haftada yüzde 6 değer kaybetti; bu, ekonomistlerin beklentilerinden çok daha düşüktü ve hâlâ Merkez Bankası’nın belirlediği 1 dolar = 1400 peso olan üst limitin oldukça üzerinde kaldı.

Ancak bu sakinliği korumak hayati önem taşıyor çünkü Arjantin’de kurdaki küçük düşüşler bile enflasyonu körükleyebiliyor. Şirketler, kâr marjlarını korumak için fiyat artırmaya alışkın. Çoğu ekonomist, mart ayında enflasyonun yüzde 2,4’ten yüzde 3,8’e çıkmasının ardından kısa vadede aylık enflasyon oranında küçük bir artış daha bekliyor.

“Bu işin en büyük zorluğu" diyor kamuoyu araştırma şirketi CB Consultora’nın direktörü Cristián Buttié. “Eğer daha fazla enflasyon görürsek, hükümet insanların işlerin yolunda gittiğine olan inancını sürdürebilir mi? Yoksa kuşku ortamı mı oluşur?”

Buttié ekliyor: “Halkın güveniyle ayakta kalan hükümetler için ikinci ihtimal kontrol edilemez sonuçlar doğurabilir.”

Önümüzdeki aylarda mevsimsel etkenler Milei’nin lehine. Nisan‑Haziran dönemindeki soya hasadı, her yıl olduğu gibi rezervleri artırmak için ülkeye döviz girişi sağlıyor. Ayrıca ihracatçılara, haziran ayında sona erecek olan yeni ihracat vergisi indirimi öncesi ürünlerini hızla satmaları yönünde baskı yapıyor. Öte yandan, Arjantin’in yüksek faiz oranları sayesinde kârlı hale gelen peso işlemlerini gerçekleştirmek isteyen finansal yatırımcıların da döviz getirmesi bekleniyor.

Merkez Bankası’na duyulan güven, IMF’den alınan olağanüstü büyük — 12 milyar dolarlık — ön ödeme sayesinde yeniden sağlandı. Ayrıca Çin’den 5 milyar dolarlık kredi yenilendi ve ABD Hazine Bakanı Scott Bessent’in pazartesi günü yaptığı kısa ziyarette “tam destek” sözü verildi.Ancak Buenos Aires’teki Bull Market Brokers şirketinin stratejisti Tomás Tagle’ye göre, hazirandan sonra, ekim ayındaki ara seçimler yaklaşırken kur üzerindeki baskı yeniden artabilir.

“Arjantin’deki piyasa aktörleri seçimler öncesinde genellikle pesolarını dolara çevirir" diyen Tagle, “Ayrıca bu hafta pesonun dalgalı kura geçmesinden önce birçok yatırımcının, pesonun aşırı değerli olduğunu savunduğunu unutmayalım" diye ekliyor.

Ekonomik strateji değişikliği, Milei açısından çalkantılı geçen birkaç ayın ardından geldi.

Şubat ayında liberteryen lider, değerinin bir anda yükselip ardından çakılmasıyla dolandırıcılık iddialarına yol açan bir “memecoin”i teşvik ettiği için skandala karıştı. Kongre bu skandal hakkında soruşturma başlatmaya hazırlanıyor.

Bu ay içinde ise Yüksek Mahkeme’ye tartışmalı bir yargıcı kararnameyle atama girişimi başarısız oldu ve Milei’nin milletvekilleriyle olan gergin ilişkilerini daha da kötüleştirdi.

CB Consultora’nın verilerine göre Milei’nin halk desteği aralıkta yüzde 51,8 iken martta yüzde 46,1’e geriledi. Özellikle kemer sıkma önlemleri ve enflasyonun daha fazla etkilediği düşük gelirli bölgelerde destek azaldı.

Arjantinli siyasi danışman Sergio Berensztein, devasa IMF anlaşması için “Milei’nin kötü geçen bir dönemin ardından yeniden atağa geçme fırsatı” yorumunu yaptı.

Bu toparlanma hamlesi, ekim ayındaki ara seçimler öncesinde acil hale geldi. Milei bu seçimlerde, meclisteki küçük azınlığını büyüterek reform gündemini yasalaştırabilecek bir güce dönüştürmeyi hedefliyor.

Anketler, ana muhalefet partisi olan sol eğilimli Peronistlerin, önceki hükümet döneminde Arjantin’in ekonomik krizini derinleştirdikleri için yeni bir mesaj geliştirmekte zorlandığını ve Milei’nin iyi bir performans göstereceğini öngörüyor.

Ancak Milei, bu şansını artırabilecek doğal müttefikleri olan muhafazakârlarla ittifak kurmayı reddetti. Bu yılki ilk seçim testi liberteryenlerin uzak bir üçüncülükle sonuçlandı.

Ekim ayında alınacak kötü bir sonuç, Milei’nin dalgalı kur rejimini sürdürme ve enflasyonu dizginleme kabiliyeti konusunda hem halkta hem de finansal piyasalarda güven kaybına yol açabilir.

Döviz kontrollerini kaldırmaya yönelik son girişim, 2019’da Peronistlerin ön seçimleri beklenmedik şekilde kazanmasıyla raydan çıkmıştı. Bu durum piyasaları korkutmuş ve peso'da büyük bir kaçışı tetiklemişti. Muhafazakâr Başkan Mauricio Macri, kısa süre sonra yeniden döviz kontrollerini yürürlüğe koymak zorunda kalmıştı.

O dönemde ekonomi bakanlığını Luis Caputo ile birlikte yürüten Nicolás Dujovne, Milei’nin planının da benzer baskılarla karşılaşacağını söyledi.

“Arjantin’de piyasa yanlısı bir hükümet yeniden seçilene kadar" dedi Dujovne, “politik şoklara dayanmak zor olacak.” Ancak yine de başkanın kontrolleri gevşetmesini “kutladığını” belirtti.

Dujovne “Asıl mesele, insanların hayatını iyileştiren sonuçlar göstermek. Ancak o zaman insanlar yön değiştirmek istemez" diye konuştu.