İmalat sanayisinde daralma sinyalleri: PMI haziranda 8 ayın en düşük seviyesine geriledi
İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından yayımlanan Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI) anketinin Haziran 2025 dönemi sonuçları, sektördeki daralma eğiliminin sürdüğünü ortaya koydu. Endeks, mayısta kaydedilen 47,2 seviyesinden 46,7’ye gerileyerek son sekiz ayın en düşük değerine indi. Böylece sektörde Nisan 2024’ten bu yana kesintisiz süren bozulma eğilimi devam etmiş oldu.
PMI verileri, 50,0 eşiğinin altındaki tüm değerlerin sektörde kötüleşmeye işaret ettiğini gösteriyor. Haziran verilerine göre, özellikle zayıf iç ve dış talep nedeniyle yeni siparişlerde ve ihracat siparişlerinde azalma gözlendi. Bu eğilimle birlikte yeni siparişlerdeki düşüş trendi ikinci yılını tamamladı.
Söz konusu azalma, firmaların üretim hacmini geçen yılın ekim ayından bu yana en keskin oranda azaltmasına yol açtı. Üretimdeki bu daralma, istihdam ve satın alma faaliyetlerine de yansıdı. İstihdamda son dokuz ayın en hızlı düşüşü yaşanırken, satın alma faaliyetlerindeki yavaşlama Eylül 2024’ten bu yana en sert seviyeye ulaştı.
Girdi stokları azalırken, nihai ürün stokları üç ayın ardından ilk kez artış gösterdi. Bunun, satışlardaki gerilemeden kaynaklandığı bildirildi. Girdi maliyetlerinde belirgin bir artış görülürken, bu artışta liradaki değer kaybı ve İran’daki jeopolitik gelişmelerin enflasyonist etkileri rol oynadı. Buna karşın, nihai ürün fiyatlarındaki artış yavaşladı ve yılbaşından bu yana en düşük seviyeye indi. Talep zayıflığı, firmaların fiyat belirleme gücünü sınırladı.
Tedarik zincirlerinde de aksaklıklar yaşandığına işaret eden veriler, tedarikçilerin teslimat sürelerinin dört ay sonra ilk kez uzadığını ortaya koydu. Anket katılımcıları, bu gecikmeleri genellikle ham madde yetersizliğine bağladı.
S\&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, verileri değerlendirirken şu ifadeleri kullandı: “Türk imalatçıları, giderek zorlaşan talep koşulları nedeniyle haziran ayında da baskı altında kalmaya devam etti. Bu nedenle firmaların faaliyetlerini sınırlama yoluna gittiği ve üretimin geçen yılın ekim ayından bu yana en yüksek oranda daraldığı görüldü. Buna rağmen firmalarda mamul ürün stok fazlası söz konusu oldu ve bu stoklar son üç aydır ilk kez artış gösterdi. Böylece yılın ilk yarısı zor bir ortamda tamamlanırken, 2025’in ikinci yarısında koşulların iyileşeceği ümit ediliyor.”
10 sektörün tamamında üretim geriledi
İSO Türkiye Sektörel PMI Haziran 2025 raporuna göre, anket kapsamında takip edilen 10 sektörün tamamında üretim hacmi azaldı. Bu, son dokuz ayda ilk kez görülen bir durum oldu. Giyim ve deri ürünleri ile metalik olmayan mineral ürünler sektörlerinde üretim yeniden düşüşe geçti.
Yeni siparişler cephesinde ise kısmen daha olumlu bir tablo gözlendi. Makine ve metal ürünleri sektörü, diğer sektörlerden ayrışarak yeni siparişlerde sınırlı da olsa artış kaydetti. Anket kapsamında izlenen 10 sektörden sadece birinde yeni iş hacminde artış görülürken, dört sektörde yeni ihracat siparişleri arttı. En hızlı ihracat artışı, makine ve metal ürünleri sektöründe gerçekleşti.
Haziran ayında yalnızca iki sektör istihdam artışı sağlayabildi: ana metal sanayi ile elektrikli ve elektronik ürünler. Buna karşılık, makine ve metal ürünleri sektöründe personel sayısı Mayıs 2020’den bu yana en yüksek oranda azaldı.
Aynı sektör, girdi fiyatlarında da en keskin artışın yaşandığı alan oldu. Bu sektördeki fiyat artışı son 15 ayın en yüksek seviyesine ulaştı. Girdi maliyetlerindeki artışlar genel olarak belirgin olurken, en düşük artış giyim ve deri ürünlerinde kaydedildi. Tekstil sektörü hariç tüm sektörlerde ürün fiyatları yükseldi. Ancak çoğu sektörde enflasyon, mayıs ayına kıyasla geriledi. En hızlı fiyat artışı ise ana metallerde gözlendi.
Tedarikçilerin teslimat süreleri bakımından da tablo bozuldu. Mayısta 10 sektörden yedisinde süre kısalması yaşanırken, haziranda bu sayı ikiye düştü. Bu gelişme, tedarik zincirlerinde aksamaların yeniden arttığına işaret etti.
