Esad’ı Suriye’den kaçmaya Rusya zorladı

Suriyeli muhalif güçler başkent Şam'a doğru hızla ilerlerken, ordusu ağır zararlar gören Devlet Başkanı Beşar Esad'ın kaderi Rusya'nın ellerindeydi. Kremlin, Esad rejimini daha fazla desteklemek için hiçbir şey yapamayacağı sonucuna vardığında bile müttefikini kurtarmak için harekete geçti. 

Rus istihbaratı organize etti

Konu hakkında bilgi sahibi olan ve hassas olduğu için isimlerinin açıklanmasını istemeyen üç kişiye göre Rusya, Esad'ı El Kaide'nin eski uzantısı HTŞ'nin başını çektiği silahlı gruplara karşı mücadeleyi kaybedeceği konusunda ikna etti ve derhal ayrılması halinde kendisine ve ailesine güvenli geçiş teklif etti. Bloomberg’e konuşan iki kişi, kaçışı Rus istihbarat ajanlarının organize ettiğini ve Esad'ı Suriye'deki hava üssünden uçurduklarını söyledi. Bu kişilerden biri, uçağın transponderinin takip edilmemek için kapatıldığını aktardı.

Suriye diktatörünü ve ailesini sürgüne götüren müdahale, Beşar'ın 1971'den 2000'deki ölümüne kadar devlet başkanlığı yapan babası Hafız'ın yerine geçmesinin ardından Esad hanedanının yarım yüzyılı aşkın iktidarını sona erdirdi. Esad'ın gidişinden birkaç saat sonra isyancılar Şam'a girdi ve Suriye'de yaklaşık 14 yıldır devam eden çatışmalarda zafer kazandıklarını ilan etti.

“Kan gölünden kaçınmak istedi”

Putin şu ana kadar Esad rejiminin çöküşü hakkında kamuoyu önünde konuşmadı. Bir savunma ve güvenlik düşünce kuruluşu olan Moskova merkezli Stratejiler ve Teknolojiler Analiz Merkezi'nin başkanı Ruslan Pukhov, “Bu hasar kontrolüydü” dedi. Rusya'nın Esad'a pes etmesini söylemesinin çok mantıklı olduğunu, zira Esad'ın Kaddafi ya da 2006 yılında yargılandıktan sonra asılan Irak lideri Saddam Hüseyin'le aynı kaderi paylaşacağı bir kan gölünden kaçınmak istediğini söyledi.

Stratejik çıkarlarına odaklanacak

Rusya, Suriye'deki iki önemli askeri üssünün (Tartus'taki deniz limanı ve Hmeymim'deki hava alanı) geleceğinden endişe duyarken Kremlin, yetkililerin sahada yaşanan olayların hızı karşısında şaşkınlığa uğramasının ardından sonucu cesur bir yüz ifadesiyle karşılıyor. Rus medyası yenilginin sorumlusunun Esad olduğu, Moskova'nın Esad'ı terk etmeyerek sözünü tuttuğu ve şimdi Suriye ve daha geniş anlamda Orta Doğu'daki stratejik çıkarlarını korumaya odaklanması gerektiği mesajını veriyor.

Rusya başlangıçta muhalif savaşçıları geri püskürtmek ve Esad güçlerini desteklemek amacıyla bombardımana katıldı. Ancak Suriye ordusu Halep'i ele geçirdikten birkaç gün sonra isyancıların Hama şehrini ele geçirmesiyle Rusya, muhalifler stratejik Humus şehrine doğru ilerlerken rejimi koruyamayacağı sonucuna vardı. Pazar günü Moskova'daki Dışişleri Bakanlığı Esad'ın istifa ettiğini ve ülkesini terk ettiğini açıklarken Rusya'nın “tüm Suriyeli muhalif gruplarla” temas halinde olduğunu da sözlerine ekledi. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov cumartesi günü Katar'ın başkenti Doha'da İranlı ve Türk mevkidaşlarıyla Suriye krizi üzerine görüşmelerde bulundu. İran da Rusya gibi Esad'ın yakın bir destekçisiydi. İki ülke 2015 yılında Putin'in Rus ordusunu Şam'ı kuşatan isyancıları geri püskürtmesi için Esad'a yardım etmek üzere Suriye'ye göndermesiyle Esad'ı savunmaya başladı.