Elon Musk’ın Tesla robotaksi uygulaması neden riskli?

Elon Musk gelecek ay Austin'de 20 kadar sürücüsüz elektrikli Model Y'nin Teksas şehrinin sokaklarında yolcu taşımak üzere kullanılacağı bir avuç Tesla robotaksiyi piyasaya sürüyor. Otomobil üreticisinin elektrikli araç gelirleri, daha hızlı büyüyen Çinli rakipler ve Musk'ın sağcı politikalarına ve Trump yönetiminin başdanışmanı rolüne karşı siyasi tepkiler nedeniyle düşerken, Musk Tesla'nın geleceğini bu araçların başarısına bağlıyor.

Güvenilirliği kanıtlanmadı

Ancak büyük bir aksaklık var: Tesla, sürücüsüz taksilerinin yolculuk yapmaya başlamak için yeterince güvenli olduğunu kanıtlamadı. Yanıltıcı bir şekilde Autopilot ve Full Self-Driving (FSD) olarak adlandırılan yazılımın ölümcül sicili, Musk'ın Tesla'nın teknolojisi hakkında ayrıntılı güvenlik ve teknik veri sağlamadaki başarısızlığı, karmaşık kentsel ortamlarda gezinmek için daha sağlam sensörler yerine ucuz kameralara güvenmesi  göz önüne alındığında, Austin'deki sunum bir fiyasko olabilir.

Musk'ın otonom sürüş iddialarını uzun süredir eleştiren ve Autopilot ve FSD'nin güvenlik kusurlarını dile getirmek için Super Bowl reklamlarına para harcayan Dan O'Dowd, Forbes'a "Kesinlikle başarısız olacak" dedi. Tesla karşıtı girişimi The Dawn Project, Musk'ın robotaksisine güç veren FSD'nin her güncellemesini kullanıma sunulur sunulmaz test ediyor. Bu güncelleme, aylık 99 dolar abonelik ücreti ödeyen tüm Tesla sürücülerine sunulacak.

“80 dakika kullandık, yedi kez arıza verdi”

O'Dowd FSD'nin mevcut versiyonunu test ediyor. Şirketi Green Hills Software savunma ve havacılık endüstrisi müşterilerine güvenlik teknolojisi sağlayan O'Dowd, "Santa Barbara'da 80 dakika boyunca kullandık ve yedi kez arıza verdi. Eğer sürücü koltuğunda oturan bir sürücü olmasaydı, bir yerlere çarpabilirdi” diye konuştu.

Şirket henüz bir dolar bile robot taksi geliri elde etmemiş olsa da bu durum dünyanın en zengin insanının zafer ilan etmesini engellemedi. Musk, şirketin 22 Nisan'daki açıklamasında "Şu anda kimsenin Tesla ile rekabet edebileceğini düşünmüyorum" dedi. Bu değerlendirme için erken olabilir.

Tesla'nın robot taksi becerilerinin halka açık tek gösterisi, geçen ekim ayında Los Angeles'taki Warner Brothers Stüdyosu'nda yeni Cybercab sürüşlerinin sahnelenmesiydi. Etkinlik, davetli Tesla hayranlarını yayalardan arındırılmış ancak çok sayıda Tesla teknisyeninin araçları yakından takip ettiği sahte bir şehir manzarasının etrafında toplanmasından oluşuyordu. Tesla'nın güvenlik verilerinin teknik bir analizini yayınlayan güvenlik araştırmacısı Noah Goodall'a göre bu, gerçek dünya testinden ziyade bir eğlence parkı atraksiyonuydu.

Goodall, "Sadece bir sinema salonunda kapalı bir pistte çalışan araçlar vardı. Hiç de etkileyici değildi. Belirsizliğin olduğu, diğer tarafların etrafta dolaştığı, sadece fren yapmanın yeterli olmadığı gerçek bir kentsel ortamda gezinmek zor. Bunun hazır olduğuna dair bir sinyal arıyordum. Bunu alamadım” ifadelerini kullandı. 

Birçok soruşturma başlatıldı

Tesla'nın müşterilerine Autopilot ve FSD özelliklerini satmaya başlamasından bu yana geçen on yıl içinde yazılım, insan sürücülerin arabalarını sürmesi için teknolojiye güvendikleri, ancak kaza yaptıkları birçok ölümcül kazayla ilişkilendirildi. Ulusal Otoyol Trafik Güvenliği İdaresi, 2016 yılından bu yana Tesla'nın Autopilot özelliği hakkında, Autopilot'u 13 ölümle ilişkilendirdikten sonra birçok soruşturma başlattı. 

İsmine rağmen, bu yazılım her zaman direksiyonun arkasında bir insan olacak şekilde tasarlandı. Musk, geçen on yıl boyunca defalarca tam otonominin (bir otomobilin insan yardımı olmadan sürebilmesi) yalnızca aylar veya bir yıl uzakta olduğunu iddia etti ve hedeflerini birçok kez tutturamadı. Şimdi, Tesla'nın elektrikli araç satışları ilk çeyrekte yüzde 13 düşerken, şirketin yatırımcılara CEO Musk'ın işleri tersine çevirebileceğine dair güvence vermek için yardıma ihtiyacı var. Musk'a göre robotaksilerin yanı sıra yapay zeka ve insansı robotlar da tam olarak bunu sağlayacak.

Bu yüzden Austin şehir merkezinde kapsamlı testler yapıyor. Musk telefon görüşmesinde, "Her zaman Austin'in her yerine daireler çizerek giden bir Tesla konvoyu var" dedi. Ancak Business Insider'ın eski Tesla test sürücüleriyle yaptığı röportajlara dayandırdığı yeni bir haber güven vermiyor. Eski bir çalışan, programın "çok zorlama hissettirdiğini" söyledi. Çalışan, "Bu Tesla için bir atılım anı ama aynı zamanda pek çok son dakika detayının havada kaldığı hissi de var” dedi.

Sınırlı veriler

Sınırlı testlerin yanı sıra, Tesla'nın otonom sürüş yazılımının ne kadar iyi çalıştığına dair güvenilir veri eksikliği var. Autopilot'ta çalışırken Model X'in bir otoyol bölücüsüne çarpması sonucu 2018'de hayatını kaybeden Walther Huang'ın ölümüyle ilgili Tesla'ya karşı açılan davada teknik bir tanık olan Goodall'a göre şirket yazılım hakkında zaman zaman güvenlik performans raporları hazırlıyor. Ancak bunlar dışarıdan teknik uzmanlar tarafından incelenmiyor ve verileri mümkün olduğunca olumlu bir şekilde çerçeveliyor.

Goodall, "Tam otomatik sürüş ile ilgili rakamları ilk yayınlamaya başladıklarında, yazılımı yalnızca 90 veya üzeri çok yüksek güvenlik puanına sahip sürücülere sunduklarını paylaşmayı ihmal ettiler. Bu yüzden veriler elbette daha güvenli olduğunu gösterdi, çünkü en güvenli sürücüleriniz sadece buna sahip olanlardı” diye konuştu. Buna karşılık Waymo, robotaksilerinin nasıl performans gösterdiğine dair sık sık ayrıntılı raporlar yayınlıyor ve verilerin uzmanlar tarafından incelendiğini iddia ediyor.

Tesla ayrıca robot taksi hizmetini Austin'in neresinde sunacağı ya da tam olarak nasıl çalışacağı ile ilgili ayrıntıları henüz kamuoyu ile paylaşmadı. Musk geçen ay Austin'deki tanıtımın ardından hedefin "sadece yasal onaylarla sınırlı olmak üzere" diğer ABD pazarlarına, Çin'e ve Avrupa'ya yayılmak olduğunu söyledi. Ayrıca elektrikli araç devinin CEO’su yakında bir gün, Tesla sahibi olan herkesin bir düğmeyi çevirip arabalarını kullanmadıkları zamanlarda Tesla robot taksi ağına yerleştirerek (Tesla'ya ayda 99 dolar ödedikleri sürece) ek para kazanmalarına yardımcı olacağını öngörüyor.

Dünyanın en zengin insanı Tesla'nın elektrikli araçları, SpaceX roketleri ve Starlink uyduları ile olağanüstü işler başardı. Ancak  Musk yıllardır büyük projeler olarak lanse ettiği, pil değiştirme istasyonları, güneş enerjisi kaynaklı kiremit çatılar, Hyperloop ve Boring Co. tarafından oluşturulan yüksek hızlı yeraltı ulaşım ağları gibi büyük fikirleri de defalarca başarısızlığa uğradı. Sürücüsüz araçların bu listeye katılıp katılmayacağını zaman gösterecek.