DOGE’tan ayrılan Elon Musk’ı iş imparatorluğunda neler bekliyor?

Elon Musk şirketlerine yeniden odaklanmaya hazır. Mücadele etmesi gereken çok şey var. Tesla ilk robotaksisini kullanıma sunmak üzere, SpaceX Mars'a bir uzay aracı göndermeye çalışıyor ve xAI rakipleri bunu yapmadan önce insan seviyesinde yapay zeka geliştirmek için yarışıyor. Dünyanın en zengin adamı X’te yaptığı paylaşımda, “7/24 işte zaman geçirmeye ve konferans/sunucu/fabrika odalarında uyumaya geri döndüm” diye yazdı. 

Önüne çıkan her şeye çılgınca odaklanmasıyla tanınan Musk, yıllarca iş imparatorluğunda zor teknolojileri ilerletmeye çalışmak için zaman ayırdı. Geri döndüğü şirketler hala bu tür baş döndürücü zorluklarla boğuşuyor ancak şimdi bunu Musk'ın son derece kutuplaştırıcı bir figüre dönüşmesiyle bunu yapmak zorundalar. Musk, SpaceX'in bu hafta başındaki Starship fırlatmasında, röportajlar sırasında ve Brownsville, Teksas yakınlarındaki şirket uçuş kontrol tesisindeyken güvenilir ‘Occupy Mars’ tişörtünü giyerek görev ayrıntılarına kilitlenmiş görünüyordu. Görünürde ABD Başkanı Donald Trump’ın yanında taktığı ‘Make America Great Again’ şapkası yoktu.

Bu hafta çarşamba akşamı Musk, hükümet harcamalarını kısmaya yönelik dört aylık bir proje olan ve 2 trilyon dolarlık kesinti vaat eden ve gerçekte bunun çok küçük bir kısmını gerçekleştiren DOGE’tan (Hükümet Verimliliği Departmanı) istifa ettiğini açıkladı. Yine de Başkan Trump'ın pek çok müttefiki Musk'ın çalışmalarını federal harcamalardaki israfı ortadan kaldırmaya yönelik cesur bir çaba olarak nitelendirdi.

İş imparatorluğundaki belirsizlikler

Son seçim döngüsünde Cumhuriyetçi yarışlar için harcadığı 300 milyon dolarla birlikte Musk, ABD'deki en güçlü siyasi bağışçılardan biri haline gelirken, üçü CEO rolünü üstlendiği beş şirketten oluşan iş imparatorluğuna da yeni belirsizlikler getirdi.  Tesla'da, elektrikli araç üreticisine verilen zarar, analistlerin müşterilerin Musk'ın Trump yönetimindeki tartışmalı rolünden duyduğu hoşnutsuzluğu yansıttığını söylediği ABD ve Avrupa'daki satışlardaki keskin düşüşle kanıtlanıyor.

The Wall Street Journal'ın haberine göre Musk'ın bu bahar yokluğunda Tesla yönetim kurulu üyeleri CEO halefiyet planlaması için resmi bir süreç üzerinde çalışmak üzere yönetici arama firmalarıyla temasa geçti. Halefiyet planlamasının mevcut durumu şimdilik bilinmiyor. Aynı zamanda Tesla yönetim kurulu üyesi olan Musk'ın bu planlardan haberdar olup olmadığı ya da Tesla'da daha fazla zaman geçirme vaadinin halefiyet planlamasını etkileyip etkilemediği de belirsizdi. Haberin yayınlanmasının ardından Tesla'nın yönetim kurulu başkanı, yönetim kurulunun CEO arayışı başlatmak için firmalarla temasa geçtiğini yalanladı ve yönetim kurulunun Musk'ın heyecan verici bir büyüme planını yürütme becerisine güvendiğini söyledi. 

Aynı dönemde yönetim kurulu Musk'a Tesla'ya daha fazla zaman ayırması için baskı yaptı ve yeni bir ödeme paketi vaadiyle onu teşvik etti. Tesla'nın piyasa değeri Trump'ın seçilmesinin ardından 1,5 trilyon dolara ulaşmış, Musk'ın hükümetle daha fazla ilgilenmeye başlamasıyla değerinin yarısından fazlasını kaybetmişti. Musk'ın geri dönüş haberiyle piyasa değeri yeniden 1 trilyon doların üzerine çıktı ve yatırımcılar Musk'ın uzun zamandır vaat ettiği robotik gelecek vizyonunu gerçekleştireceğinden umutlu.

Tesla sürücüsüz araç planına güveniyor

Tesla gelecek ay Austin, Teksas'ta yeni bir otonom araç çağırma hizmeti sunmayı planlıyor. Perşembe günü Musk, sürücü koltuğunda kimsenin bulunmadığı sürücüsüz Model Y araçlarının yol testlerini “hiçbir olay yaşanmadığını” söyleyerek övdü. Tesla, şirkete yeni bir büyüme dalgası getirmek için otonomiye güveniyor. Tesla ABD'de en çok satan elektrikli araç üreticisi olmaya devam etse de satışları düşüyor ve pazar payı daralıyor. Nisan ayında Avrupa satışları üst üste dördüncü ay gerileyerek ilk kez Çinli rakibi BYD'nin gerisine düştü.

Musk'ın zorlukları Tesla'nın ötesine uzanıyor. SpaceX, Musk'ın bir gün insanları Mars'a göndermek için kullanmak istediği ve NASA'nın yakında yapılacak görevler için güvendiği bir roket olan Starship'i geliştirmek için yarışıyor. Musk, hedeflerine ulaşmanın ne kadar zor olacağı konusunda açık davrandı. 2021 yılında WSJ’ye verdiği röportajda, “Starship çok zor, zor, zor bir proje” demişti. 

SpaceX’in 2026 planı

Şirket Starship'i, 2026 yılında Mars'a yapılacak mürettebatsız bir test görevi için hazırlamaya çalışıyor. Bu yılın başlarında arka arkaya meydana gelen patlamalar da dahil olmak üzere son zamanlarda yaşanan aksilikler göz önüne alındığında aracın hazır olup olmayacağı belli değil. Son Starship fırlatması Musk'ın belirlediği önemli bir hedefe ulaşamadı: Uzay aracını Dünya'ya dönerken yoğun ısı ve kuvvetlerden korumak için tasarlanan karoları test etmek. Musk uçuştan önce Everyday Astronaut sitesinden Tim Dodd'a bu testleri yapmanın görevin en önemli parçası olduğunu söyledi. 

Uzay aracı uzaya ulaştı ancak SpaceX aracın kontrolünü kaybetti ve karoların nasıl performans gösterdiğini göremedi. Geçen yıl 350 milyar dolar değer biçilen Teksas merkezli şirket, kısmen yeniden kullanılabilir Falcon roket filosu ve 7 bin 500'den fazla internet uydusundan oluşan bir ağ olan Starlink de dahil olmak üzere diğer iş kollarında güçlü pozisyonlara sahip. Bu teknolojileri NASA, Pentagon ve ABD istihbarat kurumlarıyla yakın ilişkiler kurmak için kullandı. 

Musk kısa süre önce sosyal medya platformu X'i xAI işiyle birleştirdi ve yapay genel zeka inşa etme yarışında OpenAI gibi rakiplerini geçmeye çalışıyor. WSJ’nin haberine göre kısa süre önce yapay zeka şirketinin büyük bir Ortadoğu anlaşmasına dahil edilmesini sağlamak için perde arkasında çalıştı. Bu arada birleşik şirket, aralarında Microsoft'un da bulunduğu yüksek profilli ortaklıklar kurarak sohbet robotu Grok'un erişim alanını genişletmeye çalışıyor.

Musk'ın diğer şirketleri de Musk'ın daha az dahil olmasına rağmen dolu bir programa sahip. Arkadaşı ve dört çocuğunun annesi olan Shivon Zilis tarafından yönetilen Neuralink, bu ayın başlarında Ortadoğu'da motor ve konuşma bozukluğuna odaklanan yeni bir klinik araştırmaya başlayacağını söyledi. Neuralink'in cihazlarını hastalara yerleştiren küçük bir girişim grubu arasında yer aldığı beyin implantı alanında rekabet kızışıyor. Şubat ayı itibariyle üç felçli hastaya Neuralink'in beyin implantları takıldı ve bu sayede hastalar sadece düşüncelerini kullanarak bilgisayarlarla arayüz oluşturabiliyorlar.  

Musk'ın tünel girişimi The Boring Company, DOGE'deki maliyet azaltma çalışmalarına katılan Steve Davis tarafından yönetiliyor. Şirket Las Vegas'ta 68 millik bir tünel döngüsü geliştiriyor ve bir gün on binlerce insanı her saat şehrin etrafında hareket ettirmeyi planlıyor. Diğer şehirlerdeki projeler henüz meyve vermedi.