Daron Acemoğlu AB'ye seslendi: Google ve Meta'nın reklam gelirine yüzde 50 vergi getirin

ABD'de Google’ın dijital reklam pazarında tekel oluşturduğuna ilişkin kritik mahkeme kararının ardından, Nobel ödüllü ekonomist Daron Acemoğlu, Avrupa Birliği’ne seslenerek, "Google’ın dijital tekelini kırmak için ABD’yi örnek alın" çağrısında bulundu.

Acemoğlu, Financial Times gazetesinde yayımlanan makalesinde, dijital ekonomide giderek güçlenen tekelleşmenin, piyasalardan medyaya ve demokratik süreçlere kadar geniş bir alanda zararlı sonuçlar yarattığına dikkat çekti.

"Google medya kuruluşlarını güçsüzleştiriyor"

Google’ın 876 milyar dolar büyüklüğündeki dijital reklam pazarını kontrol ederek medyanın gelir kaynaklarını daralttığını belirten Acemoğlu, şirketin piyasa hakimiyetini tarif etmek için eski bir Google çalışanının "Citibank ya da Goldman Sachs’ın New York Borsası’nı kontrol etmesine benziyor" sözlerine atıfta bulundu.

Acemoğlu'na göre, bu tekelci yapı nedeniyle medya kuruluşları gelirlerini Google’a kaptırıyor, bağımsız habercilik zayıflıyor ve sosyal medya platformları da daha fazla kutuplaşma ve radikalleşmenin merkezi haline geliyor.

Demokratik denetim zayıflıyor

Acemoğlu, tekelleşmenin yalnızca piyasa ekonomisine zarar vermediğini, aynı zamanda demokratik denetim mekanizmalarını da zayıflattığını ifade etti. "Bu durum tüketiciye maliyet yüklerken, rekabet ortamını daraltıyor ve demokratik hesap verebilirliği aşındırıyor" diyen Acemoğlu, dijital reklam pazarında sağlanacak gerçek rekabetin toplum yararına olacağını vurguladı.

ABD’de Google’a karşı tarihi kararlar

ABD’de geçtiğimiz yıl arama motoru pazarında Google’ın tekel kurduğuna hükmeden mahkemenin ardından, geçen hafta Virginia Federal Mahkemesi, Google’ın dijital reklam alanında da yasa dışı tekel oluşturduğuna karar verdi. Yargıç Leonie Brinkema, Google’ın açık web reklam pazarındaki hakimiyetini korumak için "bilinçli ve sistematik" rekabet karşıtı faaliyetlerde bulunduğunu ifade etti.

Avrupa için dönüm noktası olabilir

Acemoğlu, Avrupa Birliği'nin de Google’a karşı dijital reklam pazarındaki hakimiyetini soruşturan benzer bir davanın karar aşamasında olduğunu hatırlatarak, "Bu dava, Avrupa için para cezalarının ötesine geçip, küresel çapta bir rekabet hukuku örneği oluşturmak adına eşsiz bir fırsat sunuyor" dedi.

Bölünme inovasyonu hızlandırabilir

Teknoloji şirketlerinin bölünmesinin inovasyonu engelleyeceği yönündeki iddialara karşı çıkan Acemoğlu, tarihten örneklerle bunun tam tersinin doğru olduğunu belirtti. AT&T’nin 1956'da patentlerini kamuya açmak zorunda bırakılması ve ardından bölünmesinin dijital devrimi tetiklediğini söyledi.

Yüzde 50 vergi önerisi

Tek başına şirket bölünmelerinin yeterli olmayacağını ifade eden Acemoğlu, MIT'den meslektaşı Simon Johnson ile birlikte, Google ve Meta gibi dijital reklam devlerinin yıllık 500 milyon doları aşan reklam gelirlerine yüzde 50 oranında vergi uygulanmasını önerdi.

Acemoğlu, böylece dev şirketlerin tekel gücünün zayıflatılabileceğini ve yeni rakiplerin pazara giriş yapabileceğini savundu.

ABD’de iki partili destek mümkün

Teknoloji devlerine karşı ABD’de Cumhuriyetçi ve Demokrat cephelerin ortak bir eleştiride birleştiğine dikkat çeken Acemoğlu, ABD Başkan Yardımcısı JD Vance’in, eski Federal Ticaret Komisyonu Başkanı Lina Khan’ı antitröst yasalarını yeniden canlandırdığı için övdüğünü hatırlattı.

Acemoğlu, "Google ve Meta gibi dev şirketlere karşı yürütülen bu mücadele, iki partili uzun vadeli bir destek alabilir" değerlendirmesinde bulundu.

"İnternetin geleceğini şirketler değil demokratik kurumlar belirlemeli"

Yazısının sonunda Avrupa’ya net bir mesaj veren Acemoğlu, "Silikon Vadisi uzun zamandır internetin kurallarını kendi çıkarları doğrultusunda şekillendiriyor. Avrupa, Google’ın dijital reklam tekeline karşı kararlı bir adım atarak, dijital geleceği şirketlerin değil demokratik kurumların belirleyeceğini dünyaya göstermeli" ifadelerini kullandı.