Çinli şirketten bekar çalışanlara: Evlenin ya da işten çıkın

Şirket içi nota göre Çinli kimya üreticisinin ideal işçisi çalışkan, erdemli ve sadık olmalı ve belki de en önemlisi ülkenin iyiliği için çocuk sahibi olmaya istekli. Shandong Shuntian Chemical Group adlı şirket, geçtiğimiz günlerde sosyal medyada geniş yankı uyandıran bir duyuru ile evli olmayan çalışanlarına bir mesaj gönderdi. Mesajda 30 Eylül'e kadar aile kurmaları gerektiği belirtiliyordu. Notta, “Üç çeyrek içinde evlenip aile kuramazsanız, şirket iş sözleşmenizi feshedecektir” deniliyordu.

Geleneksel fikirleri reddediyorlar

Shandong Shuntian, Çin'de evlilik ve doğum oranlarının düşmesiyle ilgili endişelerin arttığı bir dönemde çalışanlarının özel hayatlarını belirlemeye çalışan ilk şirket değil. Haftalar önce popüler bir süpermarket zinciri, düğünlerin maliyetini düşürmek için personeline nişan hediyesi istememelerini söyledi. Her iki karar da, insanların ilk etapta aile kurmayı reddetmeleriyle aynı nedenlerden dolayı geniş çapta eleştirildi. Çocuk sahibi olmanın ekonomik maliyetinin yanı sıra, birçok genç Çinli kişisel özerklik arzusundan bahsediyor. Ailelerinin hayatlarına yön vermesi gerektiği yönündeki geleneksel fikri reddediyorlar ve işverenlerinin söz sahibi olmasına kesinlikle izin vermiyorlar.

Geçen yıl 6,1 milyon Çinli çift evlendi. Bu bir önceki yıla göre yüzde 20'lik bir düşüş. Çin'in nüfusu üç yıldır üst üste azalmaya devam ediyor. Yetkililer bu eğilimleri tersine çevirmeye çalışıyor. Yetkililer kadınları evlerinde ziyaret ederek hamile kalmayı planlayıp planlamadıklarını soruyor; hamileliğin kadınları daha zeki yapacağını iddia eden propagandalar yayınlıyor ve işyerleri de dahil olmak üzere “doğurganlık dostu bir sosyal atmosfer” yaratılması çağrısında bulunuyor. Bazı şirketler buna uymaya hevesli görünüyor. Kimya şirketinin geçen ay internette dolaşmaya başlayan bildirimi, boşanmış işçiler de dahil olmak üzere 28 ila 58 yaş arasındaki evli olmayan çalışanlara yönelikti.

Şirket geri adım attı

Notta “Ülkenin çağrısına yanıt vermemek, evlenmemek ve çocuk sahibi olmamak sadakatsizliktir” deniyordu. Bu mesaj internette alay konusu olunca şirket hızla geri adım attı. Telefonla ulaşılan şirket merkezinden bir kadın, bildirinin geri çekildiğini ve yerel yönetimin şirkete düzeltme talimatı verdiğini söyledi. 

Yıllar önce, Çinli yetkililer doğumları sınırlamak istediklerinde, zorla kürtaj ve kısırlaştırma gibi zorlayıcı önlemlere başvurdular. Kimya şirketinin merkezinin bulunduğu Linyi kenti bu tür taktikler konusunda özellikle kötü bir şöhrete sahipti. Şimdi Pekin bunun tam tersini yapmaya çalışıyor, belki de geniş çaplı bir direniş başlatmaktan kaçınmak için daha yumuşak bir yaklaşım benimsiyor. Ancak yetkililer, süpermarket zinciri Pangdonglai örneğinde olduğu gibi bazı şirketlerin müdahalelerine destek sinyali verdi.

Zincirin kurucusu Yu Donglai, kasım ayında sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, yakında çalışanlarının başlık parası (bir erkeğin geleneksel olarak müstakbel eşinin ailesine verdiği, bazen on binlerce doları bulan ödemeler) verilmesinin yasaklanacağını yazdı. Hükümet de dahil olmak üzere uygulamayı eleştirenler, bunun birçok erkek için evliliği karşılanamaz hale getirdiğini savunuyor. Yu, çalışanların düğünlerine beş masadan fazla misafir davet etmelerine de izin verilmeyeceğini söyledi. Bazıları onu haddini aşmakla suçladı. Ancak iktidardaki Komünist Parti'nin resmi yayın organı People's Daily onu savundu. Gazetenin yorumunda kuralların “yeni bir medeni evlilik trendini teşvik etmeyi amaçladığı” belirtildi. 

Pangdonglai yeni kuralları ocak ayında resmileştirdi. Bu kurallara uymayan çalışanlar temel haklarını koruyacak ancak uzatılmış izin gibi ek haklardan yararlanamayacak. Bazı sosyal medya kullanıcıları, son duyuruların örtülü maliyet düşürme önlemleri olduğu spekülasyonunu yaptı ya da bunları girişimcilerin kaprisleri olarak değerlendirdi. Hem Pangdonglai hem de kimya şirketi devlete değil özel sektöre ait.