Chipotle'ın kurucusu artık bir milyarder

Steve Ells 1993 yılında Denver Üniversitesi yakınlarında eski bir dondurmacıda ilk Chipotle'ı açtı. Şimdi, otuz yıl sonra o ilk burrito milyarderi. Forbes, 2018'e kadar Chipotle'ın CEO'su ve 2020'ye kadar da yönetim kurulu başkanı olan Ells'in 1 milyar dolar serveti olduğunu ve tahmin ediyor. Geçen yıl 130 bin Chipotle çalışanı, 3 bin 700 küresel mağazada 11,3 milyar dolar değerinde tavuk, biftek ve barbacoa dağıttı; bu da Chipotle'ı 68 milyar dolarlık piyasa değeriyle McDonald's ve Starbucks'ın ardından dünyanın en değerli üçüncü restoran zinciri yapmaya yetti.

Yine de klasik eğitim almış bir şef olan 59 yaşındaki Ells, mağazalarının kârlılığından ziyade malzemelerinin menşeini tartışıyordu ve kendisini milyarderler listesinden uzak tutacağı kesin gibi görünen birkaç kişisel hamle yaptı. 1998'den itibaren Chipotle'ın büyük bir kısmını McDonald's'a sattı ve karşılığında fast-food zincirinin Chipotle'ı 16 lokasyondan yaklaşık 500'e çıkarmasına yardım etti. İşletme 2006 yılında halka açıldığında, övgülerin çoğunu alan kurucu ve CEO Ells değil hamburger zinciri oldu. McDonald's, halka açıldığı ilk gün 1 milyar dolar değerini aşan Chipotle'ın yüzde 91'ine sahipti. Ells ise yüzde 4'ten daha azına sahipti ki bu da o dönemde sadece 44 milyon dolar değerinde bir hisseydi.

“Asla milyarder olamaz”

Ardından hızla elindeki az miktardaki hisseyi elden çıkarmaya başladı ve sonraki on yıl boyunca fiyat tavan yaparken bile satmaya devam etti. 2014 yılına gelindiğinde Chipotle hisseleri halka arzdan bu yana yüzde 1.400 artmış olmasına rağmen Ells hisselerini yüzde 1'e düşürmüş ve Forbes'un Ells'in milyarder olmadığını ve asla olamayacağını ilan etmesine yol açmıştı. Ancak Chipotle yoluna devam etti ve 2010'da 1.000, 2016'da ise 2.000 şubeyi geride bıraktı. Bu arada Ells, Chipotle hisselerinin fiyatı yükseldikçe kendisine ve diğer yöneticilere büyük miktarlarda yeni hisseler veren bir yönetici ücret paketi içeren Chipotle'ın tazminat planından büyük bir destek aldı. 

Ells 2020'de yönetim kurulundan ayrıldığında, tüm satışlarından tahmini 300 milyon dolar biriktirmişti ve hala Chipotle hisselerinin yaklaşık 170 milyon dolar değerinde olan yüzde 1'ine sahipti. Chipotle hisselerinin o zamandan bu yana yüzde 250 daha yükselmesi ve piyasalar yükseldikçe muhtemel yatırım getirileri, ilk mağazasını açtıktan otuz yıldan fazla bir süre sonra ve düşük fiyattan satış yapıp hisse senedi fiyatının yükselişini izlediği yıllara rağmen Ells'i Dünyanın Milyarderleri listesine itti. 

Ells kitleler için burrito, bowl ve salata hazırlayarak zengin olmayı planlamamıştı. Bir ilaç yöneticisinin oğlu olan Ells, Indiana'da doğup Colorado'da büyüdü, Colorado Boulder Üniversitesi'nden sanat tarihi diploması aldı, ardından San Francisco'ya gitmeden önce Culinary Institute of America'da eğitim gördü. Stars adlı restoranda şef yardımcısı olarak çalıştı. Şehrin taqueria'larından esinlenerek, kendi taqueria'sını açma umuduyla Denver'a geri döndü ancak elde ettiği kârı gerçek hayalini finanse etmek için kullanacaktı: Kaliteli bir restoran yaratmak.

Müşteriler pahalı buluyordu

İlk Chipotle 1993 yılında tuhaf bir isim, sınırlı bir menü, yeni bir tezgah düzeni ve yüksek fiyatlarla kapılarını açtı. Ells, 59 sentlik Taco Bell burritolarının olduğu bir çağda 4 dolardan fazla ücret talep ediyordu. Geçen yıl haziran ayında Wall Street Journal'ın bir etkinliğinde sahnede, “Müşteriler içeri giriyor, kafalarını uzatıyor ve sonra dönüp gidiyorlardı” dedi. Ancak Ells'in fast-food hızında servis edilen kaliteli yiyeceklerden oluşan fast-casual karışımı tuttu ve kısa süre içinde fine dining heveslerini bir kenara bırakarak 1995'te ikinci ve 1996'da üçüncü bir mağazaya genişledi.

13 yatırımcı reddetti

Ells'in 1998'de 16 şubesi vardı ama büyümeye devam etmek için nakit kaynağına ihtiyacı vardı. Ells'in babası Bob Ells 2015’te Bloomberg'e verdiği demeçte, “İş planını restoran işinde uzmanlaşmış 13 risk sermayesi veya yatırım bankacısı tipi şirkete gönderdik. 13'ü de bizi reddetti” dedi. O zamanlar satın alma çılgınlığı içinde olan McDonald's yatırım yapmaya karar verdi. Kısa süre sonra fast food devi Chipotle'ın çoğunluğuna sahip oldu ancak Ells işletmeyi yönetmeye ve yerinde hazırlanan taze malzemeler kullanmakta ısrar etmeye devam etti. McDonald's birkaç yıl sonra kendi ana işine odaklanmaya karar verdiğinde, Ocak 2006'da Chipotle'ı halka açtı ve sonraki dokuz ay içinde, işletme yaklaşık 2 milyar dolar değerindeyken yüzde 91 hissesinin tamamını sattı. Bu yüzde 91 hisse bugün 62 milyar dolar değerinde.

Ells'in zinciri Amerika Birleşik Devletleri'nin yanı sıra Kanada ve Avrupa'ya genişletmesiyle 2006'da 823 milyon dolar olan satışlar 2017'de 4,5 milyar dolara yükseldi. Ancak bir dizi gıda kaynaklı hastalık salgınıyla sarsılan Ells, 2018 yılında CEO'luk görevinden alınarak yerine Chipotle hisselerini yeni zirvelere taşıyan bir geri dönüşe öncülük eden Brian Niccol getirildi. Ells, istifa edip yönetim kurulundan ayrıldığı 2020 yılına kadar icra kurulu başkanı olarak kaldı.

Şimdi de “geleceğin restoranını” inşa etmeye çalışıyor. Geçen yıl, yemeklerin hazırlanmasına yardımcı olmak için robotlar kullanan, hızlı-gündelik, tamamen vegan bir konsept olan Kernel'i açtı. Bu menü başarısız oldu, bu yüzden şimdi Manhattan'da bir sandviç konsepti deneyen Counter Service'e geçiyor ve bir sonraki Chipotle'ı bulmayı umuyor.