Avrupalı şirketler için Çin’de iş yapmak her geçen gün zorlaşıyor

Birçoğu uzun yıllardır Çin'de faaliyet gösteren Avrupalı şirketlerin ülkede iş yapmalarının giderek zorlaşması, Çin'in zayıf iç ekonomisi ve şeffaf olmayan düzenlemelerinin uzun süredir devam eden çok uluslu iş bağlarını bile nasıl test ettiğinin işareti.

Avrupalı otomobil üreticileri hızla pazar payı kaybediyor ve pek çok siyasi güçlükle karşı karşıya. Volkswagen geçen aralık ayında Pekin'in Çin'in kuzeybatısındaki Xinjiang bölgesindeki fabrikasını satmayı kabul etti. Avrupalı ilaç ve tıbbi görüntüleme ekipmanı şirketleri kendilerini devlet tarafından işletilen sağlık sisteminin büyük bir kısmının dışında buldular.

Çin’e yatırım yapmayı düşünenler azaldı

Çin'deki Avrupa Ticaret Odası tarafından çarşamba günü yayınlanan yıllık kapsamlı iş anketi, işletmelerin neredeyse dörtte üçünün Çin'de faaliyet göstermenin zorlaştığını söylediğini ortaya koydu. Bu, anketin kurumsal karamsarlığın derinleştiğini gösterdiği üst üste dördüncü yıl oldu.

Çin'deki faaliyetlerini genişletmeyi planlayan Avrupalı şirketlerin oranı da rekor düşük seviyeye geriledi ve sadece yüzde 38'i bu yıl bunu yapmayı planladığını söyledi. Avrupa yatırımları, Batı teknolojisinin Çin'e getirilmesinde ve Çin ürünlerinin dünya pazarlarına sunulmasında önemli rol oynamıştı. Çeyrek asırdır şirketlerin Çin'de karşılaştıkları zorlukları ölçen oda, VW gibi sanayi devlerinden küresel tedarik zincirlerinin dişlileri olan bir avuç çalışan sahip küçük işletmelere kadar yaklaşık bin 700 şirketin çıkarlarını temsil ediyor.

Tedarik zincirleri Çin’e bağımlı

Odanın anketi aynı zamanda ABD Başkanı Donald Trump'ın Amerikan imalatını Çin'in ihracatına karşı gümrük vergileriyle koruma girişimi için sorun yaratabilecek çelişkili bir eğilimi de ortaya çıkardı. Avrupalı işletmeler Çin'deki yatırımlarını azaltsa bile, bazıları Çinli şirketlerden daha fazla parça satın alıyor. Bu da tedarik zincirlerini Çin'e daha da bağımlı hale getiriyor.

Çin, Trump'ın gümrük vergilerine Amerikan mallarına kendi gümrük vergilerini uygulayarak misilleme yaptı. Odanın başkanı Jens Eskelund, bu durumun Avrupalı şirketlerin ABD'den satın aldıkları az sayıdaki parçanın yerine Çin'den yenilerini bulma arayışına girmelerine yol açtığını söyledi. Çin'de fiyatların büyük ölçüde düşmesi, Çin bileşenlerini birçok Avrupalı şirket için vazgeçilemeyecek kadar iyi bir fırsat haline getirdi. Yakın zamanda Çin'in para biriminin euro karşısında zayıflaması, Çin bileşenlerini daha da cazip hale getirdi.

Eskelund, “Dünyanın herhangi bir yerinden daha iyi bileşenleri daha düşük fiyata alabildikleri tek yer Çin” dedi. Sadece Amerika Birleşik Devletleri değil, Avrupa Birliği ve diğer ülkeler de Çin'in artan mal ihracatı ve durgun ithalat talebine karşılık olarak son zamanlarda gümrük vergileri uygulamaya başladı. Çin'den diğer pazarlara ihracat yapan Avrupalı şirketler uzun zamandır olası ticari engellerden korkuyorlardı ancak bazıları yine de hazırlıksız yakalandı. Odanın Güney Çin bölümünün bir üyesi olan Shenzhen'li iş insanı Klaus Zenkel, “Bu korku şu anda birçok kişi için bir kabusa dönüştü” dedi.

Zenkel, bazı şirketlerin Amerikan gümrük vergilerini aşmak için başka ülkelerde geçici montaj operasyonları kurduğunu söyledi. Bu şirketler Tayvan gibi yerlerde depolar kiralıyor, Çinli bileşenlerin son montajını bu depolarda yapıyor ve daha sonra bitmiş malları, malların artık Çin'den geldiğini göstermeyen gümrük beyannameleriyle Amerika Birleşik Devletleri'ne gönderiyorlar.

Trump yönetimi Çin'den yapılan bu dolaylı sevkiyatları azaltmaya çalışıyor. Trump, ABD ile büyük ticaret fazlası veren ülkelere karşı yüksek gümrük vergileri tehdidinde bulundu. Avrupa odasının anketine göre geçen yıl Çin'de iş koşullarının bir kategorisi çok belirgin bir şekilde iyileşti. Artan ücretlerden endişe duyan Avrupalı şirketlerin oranı son birkaç yıl içinde hızla düştü ve artık en az endişe duydukları konular arasında yer alıyor. İşgücü maliyetleri Çin'in yükselen konut fiyatlarıyla birlikte artıyordu. Ancak bu balon 2021'de patladı ve inşaat sektöründe birçok işi ortadan kaldıran düşüşlere neden oldu.

Buna karşılık, sabit ve hatta düşen ücretler Çin'de ithal kozmetikten otel odalarına kadar her şeye olan talebin zayıflamasına katkıda bulunarak deflasyon olarak bilinen potansiyel olarak tehlikeli bir olgu olan geniş ölçüde düşük fiyatlarla sonuçlandı. Eskelund, “Büyük bir farkla, Çin'in ekonomik yavaşlaması en büyük etkiye sahip olarak görülüyor” dedi.