2024’te hangi ekonomiler başarılı oldu?

Uzun yıllar sonra görülen en yüksek faiz oranları, Avrupa ve Ortadoğu’daki savaşlar, ABD ve Hindistan gibi önemli birçok ülkede olan seçimler… IMF’ye göre bu yıl yaşanan tüm zorluklra rağmen dünya ekonomisi, 2024’te güçlü bir performans sergiledi. Kuruma göre küresel GSYH yüzde 3.2 büyüyecek. Enflasyon azaldı ve istihdam artışı sağlamlığını koruyor. Hisse senedi piyasaları üst üste ikinci kez yüzde 20'nin üzerinde yükseldi.

Yine de her zaman olduğu gibi pembe çizilen küresel tablo ülkeler arasında büyük farklılıkları gizliyor. The Economist dergisi GSYH, borsa performansı, enflasyon, işsizlik ve hükümet açıkları gibi verileri kıstas alarak 37 ülkenin ekonomik performansını değerlendirdi.

Yunanistan ve İtalya toparlanıyor

Akdeniz'deki ralli üst üste üçüncü yıl da devam ederken, İspanya bu yıl da listenin başında yer alıyor. Bir zamanlar Euro bölgesinin sıkıntılarının simgesi olan Yunanistan ve İtalya toparlanmaya devam ediyor. Teknoloji firmalarının ilgisini çeken İrlanda ve Ozempic ile ünlenen Novo Nordisk'e ev sahipliği yapan Danimarka ilk beşte. Bu arada, Kuzey Avrupa'nın ağır topları İngiltere ve Almanya'nın zayıf performanslarıyla hayal kırıklığı yarattı. 

Dergi öncelikli ölçek olarak bir ekonominin genel sağlığının en güvenilir ölçüsü olarak kabul edilen reel GSYH büyümesini kullandı. Bu yıl küresel GSYH, dirençli Amerikan ekonomisi ve serbest harcama yapan tüketicileri tarafından desteklendi. OECD verilerine göre İsrail bir diğer dikkat çekici performans sergileyen ülke olarak öne çıksa da güçlü büyümesi büyük ölçüde Hamas ile mücadelesinin başladığı 2023'ün son çeyreğindeki keskin daralmadan sonraki toparlanmayı yansıtıyor. İspanya'da yıllık GSYH büyümesi, güçlü işgücü piyasası ve yüksek göç seviyeleri sayesinde yüzde 3'ü aşma yolunda ilerliyor. Ülkenin kişi başına düşen GSYH'si de artmış olsa da, bu artış toplam GSYH'den daha az oldu.

Büyümenin zayıf kaldığı yerler

Diğer ülkelerde ise büyüme zayıf kaldı. Almanya ve İtalya’nın büyümesi yüksek enerji fiyatları ve durgun imalat sanayisinden etkilendi. Japonya, zayıflayan turizm ve zor durumdaki otomobil endüstrisi nedeniyle yüzde 0,2'lik cılız bir büyüme kaydedecek. Macaristan ve Letonya resesyona girdi.

Borsalar nasıl etkilendi?

İkinci ölçüt olarak ise borsa kullanıldı. Yatırımcılar, yen carry trade'inin çözülmesinin kriz korkularına yol açtığı sarsıntılı bir ağustos ayını atlattı. Amerikan hisseleri, teknoloji firmalarının daha da yükselmesiyle yüzde 24'lük etkileyici bir getiri sağladı. Kanada'nın piyasası da enerji ve bankacılık sektörlerindeki güçlü performanslarla desteklenerek sağlıklı kazançlar elde etti. Japonya'nın Nikkei 225 endeksi, genel yıllık performansı orta düzeyde olsa da rekor seviyeye ulaştı. Bazı kaybedenler de oldu. Finlandiya'da hisse fiyatları reel olarak eksi bölgede seyrederken, Güney Kore borsası 3 Aralık'ta devlet başkanının darbe girişiminin ardından düşüşe geçti.

Fransa ve İsviçre kontrol altında tutmayı başardı

Ekonomi dergisi üçüncü ölçüt olarak da temel fiyat baskılarını göstermek için enerji ve gıda gibi değişken bileşenlerin katılmadığı çekirdek enflasyonu değerlendirdi. Küresel enflasyon önemli ölçüde düşmüş olsa da hizmet fiyatları birçok ülkede yüksek kalmaya devam ediyor. İngiltere'de ücret artışı hizmet maliyetlerini artırmayı sürdürüyor, bu da çekirdek enflasyonun rahatsız edici derecede yüksek olduğu anlamına geliyor. Avustralya'da yükselen konut maliyetleri kısmen enflasyondan sorumlu. Türkiye'de enflasyon cayır cayır yanmaya devam ediyor. Buna karşın Fransa ve İsviçre fiyat baskılarını kontrol altında tutmayı başardı.

Ekonominin kötü gittiğinin klasik bir göstergesi de artan işsizlik. Merkez bankaları faiz oranlarını yükseltmeye başladığında pek çok kişi bunu işsizliğin yükseleceğini öngördü. Ancak bazı gevşemelere rağmen işgücü piyasaları sağlamlığını koruyor ve işsizlik oranları rekor düşük seviyelere yakın seyrediyor. Hala yüksek işsizlikten muzdarip olan Güney Avrupa'da kayda değer bir iyileşme görüldü: Yunanistan, İtalya ve İspanya'da işsizlik son on yılın en düşük seviyesine geriledi. İtalya, yılbaşından bu yana işsizlik oranının yüzde 1,4 puan düşmesiyle en fazla ilerleme kaydeden ülke oldu. İşsizliğin hafif bir artış gösterdiği Amerika ve Kanada'da ise bu eğilim büyük ölçüde insanların işgücüne geri dönmesinden ve yüksek göç seviyelerinden kaynaklanıyor.

2025 yılı yaklaşırken küresel ekonomi yeni zorluklarla karşı karşıya. Dünya nüfusunun neredeyse yarısı bu yıl seçimlerin yapıldığı ve birçoğunun “öngörülemez” olarak nitelendirilebilecek liderlerin başa geldiği ülkelerde yaşıyor. Ticaret tehdit altında, devlet borçları artıyor ve borsaların hata yapma şansı yok denecek kadar az. En azından şimdilik, kuzey komşuları tarafından uzun süredir küçümsenen İspanya, Yunanistan ve İtalya ekonomik dirilişlerini kutlayabilirler.