Maçka Sanat Galerisi’nde Güneş Çınar sergisi: Diken Üstünde Egzersizler

1976’da Rabia Çapa’nın öncülüğünde kurulan Maçka Sanat Galerisi, yalnızca bir sergi mekânı olmak dışında, İstanbul’un sanat hafızasında yankılanan bir zaman kapsülü olarak adlandırılabilir. Geçmişten bugüne Didem Çapa’nın titiz özeniyle varlığını sürdüren bu küçük ama etkili mekân, kuşaklar boyu birçok sanatçının ilk nefesini duyurduğu bir alan oldu. Ünlü mimarlarımızdan Mehmet Konuralp’in tasarladığı 10x10 cm’lik seramik karoların üzerinden kimler geldi geçti. Kimi zaman Lale Müldür, Pelin Batu gibi şairlerin şiir dinletilerine, kimi zaman gece yarısı sanat sohbetlerine, kimi zaman da ansızın belleklerimizde ufuklar açan sergi açılışlarına konuk olduk. Her etkinlik, galerinin duvarlarından ruhumuza tarifsiz izler bıraktı.

Nişantaşı’nın nostaljik dokusu arasında, Maçka Sanat Galerisi’nin derin sessizliğiyle kapılar yeniden açılırken, o karoların üzerinde yeni bir sergi dolduruyor mekanı. Duvarlardan zihnimize yansıyan ışığıyla pek ılımlı olduğu Maçka Sanat Galerisi, kırk yılı aşkın süredir İstanbul’un sanat hafızasında yankılanan bir uğultunun taşıyıcısı aynı zamanda. Betonun soğukluğunu, duvarların pastel tonlarındaki rengiyle bir galeriden ziyade neredeyse bir anı mekânına dönüşüyor. İşte tam bu atmosferde Güneş Çınar’ın yeni sergisi “Diken Üstünde Egzersizler” tüm izleyicileri doğa ile insan arasındaki çelişkili ve girift ilişkiyi ele aldığı yeni çalışmalarına odaklanıyor.

İnsanın kendine çizdiği yapay sınırların tortusu olarak sanatçının işlerinde her zaman kent varmış, gri bir fon arka planda... Bu kez ise bakışını dışarıya, doğanın iç çizgisine çeviriyor. “Diken” burada tek anlamlı bir simge olmuyor; kimi zaman savunma, kimi zaman karşı koyma biçimi. Kırılganlıkla direncin aynı bedende buluştuğu o anı işaret ediyor sanki. İşlerinde bitmişlik aramak boşuna, çünkü her şey hâlâ arayış hâlinde; bir düşüncenin, bir nefesin, belki de kendi kendine konuşan bir sürecin içindeyiz. Çınar’ın “egzersiz” dediği tam olarak bu hatalarıyla, denemeleriyle biçimlenen bir üretim yolu.

Serginin dili malzemeden çok, malzemenin taşıdığı sessizlikte gizli. Reçine, pleksi ya da 3D baskı teknolojik öğeler, doğanın eksilen sesine dokunmanın bir yolu olmuş burada. Yüzeylerde pasın solgunluğu, gri tonların ağırbaşlılığı dikkat çekiyor. Betonun belleğiyle doğanın yorgun nefesi birbirine karışırken, İşler nesneden çok bir atmosfer yaratıyor. Bir anlık durma, çözülme ya da kaybolma duygusu... sanki hepsi geçici, ama tam da bu geçicilik içinde kalıcı bir iz bırakıyor.

Maçka Sanat Galerisi’nin hafızası ve mekânın ağırbaşlı duvarları, sanatçının eserlerindeki o gerilimli kırılmayı yankılayan bir sessizliğe sahip. Sanki her bir iş, galeriyle birlikte yeniden yaşam bulmuş. Nişantaşı’nın dışarıdaki insan kalabalığı içeriye bir uğultu olarak sızıyor, ama iç mekânın ritminin yavaşlığı, neredeyse hepimize bir meditasyon halinde hissettiriyor. “Diken Üstünde Egzersizler” tam da bu karşıtlığın yani dışarının gürültüsüyle içerinin sessizliği arasında kurulduğu bir alan.

Güneş Çınar’ın sergisi, doğaya yeniden “bakmak” olmasa da, onu yeniden “sorgulama” denemesi hali. Her bir diken, hem bir uyarı hem bir çağrı gibi bize fısıldıyor; uzak dur, ama yakınlaş der gibi. Tam da yaşadığımız bu dünyaya ait bir gerilim değil mi? Tüm bu işlerin Maçka Sanat Galerisi’nin değerli geçmişiyle harmanlandığında sergi bir an için şunu düşündürüyor: belki de sanat, hâlâ, doğayla insan arasında kurulabilecek en derin bağ… 

Coşkun Şen