Milyarder Zara varisi aile servetini lüks pazara yatırıyor
Inditex’in Yönetim Kurulu Başkanı Marta Ortega, perakende imparatorluğunu birlikte kurduğu babası Amancio’nun 116 milyar dolarlık servetinin varisi. İspanyol markasının 50. yılını kutlamak için bu yıl düzenlenen bir dizi organizasyon Ortega’nın Zara’yı yüksek modanın seçkin dünyasına itme çabalarından biriydi. Ortega markayı, ucuz ürünler, gelişmekte olan ülkelerdeki atölyeler ve büyük bir karbon ayak izi yaratan hızlı moda sektöründen uzaklaştırmayı hedefliyor.
Onun çabalarını kısmen, 1,8 trilyon doları aşan küresel giyim pazarında Shein ve Temu gibi oyuncuların yükselişi tetikliyor. Bu şirketler, dünyayı kıyafetle dolduran bir dönemde, daha genç ve bütçe odaklı tüketicileri yakalayarak Zara, H&M, Mango ve Gap gibi zincirlerin fiyatlarını baltalıyor. Öte yandan lüks giyimi temsil eden haute couture markaları fiyatlarını astronomik seviyelere çıkarmış durumda. Ortega, iki uç arasında, daha şık mağazalarda daha pahalı ürünler satarak bir denge yakalamayı amaçlıyor.
İlk büyük sınavı
Ancak ABD’nin gümrük vergileri ve isteğe bağlı harcamalardaki düşüş dünyanın en büyük halka açık moda perakendecisinin satış büyümesini bastırdıkça, bu üst segmente geçiş hamlesi Ortega’nın üç yıllık liderliğindeki ilk sınavına dönüşüyor. Inditex’in yılın ilk yarısındaki geliri sadece yüzde 1,6 arttı. Bu, pandeminin zirvesindeki yüzde 37’lik çöküş hariç, şirketin halka açıldığı neredeyse çeyrek yüzyıldan bu yana en kötü dönem oldu. İşletme giderleri gelirden daha hızlı artarken, yatırımcıları daha çok endişelendiren şey belirgin bir büyüme etkeninin olmayışı.
2001’deki halka arzdan beri Inditex’i takip eden ve şimdi bir danışmanlık şirketi yöneten eski Credit Suisse analisti Simon Irwin, “Kesinlikle bir dönüm noktasındayız. Alan verimliliğini devasa ölçüde artıran birçok dinamo artık tükenmiş gibi görünüyor, buradan sonra nereye gideceğimiz ise belirsiz… Büyümenin nereden geleceğini anlamak oldukça zor” diyor.
Sektörün altın standardı
Analistler hala Inditex’i sektörün altın standardı olarak görüyor: makul temettü getirisi ve sağlam bir bilançoya sahip. Airbus, LVMH Moet Hennessy Louis Vuitton ve ASML Holding ile birlikte Avrupa’nın kurumsal dünyadaki az sayıdaki küresel liderinden biri olan perakendeci, neredeyse 40 milyar euroluk (46,3 milyar dolar) yıllık gelire ve yaklaşık 6 milyar euro net kara sahip. Bunlar da ona geniş bir hareket alanı tanıyor. Ancak büyüme endişeleri artıyor. Yılın ikinci yarısında yaklaşık yüzde 4’lük bir satış artışı bekleniyor; bu Inditex için tarihsel olarak düşük bir rakam.
Yeni bir pazar dinamiğiyle karşı karşıya olan grup, yaklaşık yarım asır boyunca işini çok iyi götüren ince ayarlı hızlı moda modeli ile Ortega’nın markayı yükseltme vizyonu arasında doğru dengeyi bulmaya çalışıyor; mevcut ve eski çalışanlar, tedarikçiler, sektör uzmanları ve yatırımcılarla yapılan görüşmeler bunu ortaya koyuyor. Yönetici bu yıl İspanyol gazetesi El País’e, “Mesele daha çok satmak değil, iyi satmak ve sağlıklı bir şekilde büyümek” dedi.
Fashionopolis: the Price of Fast Fashion and the Future of Clothes” kitabının yazarı Dana Thomas, “Gerçek şu ki bu hala hacme dayalı bir şirket. Dünya genelinde beş binden fazla mağazası, bir de çevrimiçi işi varken, aynı üründen milyonlarcasını üretip kitlesel bir şekilde yığdığı sürece, kitlesel üretilen, kitlesel satılan, kitlesel pazarlanan bir ürün olduğu sürece, asla ayrıcalıklı veya çevre dostu olmayacak” ifadelerini kullandı.
Kuşak değişimi
Ortega ve 2021 sonunda CEO olarak atanan 50 yaşındaki Inditex Üst Yöneticisi Óscar García Maceiras, grupta kuşak değişimini temsil ediyor. Aralarında iyi bir çalışma ilişkisi olduğu düşünülüyor; hukuk eğitimi almış olan García Maceiras günlük operasyonların ayrıntılarına odaklanırken, Ortega bağlantılar kuruyor ve markanın imajına yoğunlaşıyor.
2024’e kadar olan üç yılda, Inditex’in geliri yaklaşık yüzde 40 arttı ve hisseleri neredeyse ikiye katlandı. Kar ise art arda üçüncü kez rekor kırarak 5,87 milyar euro’ya ulaştı. Shein, İsveçli Hennes & Mauritz (H&M) ve Uniqlo’nun Japon sahibi Fast Retailing’in toplam kazançlarını geride bıraktı. Ancak pandemi sonrası bastırılmış talep hafifledikçe satışlar yavaşlamaya başladı. Bu yılın ilk yarısında Inditex, zayıf ABD doları nedeniyle darbe aldı. Zara, Zara Home ve düşük maliyetli marka Lefties ile birlikte Inditex gelirinin üçte ikisinden fazlasını oluşturuyor. Satışları sadece yüzde 0,8 arttı. Grubun hisselerine sahip olan Financière de l’Échiquier portföy yöneticisi Marion Cohet-Boucheron, “Inditex bir değer hissesi değil, büyüme hissesi. Satışların orta-yüksek tek haneli seviyelerde kalması gerekecek” dedi.
Mağazalarını dönüştürüyor
Zara ayrıca amiral mağazalarını dönüştürmek için büyük miktarda para yatırdı. Inditex'in yıllık 1,8 milyar euroluk yatırım harcamalarının bir kısmı, Madrid, Las Vegas ve Şanghay gibi yerlerde görülen yeni mağaza tasarımının yaygınlaştırılmasına ayrılıyor. Yeni mağaza konsepti üç yıl önce Madrid'in Plaza de España'da açıldı. 7 bin 700 metrekarelik, dört katlı bu moda tapınağı, kavisli bölme duvarları ve yüzen rafları ile mekana yumuşak bir geometri kazandırıyor. Tasarım daha da gelişti ve Madrid'in bir başka ana caddesi olan Calle de Serrano'da, giysiler, mobilyalar ve bir kafe ile harmanlanmış, özenle tasarlanmış, ev gibi bir mekan olan “El Apartamento” ile son halini aldı.
Ancak, Zara'nın lüks pazara yöneliminin, rüzgarın kesilmesiyle şirketi ne kadar ileriye taşıyabileceği veya Inditex'in seri üretim modelini sürdürülebilirlik hedefleriyle nasıl uyumlu hale getirebileceği belirsizliğini koruyor. Grubun hızlı moda etiketini reddeden Ortega, bunun sadece arz ile talebi eşleştirerek stokları ve satılmayan ürünleri en aza indirdiğini savunuyor. Tufts Üniversitesi Fletcher Hukuk ve Diplomasi Okulu profesörü ve giyim üreticisi Timberland'ın eski işletme müdürü Ken Pucker, bu iddianın “biraz yanıltıcı” olduğunu söyledi.
