Avrupa emisyonları azalttı ancak ekonomisi sarsıldı

Avrupalı politikacılar, kıtanın yeşil enerjiye geçişini seçmenlere kazan-kazan olarak sundu: Vatandaşlar, yeşil işlerden ve ucuz, bol güneş ve rüzgar enerjisinden yararlanacak ve karbon emisyonları keskin bir şekilde azalacaktı. Yaklaşık yirmi yıl sonra, bu vaadin genel olarak tüketiciler için maliyetli ve ekonomi için zararlı olduğu ortaya çıktı. Avrupa, karbon emisyonlarını diğer tüm bölgelerden daha fazla azaltmayı başardı. 2005 seviyelerine göre yüzde 30 düşüş sağladı. Örnek vermek gerekirse ABD’deki düşüş yüzde 17. Ancak bu süreçte, yenilenebilir enerjiye yönelme, kıtanın büyük bir kısmında elektrik fiyatlarını artırdı.

Enerjinin artan maliyeti

Uluslararası Enerji Ajansı’nın analiz ettiği 28 büyük ekonomi arasında, Almanya artık gelişmiş dünyada en yüksek konut elektriği fiyatlarına sahipken, İngiltere en yüksek sanayi elektriği fiyatlarına sahip. İtalya da çok geride değil. Avrupa Birliği’nde ağır sanayi için ortalama elektrik fiyatları, ABD’nin yaklaşık iki katı ve Çin’in yüzde 50 üzerinde. Yenilenebilir enerjinin payı arttıkça enerji fiyatları da daha dalgalı hale geldi.

Bu durum sanayiyi felç ediyor ve ucuz, bol elektrik gerektiren yapay zeka gibi kilit ekonomik itici güçleri Avrupa’ya çekme kapasitesini zayıflatıyor. Bu geçiş, tüketiciler için yaşam maliyeti şokunu da artırıyor ve yeşil geçişi işçilere, çoğu tüketiciye ve bölgelere zarar veren elit bir proje olarak sunan karşıt görüşlü partilere destek sağlıyor.

“Sanayiyi kaybediyoruz”

Enerji analistleri, ABD ve bazı diğer bölgelerin sahip olduğu bol petrol ve gaz zenginliklerinden yoksun bir kıta için enerji kaynaklarını çeşitlendirmenin stratejik olarak mantıklı olduğunu söylüyor. Güneş ışığı açısından zengin İspanya veya rüzgar tarlaları sessiz kaldığında enerji sağlayabilen bol hidroelektrik kapasitesine sahip Kuzey ülkeleri gibi bazı durumlarda geçiş umut verici görünüyor. Fransa’nın nükleer enerjiye bağımlılığı da maliyetleri düşük tutmasına yardımcı oluyor. Ama bölgenin büyük bir kısmında bu geçiş ters tepebilir ve ekonomik durgunluğu artırabilir. Oxford Üniversitesi’nden enerji politikası danışmanı ve ekonomik politika profesörü Dieter Helm, “Sanayiyi kaybediyoruz” dedi.

Üretim azaldı, altyapı geride kaldı

Britanya merkezli kimya şirketi Ineos, ekim ayında yüksek enerji maliyetleri nedeniyle Batı Almanya’daki iki tesisini kapatacağını açıkladı. Son günlerde Exxon-Mobil de İskoçya’daki kimya tesisini kapatacağını ve yeşil politikaların rekabet gücünü azalttığını belirterek Avrupa’nın kimya endüstrisinden çıkma tehdidinde bulundu. Kıta genelinde, son 15 yılda enerji talebi, enerjinin pahalı olmasından dolayı düştü. Üretim de biraz azalırken ve altyapı geri kaldığından, daha fazla enerji arayan şirketler engellerle karşılaşıyor.

İrlanda’da devlet şebeke operatörü, mevcut veri merkezlerinin geçen yıl ülkenin elektrik arzının beşte birinden fazlasını tüketmesinin ardından, bulut bilişim ve yapay zekayı destekleyen yeni veri merkezlerine 2028 yılına kadar fiilen yasak getirdi. Alman veri merkezi operatörü CEO’su Jerome Evans, Almanya’nın internet kavşağı Frankfurt’ta iki veri merkezini genişletmek istedi. Yerel enerji sağlayıcısı ona bu merkezleri çalıştırmak için enerjiye 2035 yılına kadar beklemesi gerektiğini söyledi.

Fiyatlar neden bu kadar arttı?

Avrupa’daki yüksek enerji fiyatlarının bazıları, politikacılar veya yeşil geçişin suçu değil. Doğal gaz fiyatları, pandemi sonrası ve Avrupa’nın Rusya’dan gaz ithalatını Ukrayna işgalinin ardından ciddi şekilde azaltmasının ardından yeniden fırladı. Ancak iş dünyası yöneticileri ve bazı ekonomistler, artışın önemli bir kısmının yenilenebilir enerjiye geçişten kaynaklandığını söylüyor.

Güneş ışığı ve rüzgar ücretsiz olsa da bunları kullanmak önemli altyapı yatırımları gerektiriyor; güneşin olmadığı veya rüzgarın esmediği zamanlar için batarya depolama ve geniş yedek kapasite gerekiyor. Bazı ekonomistlerin söylediğine göre bu ek maliyetler, sübvansiyonlar ve karbon vergileri ile gizlendiği için, Almanya ve İngiltere gibi yerlerde enerji fiyatlarının diğer ülkelere göre uzun yıllar yüksek kalması muhtemel. Helm’e göre inatçı yüksek fiyatlar, fiyatları belirleyen şeyin genel sistem maliyeti olduğunu gösteriyor.

“Ancak 2044’ten sonra tasarruf sağlayacak”

Danışmanlık firması Aurora Energy Research, İngiltere’deki “temiz enerji” sisteminin ancak 2044’ten itibaren fatura ödeyenlere tasarruf sağlayacağını tahmin ediyor. Almanya’da durum benzer. Bu noktada Avrupa’ya verilen ekonomik zarar ciddi olabilir.

Bazı yerlerde, bir zamanlar ciddi iklim uyarılarıyla desteklenen enerji geçişi konusunda siyasi uzlaşı çatlamaya başladı. Kıtada iklim değişikliğini azaltma konusunda geniş destek olsa da Fransa, Almanya ve İngiltere’de yenilenebilir enerji hedefleri ve sübvansiyonlarına karşı olan sağ popülist partiler destek kazanıyor. Almanya hükümeti yakın zamanda yeni gazla çalışan enerji santralleri inşa etmeye karar verdi. Son aylarda Avrupa ülkeleri arasında enerji politikası nedeniyle diplomatik anlaşmazlıklar çıktı; Norveç’te ise yenilenebilir enerjiyi artıracak AB önerilerini benimseme konusunda bir isyan sonrası koalisyon hükümeti çöktü.

Yüksek profilli net sıfır projeler, özellikle AB’nin yeşil planlarının merkezine yerleştirdiği yeşil hidrojenle ilgili olanlar, erteleniyor veya iptal ediliyor. Yeşil hidrojen, ağır sanayi için olası bir yakıt ve enerji depolama yöntemi olarak görülüyordu. İsveç Başbakan Yardımcısı ve Enerji Bakanı Ebba Busch, “Enerji sistemiyle ilgili karar verirken ideolojik olarak hareket etmeyi, küresel rekabette göze alamazsınız” dedi.