2025 Nobel Ekonomi Ödülü üç ekonomiste verildi
Akademi, Mokyr’in çalışmalarını “teknolojik gelişmelerle sürdürülebilir büyümenin temel dinamiklerini ortaya koyması” nedeniyle öne çıkardı. Aghion ve Howitt ise “yaratıcı yıkım yoluyla büyüme teorisini geliştirdikleri” gerekçesiyle ödüle layık görüldü.
Joel Mokyr: Tarihsel verilerle büyümeyi anlattı
Mokyr, tarihsel kaynakları inceleyerek sürekli ekonomik büyümenin nasıl mümkün olduğunu gösterdi. Ona göre, yenilikler birbirini takip etse de bunun gerçekleşebilmesi için yalnızca bir buluşun işe yaradığını bilmek yeterli değil; buluşların neden etkili olduğunu açıklayan bilimsel bilgiye de ihtiyaç var. Sanayi Devrimi öncesi dönemde bu bilgi çoğunlukla eksikti ve bu durum yeni icatların üzerine inşa etmeyi zorlaştırıyordu. Mokyr ayrıca, toplumun değişime ve yeni fikirlere açık olmasının ekonomik büyüme için kritik olduğunu vurguladı.
Aghion ve Howitt: Yaratıcı yıkımın matematiği
Philippe Aghion ve Peter Howitt, 1992’de yayımladıkları makalede, pazara giren yeni ürünlerin eski ürünleri geride bıraktığını matematiksel bir modelle gösterdi. Ödül jürisi başkanı John Hassler, “Bu çalışmalar, ekonomik büyümenin kendi kendine devam etmeyeceğini ortaya koyuyor. Yaratıcı yıkım mekanizmalarını korumak zorundayız; aksi halde durgunluğa geri dönebiliriz” dedi.
Nobel Ekonomi Ödülü’nün kısa tarihi
Nobel Ekonomi Ödülü, 1968’de İsveç Merkez Bankası tarafından Alfred Nobel anısına ekonomi alanında verilmeye başlandı ve ilk kez 1969’da takdim edildi.
Önceki yıllarda ödül, finansal krizleri inceleyen Amerikalı ekonomistler Ben S. Bernanke, Douglas W. Diamond ve Philip H. Dybvig’e (2022), ücret eşitsizliğini araştıran Claudia Goldin’e (2023) ve kurumların oluşumu ile refah üzerindeki etkileri inceleyen Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James A. Robinson’a (2024) verilmişti. Acemoğlu, böylece Türkiye’den Nobel kazanan üçüncü ekonomist olmuştu.
