WeWALK’un küresel erişilebilirlik yolculuğu
Forbes bu yıl ilk kez engelli bireyler için erişilebilirlik alanında etki yaratanları ve yenilikçileri belirleyen ilk Accessibility 100 (Erişilebilirlik) listesini yayımladı. Engelliler için erişilebilirlik alanında önde gelen yenilikleri benimseyenleri ve etki yaratanları öne çıkaran Erişilebilirlik 100, uzman bir danışma kurulunun katkılarıyla sektör uzmanlarıyla yapılan 400'den fazla görüşme ve konuşmaya dayanarak derlendi. Be My Eyes, Google, Microsoft, Meta, Special Olympics, NBC Sports, Nike gibi büyük şirketler listede yer aldı.
Apple ve Google gibi bazıları, her yıl yeni ve hayati erişilebilirlik özellikleri sunan her yerde bulunan cihazlar üretiyor. Listede yer alan diğer şirketler ise daha az görünür olsalar da çalışmaları ve yenilikleri, çok çeşitli engellere sahip insanların iletişim kurma, öğrenme, seyahat etme ve herkes kadar dolu bir hayat yaşama şekillerinde devrim yaratıyor.
Bu buluşlar çoğu zaman engellilerin ötesindeki insanları da etkiliyor: Eğer bir bebek arabasını eğimli bir kaldırımdan geçirdiyseniz, altyazılı filmler izlediyseniz veya elektrikli bir diş fırçası kullandıysanız, erişilebilirlik Ar-Ge'sine teşekkür edebilirsiniz. Forbes’un tüm bunlara dikkat çekme amacıyla yola çıkan listesindeki tek Türk isim ise akıllı baston üreticisi WeWALK ile şirketin kurucu ortağı Kürşat Ceylan oldu.
Forbes Erişilebilirlik 100: Listedeki tek Türk isim Kürşat Ceylan
Ankara’da dünyaya gelen Ceylan, doğuştan görüşme engelli. Yedi yaşındayken yatılı körler okuluna gittiğini anlatan Ceylan, bunun her çocuk için çok zor bir şey olduğunu da belirtiyor: “Görsün ya da görmesin, yedi yaşındayken evden ayrılıp yatılı okula başlamak her çocuk için zordur. Düşünsenize yedi yaşındasınız ve her şeyinizden siz sorumlusunuz; dolabınızın düzeni, giysilerinizin temizliği ya da ders çalışma disiplininiz… Ancak, şimdi dönüp baktığımda, o yıllar benim kişisel gelişimimin temellerini atmış”
“Kişisel deneyimlerimiz köklü çözümler bulma fırsatı sundu”
Ceylan, Boğaziçi Üniversitesi’nde psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik okudu. Bir dönem Amerika Birleşik Devletleri'nde psikoloji eğitimi aldı. Üniversite yıllarında dünyanın köklü sorunlarına teknoloji ile çözümler geliştirecek gençler yetiştirmeyi hedefleyen YGA sosyal inovasyon programına kabul edildi. Mezuniyetinden hemen sonra da engelli çözümleri ve teknoloji alanlarına odaklandı. Bu alanlardaki çalışmalarla Birleşmiş Milletler dahil pek çok platformda Türkiye’yi temsil etti.
WeWALK ekibiyle şirket kurulmadan önce erişilebilirlik alanında çalıştıklarını dile getiren Ceylan’ın verdiği bilgilere göre ilk olarak sinemalarda sesli betimle, kapalı alanlarda navigasyon gibi farklı teknolojileri hayata geçirdiler. Ceylan bu alandaki başarılarının kişisel deneyimlerinden kaynaklandığını da vurguluyor: “Bu alandaki tecrübemiz, kişisel deneyimlerimiz ihtiyaçları yakından anlama ve o ihtiyaçlara köklü çözümler bulma fırsatını sundu”
“Sadece benim yaşadığım bir durum değil”
WeWALK fikri de tam olarak böyle ortaya çıkmış. Şirket kurulmadan hemen önce Birleşmiş Miller’de bir konuşma yapmak için New York’a giden Ceylan, otelini ararken tek elinde baston, diğer elinde valizle ne kadar zorlandığını hala hatırlıyor: “İki elim doluyken aynı zamanda da telefondan sürekli navigasyona bakmam gerekiyordu. Bütün bu karmaşanın içinde bir direğe çarptım. İzi hala durur. Bu sadece benim yaşadığım bir durum değil. Dünyada 250 milyon görme engelli var. Bu sebeple patentli bir teknoloji, WeWALK akıllı bastonu geliştirdik”
WeWALK, kullanıcısının önündeki engelleri algılayıp uyarıyor, navigasyonla yönlendirme sağlıyor, yolda yürürken etrafınızdaki mekan ve toplu taşıma hakkında bilgiler veriyor. Ayrıca yapay zeka destekli sesli asistan sayesinde bastona sesli olarak da erişilebiliyor.
“Hayalini kurduğumuz etki bugün gerçek olmaya başladı”
WeWALK yolculuğunun başından beri planlarının sadece akıllı baston geliştirmek değil aynı zamanda erişilebilirlik alanında küresel fark yaratmak olduğunun da altını çizen Ceylan, İstanbul’da başlayan bu yolculuğun bugün Londra ve New York ofisleriyle etkisini artırarak devam ettiğini mutlulukla ifade ediyor: “Bu vizyon doğrultusunda Imperial College London, Microsoft gibi dünyanın önde gelen kurumlarıyla Ar-Ge iş birliklerine imza attık. Time dergisi tarafından yılın icadı seçildik, İngiltere Kraliyet ödülüne layık görüldük. Dünyanın dört bir yanında binlerce kullanıcıya ulaştık. Ancak bizim için en kıymetlisi, WeWALK’un bir insanın sosyal hayata yeniden katılmasına, özgüvenini yeniden kazanmasına vesile olması. Japonya’dan Hindistan’a, Brezilya’dan İrlanda’ya uzanan kullanıcı hikayeleri bize gösteriyor ki, hayalini kurduğumuz etki bugün gerçek olmaya başladı.
Tüm başarılarına rağmen Ceylan’a göre daha yolun başındalar. Hedefleri WeWALK’un her görme engelli birey için yalnızca bir baston değil, bir yol arkadaşı, bir dijital asistan haline gelmesi. Ceylan bu doğrultuda gelişimin hiç durmayacağını da kesin bir dille ifade ediyor.
“Akıl ve kalbin buluştuğu, iki kanatlı teknolojiler”
Geliştirdikleri teknolojinin yanı sıra Ceylan bu yolculuğun onları heyecanlandıran bir başka yanı daha olduğunu söylüyor: Toplumda bakış açısı değişikliğine de hizmet etmek. Teknolojiyi sadece tüketen değil üreten bir Türkiye hayalleri olduğunu belirten Ceylan, “Vicdanlı: Akıl ve kalbin buluştuğu, iki kanatlı teknolojiler. İnsanlığı ve insanlık değerlerimizi yükseltecek olan projeler bunlar. WeWALK akıllı baston bunun bir örneği ve WeWALK’un Kitaplarda yer aldığını, ortaokuldan başlayarak öğrencilerin WeWALK üzerinden derslerde erişilebilirliği, sosyal etkiyi, inovasyon ve teknolojiyi konuştuğunu duyuyoruz. Bunun ötesinde, WeWALK’un Stanford, Columbia, Imperial College gibi dünyanın önde gelen üniversitelerinde derslerde, Ar-Ge çalışmalarında, tezlerde yer aldığını görüyoruz. Ekip olarak, bir öğrencide, bir kişide bile bu alana dair bir farkındalığa yol açıyorsak ne mutlu bize” diyor. Diğer yandan en büyük etki yaratmak istedikleri kitlenin görme engelliler olduğunu da ekleyen Ceylan, bu etki için yaptıkları işbirliklerinin öneminin çok büyük olduğunu da vurguladı.
“Erişilebilirlik insani kalkınmanın anahtarı”
Günümüz dünyasında erişilebilirliğinin geleceğinin teknolojiyle yeniden şekillendiğini belirten Ceylan’ın söylediğine göre WeWALK’un bir sonraki adımı görme engellilerin yalnızca mobilite alanında değil, görsel bilgiye erişim konusunda da bağımsızlaşmalarını sağlamak. Bu amaçla, DANIŞ adını verdikleri bir çözümü hayata geçirecekler. DANIŞ uygulamasıyla görme engelli birey, alışverişte kıyafet seçerken, bir havaalanında yön bulurken ya da markette ürün ararken, telefon kamerası aracılığıyla anlık destek alabiliyor. Daha önce iş birlikleri kurdukları LC Waikiki, EnerjiSa, TAV Havalimanları, DHL Express gibi kurumlarda uygulamanın kullanmaya başladığını belirten Ceylan bu yeni teknolojik çözümü yaygınlaştırmak istediklerini de söylüyor ve ekliyor: Kamu kurumları ve özel sektörle daha fazla ortaklık kurmayı hedefliyoruz. Bu röportajımızı okuyan kurumlar bu yolculuğun bir parçası olmak isterlerse bize ulaşmalarından çok mutlu oluruz. Erişilebilirlik, bizim için sadece bir alan değil; insani kalkınmanın anahtarı.
Bugün hala erişilebilirlik alanında kritik eksikler var. Ceylan da bunların başında teknolojilere ulaşımın eşitsizliği olduğunu vurguluyor. Türkiye’de geliştirilen WeWALK, Avustralya ve Almanya gibi ülkelerde devlet destekleriyle görme engellilere ücretsiz sağlanıyor. Ceylan Türkiye’de bu desteklerin eksik olduğunu görmenin üzücü olduğunu ifade ediyor: Oysa biliyoruz ki, engellilerin sosyal hayata katılımı yalnızca bireysel değil toplumsal fayda sağlar. Daha üretken, daha kapsayıcı bir ekonomi ve toplum yaratır.
Diğer bir eksik nokta ise erişilebilirlik kavramının yalnızca mimari veya fiziksel düzenlemelerle sınırlandırılması. Oysa Ceylan’ın da aktardığı gibi erişilebilirlik, eğitimden dijital platformlara, iş yaşamından kamu hizmetlerine kadar her alanda düşünülmeli ve tasarlanmalı. Erişilebilirliğin yalnızca bir hak değil bir inovasyon fırsatı da olduğunu dile getiren Ceylan, bunu görebilen şirketlerin hem sosyal etki yaratacaklarını hem de geleceğin ekonomisinde öncü olacaklaını düşünüyor: “Bu farkındalığın yayılması için daha çok kurumun, daha çok yöneticinin bu vizyonla hareket etmesi gerekiyor."
