Vergide basit usul 2026’da kalkıyor: Yeni düzenlemeyle ne değişecek?

Resmi Gazete’de yayımlanan ve yılbaşından itibaren yürürlüğe girecek Cumhurbaşkanı kararına göre, esnafa belli bir kazanca kadar gelir vergisi muafiyeti sağlayan basit usül vergilendirme kapsamından 17 büyükşehir daha çıkarılarak, bu illerde de gerçek usülde vergilendirmeye geçilecek.

Verilere göre 3 milyon vergi mükellefinin 810 bini basit usulde vergilendirme kapsamındaydı. 

Böylece, her türlü ticaret erbabı, imalatçı, inşaat işleriyle uğraşanlar, otomobil tamircileri ve servisler, lokanta - kafe - bar işletmecileri, 30 büyükşehirin tümünde, nüfusu 30 bini geçen büyük ilçelerde gerçek usülde vergilendirmeye tabi tutulacak. Büyükşehirlerde nüfusu 30 binin altındaki ilçelerde faaliyet gösteren taksi ve diğer şehir içi taşımacılık yapan mükellefler ile basit usul kapsamına giren diğer esnaf ise gereken şartları taşımaları halinde basit usulden yararlanmaya devam edecek. Yeni düzenlemeyle, onbinlerce esnaf gelir vergisi muafiyetini kaybedecek.

Taksi ve dolmuş kapsamda

Taksi, dolmuş, minibüs, otobüs gibi şehir içi yolcu taşımacılığı yapanların vergilendirilmesi de büyükşehirlerin 30 bin üzeri nüfuslu ilçelerinde 1 Ocak 2026’dan itibaren basit usul yerine gerçek usulde olacak. Basit usulde vergilendirilen mükelleflerin kazançları, gelir vergisinden istisna tutulurken, bu kişiler yıllık gelir vergisi beyannamesi de vermiyor. Basit usulden yararlanmak için 2025 yılı için yıllık hasılatın 480 bin liranın altında olması şartı kapsamında, taksi ve dolmuşların plaka ve kiralama bedelleri dikkate alınarak, şehir içi yolcu taşımacılığının da basit usulden çıkarılmasına karar verildi.

Gelir vergisi ve KDV’den muaflar

Basit usulde vergilendirilen mükelleflerin kazançları, gelir vergisinden istisna tutuluyor. Bu sene vergisi ödenen 2024 yılı için 340 bin TL’ye kadar, 2025 takvim yılı için ise 480 bin liraya kadar olan kazançlar muafiyet kapsamında değerlendiriliyor. Kazançları basit usulde değerlendirilen esnaf, gelir vergisi muafiyetinin yanı sıra istisna kapsamındaki kazançları için yıllık vergi beyannamesi vermiyor.

Devlete 20 milyar TL ek gelir: Ekonomistlere göre basit usulde kalan esnafın yıllık toplam cirosu 80-100 milyar TL arasında. Bu cirolar üzerinden tahsil edilemeyen KDV ve gelir vergisi kayıplarının yıllık 15-20 milyar TL’yi bulduğu tahmin ediliyor. Yeni düzenlemeyle bu kayıpların önemli ölçüde telafi edilmesi bekleniyor.

Basit üsülden yararlananlar, defter tutma zorunluluğundan muaf tutulurken, teslim ve hizmetler için de KDV vermiyor. Kendi mülkiyetindeki işyerinde faaliyet gösterenlerin, basit usül vergilendirmeden yararlanabilmesi için yıllık emsal kira bedelinin büyükşehirlerde 55 bin TL’yi aşmaması gerekiyor. Örneğin; 2024 yılı içerisinde 600 bin liralık mal alıp 1 milyon liralık mal satan ve yıllık 30 bin lira kira ödeyen bir esnaf basit usül kapsamında gelir vergisi vermiyor.

Karar vergi adaletinin sağlanmasını ve kayıtdışılığın azaltılmasını hedefliyor. Halen yürürlükte bulunan düzenlemede, ikisi de büyükşehirde faaliyet gösteren ve gerekli limitleri sağlayan iki dükkan sahibinden birisi gelir vergisinden muaf tutulurken, diğeri vergi mükellefi oluyordu. Yeni yıldan itibaren bu alanda bir eşitlik sağlanmış olacak.

Basit usulde durum nasıldı?

• Gelir vergisi muafiyeti vardı.
• KDV ödenmiyordu.
• Defter tutma zorunluluğu sınırlıydı.
• Muhasebe giderleri düşüktü.

Gerçek usulde neler değişecek?

• Lokantalarda yüzde 10, alkollü içeceklerde yüzde 20, tamircilerde yüzde 20 KDV uygulanacak.
• Yıllık beyanname ve 3 aylık geçici vergi zorunlu olacak.
• e-Defter, e-Fatura ve e-Arşiv sistemine geçilecek.
• Kayıt dışı satış azalacak, işletme bilançoları şeffaflaşacak.