Ukrayna her zamankinden daha fazla silah üretmeyi başarıyor

Rusya'nın işgalinin ilk yıllarında Ukrayna, kuvvetlerini donatmak için büyük ölçüde Batı menşeli silahlara bel bağlamıştı. Şimdi, savaşın potasından çıkan Kiev'in kendi savunma sanayii her zamankinden daha fazla silah üretiyor. Rusya işgal ettiğinde Ukrayna'nın elinde yerli üretim Bohdana obüsünün sadece tek bir prototipi vardı. Geçen yıl Kiev, tüm Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) ülkelerinin toplamından daha fazla topçu silahı ürettiğini açıkladı.

1 milyar dolardan 35 milyar dolara yükseldi

Batılı müttefikler silah üretimini arttırmakta yavaş kalırken, Rusya fabrikalarına füze atarken bile Ukrayna'nın savunma sanayisinin üretebileceği silahların değeri 2022'de 1 milyar dolardan üç yıllık savaşta 35 milyar dolara yükseldi.

ABD'den gelen desteğin azalmasıyla birlikte Ukrayna'nın savunma sanayii, ülkenin Rusya'ya karşı mücadelesini sürdürebilmesi ya da bir barış anlaşması durumunda egemenliğini koruyabilmesi için giderek daha fazla kilit önem taşıyor. Ukrayna ne kadar çok kendi silahını üretebilirse, uluslararası siyasetin değişkenliklerine ya da sınır ötesi tedarik zincirlerindeki aksaklıklara karşı o kadar az savunmasız olacaktır. Ülke ayrıca savunma sanayisini, savaş sonrası yıpranan ekonomisi için bir gelir kaynağı ve Batı'nın tedarikçilerinden biri haline gelerek Batı'ya daha fazla entegre olmanın bir yolu olarak görüyor. Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, "Kendi güçlü Ukrayna devletimize sahip olabilmemiz için Ukrayna'nın her zaman kendi güçlü silahlarına ihtiyacı olacaktır" dedi.

Zelenskiy, Rusya ile cephe hattında kullanılan silahların yüzde 40'ından fazlasının artık Ukrayna'da üretildiğini söyledi. İnsansız hava araçları, insansız kara sistemleri ve elektronik harp gibi bazı alanlarda bu rakam yüzde 100'e yakın. Ukraynalı üreticiler aynı zamanda topçu sistemleri, zırhlı araçlar, mayınlar ve her kalibreden mühimmat gibi geleneksel silahları da giderek artan miktarlarda üretiyor.

Bir dış politika düşünce kuruluşu olan Dış Politika Araştırma Enstitüsü'nde kıdemli araştırmacı olan Rob Lee, "Batı ülkelerinde IT çalışanları için daha fazla rekabet var. Ukrayna'da en iyi yeteneklerin çoğu savunma sektörüne yöneldi” dedi. Ancak Ukrayna'nın kendi cephaneliğini güçlü bir şekilde dönüştürmesi bile Moskova'nın güçlerini tek başına durdurmaya yetmeyecektir.

Hava savunmasına karşı önleyici üretemiyor

Ukrayna'nın Rusya'nın savaş makinesine karşı koymak için ABD ve diğer Batılı müttefiklerine ihtiyacı var. Silahlarını ateşlemeye yetecek kadar mühimmat ya da Rus füzelerine karşı kalkan oluşturacak hava savunma önleyicileri üretemiyor.

Silah üretiminde patlama yaşanırken Kiev'in bütçesi zorlanıyor. Zelenskiy’nin danışmanı ve eski stratejik sanayi bakanı Oleksandr Kamyshin, hükümetin bu yıl savunma üreticilerinin üretebildiklerinin ancak yarısından daha azını satın alabileceğini söyledi. Kamyshin, "Üretemediğinizde ve savaşacak hiçbir şeyiniz olmadığında acı verici oluyor. Üretebildiğiniz halde tedariki finanse edemediğinizde iki kat daha acı verici oluyor” dedi. 

Bazı Batılı hükümetler, yedek kapasiteden faydalanmak için, Kiev'e Batılı silahlar tedarik etmek yerine Ukraynalı savunma üreticilerinden silah satın almak için fon sağladıkları Danimarka modeli adı verilen model kapsamında Ukraynalı savunma şirketlerinden silah alımlarını finanse ediyor. Lee, "Bu şirketlere doğrudan yatırım yapmak, savaş alanında bir etki yaratmak açısından mevcut fonların en iyi şekilde kullanılması olabilir" dedi.

Savaştan önce sipariş alamıyordu

Savaş, daha önce aktif hizmet görmemiş bir dizi silah için bir test alanı olarak hizmet etti ve NATO ülkelerine savaşta nasıl performans gösterdikleri konusunda dersler verdi. Ukrayna bağımsızlığını kazandığında Sovyet savunma sanayisinin bir bölümünü devraldı ancak bu üretim kapasiteleri hızla geriledi.  Kramatorsk Ağır İş Aletleri Fabrikası Genel Müdürü Vitaliy Zagudaiev, Bohdana'nın 2016 yılında özel bir şirket tarafından geliştirildiğini ancak Rusya'nın işgalinden önce hiçbir sipariş almadıklarını söyledi. 

Zagudaiev, şirketin şu anda ayda 20'den fazla Bohdanas ürettiğini söyledi. Kiel Enstitüsü tarafından yapılan bir araştırmaya göre Rusya aynı süre zarfında yaklaşık 40 topçu silahı üretebiliyor. Son Bohdana, cepheye ulaşmadan önce hedef alınma olasılığını en aza indirmek için ancak son anda monte ediliyor.

Lee, “Bu savaştan çıkarılacak derslerden biri de nicelik talebinin çok yüksek olduğudur. Mesele sadece mükemmel sistemlere sahip olmak değil; yüksek yoğunluklu bir savaşı ordunuzu önemli ölçüde yıpratmadan bir yıl ya da daha uzun süre sürdürebilecek kadar sisteminiz var mı?” dedi. 

İsveç yapımı Archer ya da Alman Panzer 200 obüsleri daha sofistike elektronik aksamlara sahip olsa da üretimleri daha uzun sürüyor ve çok daha maliyetli. Kendinden tahrikli Bohdana'nın tanesi 2,8 milyon euro, yani 3,1 milyon dolara eşdeğerken, Archer için 8,76 milyon euro ya da Caesar için yaklaşık 4 milyon euro. Bohdana'nın tamir ve bakımı da daha kolay. Zagudaiev, “Herhangi bir parça 24 saat içinde temin edilebiliyor” diye ekledi.