Trump’ın Fed Başkanı Powell’ı görevden alma senaryoları

ABD Başkanı Donald Trump’ın, ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell’ı görevden alma ihtimali, Fed’in bağımsızlığına ilişkin sınırları ve Federal Reserve Yasası’nın yorumunu yeniden gündeme taşıdı.

Federal Reserve Yasası, Fed Guvernörler Kurulu üyelerinin başkan tarafından atanıp Senato tarafından onaylanacağını, 14 yıllık dönüşümlü sürelerle görev yapacağını ve yalnızca “geçerli neden” (misconduct) halinde görevden alınabileceğini hükme bağlar. 1913 tarihli yasa uzun yıllardır bu şartın politika anlaşmazlıklarını kapsamadığı düşündürtüyor.

Yasa, Fed başkanının (yedi guvernörden biri) dört yıllık görev süresi tanımında ise görevden alma kısıtlamasına yer vermez.

Emsal yok

Bugüne kadar hiçbir ABD başkanı bir Fed başkanını görevden almaya teşebbüs etmedi. Dolayısıyla doğrudan yasal emsal bulunmuyor. Bununla birlikte, Trump’ın önceki bazı bağımsız kurul ve ajans üyelerini görevden almasıyla ilgili davalar, Yüksek Mahkeme dâhil çeşitli mahkemelerde görülüyor. Powell’ın olası görevden alınmasına dair “dolaylı emsal” olarak izleniyor. Powell’ın görevden alınma girişimi de neredeyse kesin olarak Yüksek Mahkeme’nin önüne gidecek.

Görevden alma senaryoları ve olası sonuçları

Powell’ın “görevden alınması” kavramı, uygulanacak yönteme göre farklı sonuçlar doğuracak:

1. Yalnızca Fed başkanlığından alma: Trump, Powell’ı sadece Fed başkanlığı görevinden uzaklaştırırsa, Powell 2028 Ocak ayına kadar sürecek guvernörlük koltuğunu korur. Bir sonraki kurul boşluğu Ocak 2026’da oluşacağından, Trump’ın başkanlığa aday gösterebileceği tek isim mevcut altı guvernör arasından seçilecek. Bu guvernörlerden ikisi—Christopher Waller ve Michelle Bowman—Trump döneminde atanmış olsa da her ikisi de Powell gibi Fed bağımsızlığını vurgulayan açıklamalar yapıyor; dolayısıyla Trump’ın istediği hızlı faiz indirimleri belirsiz kalabilir.

2. FOMC başkanlığından alma: Fed’in faiz politikasını belirleyen Federal Açık Piyasa Komitesi’nin (FOMC) başkanı, 12 üyeli panel tarafından her yıl seçiliyor. Geleneğe göre panel Fed başkanını FOMC başkanı yapar, New York Fed başkanını da yardımcılığa getirir. Teoride ise panel, üyeler arasından herhangi birini (guvernör olarak kalırsa Powell’ı da) seçebilir. Trump’ın bu sürece doğrudan müdahale yetkisi yok.

3. Guvernörlükten alma: Powell’ı guvernörlükten de uzaklaştırmak en geniş etkiyi yaratır. Böyle bir adım yargı denetiminden geçer ve yürürlükte kalırsa, Trump hem kurula hem de başkanlığa kendi seçtiği isimleri atayabilir. Hatta istediği sayıda guvernörü görevden alarak Fed yönetimini kendi tercih ettiği çizgiye getirmesi mümkün hâle gelir.

Yasal mücadele olasılığı

Powell, görevden alındığı takdirde federal mahkemede dava açma hakkına sahip. Eski bir hukukçu ve özel sermaye yöneticisi olarak buna yetecek kişisel varlığı bulunuyor. Powell, yasaların Fed başkanının görevden alınmasına izin vermediğini düşünüyor; Trump’ın diğer bağımsız kurul üyelerini görevden almasına dair süren davaların Fed’e uygulanamayacağı görüşünde.

Bu senaryo gerçekleşir mi?

Wall Street Journal geçen hafta Trump’ın Powell’ı görevden alıp yerine 2006‑2011 arasında Fed guvernörü olan Kevin Warsh’ı getirmeyi görüştüğünü yazdı. Habere göre Warsh, Trump’a bu plandan vazgeçmesini, Powell’ın Mayıs 2026’da dolacak başkanlık süresine kadar kalmasına izin vermesini tavsiye etti.

Aynı hafta Beyaz Saray Ekonomi Danışmanı ve Powell’ın olası “yedeklerinden” Kevin Hassett, meselenin yönetim içinde hâlen incelendiğini söyledi.