Trump için milyonlar harcayan teknoloji CEO’ları henüz karşılık alamadılar

En büyük teknoloji şirketleri ve bu şirketlerin üst düzey yöneticileri ABD Başkanı Donald Trump'ın göreve başlama törenine milyonlarca dolar bağışta bulundu, onuruna partiler ve akşam yemekleri düzenledi ve milyarlarca dolarlık yeni üretim projelerini duyurmasına ve bunlardan övgüyle söz etmesine izin verdi. Ancak Başkan'ın ikinci döneminin başlamasının üzerinden üç aydan az bir süre geçmesine rağmen, Trump onların bu cömert jestlerine pek de iyilikle karşılık vermedi.

Geçen hafta uygulamaya koyduğu kapsamlı gümrük vergileri Apple'ın iPhone tedarik zincirini sıkıştıracak ve Amazon, Meta, Google ve Microsoft'un yapay zekayı güçlendirmek için süper bilgisayarlar inşa etmesini çok daha pahalı hale getirecek. Başkan, yapay zeka ve kuantum bilişim gibi gelişmekte olan teknolojilere yönelik araştırmalar için federal fonları kesti. Göçmenliğe getirdiği kısıtlama, teknoloji yetenekleri için boru hatlarını keseceği korkusunu körükledi.

Toplam piyasa değerleri yüzde 22 düştü

Trump yönetimi ayrıca, gelecek hafta Facebook, Instagram ve WhatsApp'ın sahibi Meta'yı parçalamaya yönelik önemli bir antitröst davasıyla başlayarak, en büyük teknoloji şirketlerinin gücünü dizginleme konusundaki düzenlemeleri sürdüreceğinin sinyallerini verdi. Göreve başlama gününden bu yana Amazon, Apple, Google, Meta ve Microsoft'un toplam piyasa değeri yüzde 22 düşerek 10 trilyon dolara geriledi. Teknoloji ağırlıklı Nasdaq endeksi ise yüzde 21 düştü.

Trump'ın gözüne girme çabaları, birçok teknoloji liderinin başkana karşı açıkça düşmanca davrandığı ilk yönetimine sektörün yaklaşımından çok uzak. Yöneticiler, Trump'ın bu kez yüz çevirerek ve pohpohlayarak, enerji ve otomobil gibi sektörleri serbestleştirme çabalarına dahil ederek teknolojiye daha fazla saygı gösterebileceğini umdular. Bunun yerine, Demokrat ve Cumhuriyetçi politika uzmanlarına göre Silikon Vadisi'nin üst düzey liderlerinin saygıyla eğilmesi, Trump'ın Washington'ında nasıl başarılı olunacağına dair yanlış bir kanıya neden olabilir.

Beyaz Saray’a üst üste ziyaretler

Biden yönetimindeki Federal İletişim Komisyonu'nun eski kıdemli danışmanlarından Gigi Sohn, teknoloji yöneticilerinin başkanla olan ilişkisinin “tek yönlü bir yol” olduğunu söyledi. Sohn, “Ona her şeyi veriyorlar ve o da hiçbir şey vaat etmiyor ki bu durumda bu iyi bir şey” dedi. Bu onları denemekten alıkoymadı. Geçen hafta Meta'nın CEO'su Mark Zuckerberg, Federal Ticaret Komisyonu'nun şirketine karşı açtığı antitröst davasını çözmek için yönetimi ikna etmek üzere Beyaz Saray'daydı. Google'ın CEO'su Sundar Pichai'nin de aralarında bulunduğu teknoloji liderleri de geçtiğimiz haftalarda Beyaz Saray'ı ziyaret etti. Şirketler Trump ile çeşitli konularda ilişki kurmak istediklerini ve politikalarının uzun vadeli etkilerini incelediklerini söylediler. 

Teknoloji endüstrisi ile Trump arasındaki düşmanlık, birçok teknoloji yöneticisinin Hillary Clinton'ı başkanlık için desteklediği ve kampanyasına bağışta bulunduğu en az 2016 yılına kadar uzanıyor. Trump'ın seçilmesinin ardından teknoloji liderleri Başkan'ın Müslümanlara yönelik göçmen yasağını ve Covid-19 aşılarına yönelik şüpheciliğini eleştirdi. Trump'ın ilk yönetimi, Google ve Meta'ya karşı antitröst davaları açarak sektöre karşı sert bir düzenleyici duruş sergiledi. Sosyal medyaya ve diğer internet devlerine kendisini sansürledikleri ve çok fazla güç biriktirdikleri için ateş püskürdü. Ayrıca platformları 2020'deki seçim kaybına katkıda bulunmakla suçladı. 

Suikast girişiminin ardından değişen tavır

Teknoloji sektörünün Trump'a yönelik kamuoyu önündeki tavrı, geçen yıl bir suikast girişiminde yaralanmasının ardından aniden değişti. Olayın ardından Zuckerberg onu övdü. Amazon'un kurucusu Jeff Bezos, Trump'ı “ateş altında zarafet” gösterdiği için övdü. Roket şirketi SpaceX, elektrikli otomobil üreticisi Tesla ve sosyal medya platformu X'i yöneten Elon Musk, Trump'ı destekledi ve kampanyasına 300 milyon dolar bağışta bulundu.

Seçimlerin ardından Apple'ın CEO'su Tim Cook, Meta, Google ve Amazon ile birlikte açılış törenine 1'er milyon dolar bağışta bulundu. Yöneticilerin birçoğu Trump'ın Mar-a-Lago malikanesini ziyaret etti. Başkan’ın yemin töreninde Musk, Bezos, Zuckerberg, Cook ve Pichai kürsüde kabine üyelerinin yanında yer aldılar. Trump geçtiğimiz günlerde Fox'un sahibi olduğu spor ve haber sitesi OutKick'ten Clay Travis'e verdiği bir röportajda, “Yemin törenine bakarsanız, o sahnedeki insanlara bakın, işte ilk seferinde bana tamamen karşı olan bir dünyadan kimlerdi” dedi.

Bunun bazı faydaları da oldu. Musk şu anda başkanın yakın danışmanı ve eleştirmenler Musk'ın işlerinin onun yakınlığından kazanç sağlayabileceğini söylüyor. Trump ayrıca, uygulamanın Çinli ana şirketi ByteDance ile ilgili güvenlik endişeleri nedeniyle geçen yıl kabul edilen bir yasa gereği TikTok'un satışını veya yasaklanmasını erteleyen kararlar imzaladı.

Federal fonları kesmesine rağmen Trump, küresel teknoloji liderliği yarışında Çin'i yenmek için en önemli önceliği ilan ettiği yapay zeka konusunda hükümet müdahalesini tartışma kapısını açtı. Geçen ay Google, Microsoft, Meta ve diğer teknoloji devleri önerilerini sunarak yönetimin bu işten uzak durmasını istediler. ABD'li düzenleyiciler, dolandırıcılık, sahtekarlık ve hırsızlıkla dolu değişken bir sektör olan kripto endüstrisi üzerinde yıllardır süren hükümet baskısını neredeyse tamamen ortadan kaldırdı. Bu durum, bu alanda büyük bir yatırımcı olan risk sermayesi şirketi Andreessen Horowitz gibi şirketlere fayda sağlıyor.

Davalarda geri adım atmadı

Ancak teknoloji şirketleri mevcut Trump yönetimi altında hala yoğun baskılarla karşı karşıya. Adalet Bakanlığı ve Federal Ticaret Bakanlığı'na atanan yeni liderler, Google, Meta, Amazon ve Apple'a karşı açılan bir dizi antitröst davasında geri adım atma belirtisi göstermedi. Trump, Adalet Bakanlığı'nın antitröst bölümünün başına deneyimli bir avukat ve teknoloji eleştirmeni olan Gail Slater'ı getirdi. Trump, yaptığı duyuruda Slater'in Silikon Vadisi'nin güçlü devlerini bastırmadaki rolünün önemini vurguladı.

Teknoloji sektörüne belki de en büyük darbe geçen hafta gümrük tarifeleriyle geldi. En çok etkilenen şirketlerden biri olan Apple, dünya çapında sattığı iPhone'ların yüzde 90'ını, zaten yüzde 20 olan gümrük vergilerinin bu hafta yüzde 34'e çıkmasının beklendiği Çin'de üretiyor. Bir ticaret grubu olan Consumer Technology Association'ın CEO'su Gary Shapiro, “Bu tarifeler tüketici fiyatlarını yükseltecek ve ticaret ortaklarımızı misilleme yapmaya zorlayacak” dedi.