Putin Ukrayna’yı çözüm olarak görüyor: Gerçek derdi nüfus krizi mi?

Rusya’nın 2022’deki Ukrayna’yı işgal etmesini açıklamak için NATO’nun Doğu Avrupa’daki genişlemesi, Sovyet dönemindeki gücünü geri kazanma arzusu gibi birçok neden ortaya atıldı. Ancak Bulgaristan'daki Liberal Stratejiler Merkezi'nin başkanı Ivan Krastev ve New York Üniversitesi'nde hukuk profesörü olan Stephen Holmes, Başkan Vladimir Putin'in Rusya'nın demografik düşüşüne olan takıntısının asıl cevap olabileceğini söylüyor. Foreign Policy dergisinde 6 Aralık'ta yayınlanan bir analizde uzmanlar, 17. ve 18. yüzyıllarda Kızılderili kabilelerinin savaş veya hastalıklardan kaynaklanan kayıplarını telafi etmek için diğer kabilelerden kadın ve çocukları kaçırdığı savaşlarla Ukrayna’nın işgali arasında paralellik kurdular.

Krastev ve Holmes, “Birçok yönden bu, o dönemki savaşların sanki güncellenmiş bir versiyonunu andırıyor; komşu bir halkı zorla Rusya'nın bünyesine katarak azalan nüfusu yenilemeye yönelik umutsuz bir girişim. İşgal emperyalist hırslar, Batı karşıtlığı ve büyük güç olarak tanınma arzusuyla tetiklenmiş olsa da, Rusya'nın hızla küçülen, yaşlanan ve göç eden nüfusu tarafından da tetiklenmiş olabilir” diye yazdılar. 

Nüfus krizi hep aklındaydı

Rusya'nın yıllardır demografik bir krize doğru sürüklenmesi, Kremlin'i vergi indirimleri sunarak ve düşük gelirli aileler için çocuk bakımı desteğini genişleterek doğurganlığı artırmaya yöneltti. Ancak bu, doğum oranının son 25 yılın en düşük seviyesine ulaşmasını engelleyemedi. Son dönemde yaşanan savaş kayıpları ve buna bağlı genç nüfus göçü ile birlikte nüfusun endişe verici bir hızla azaldığı görülüyor. 1990'ların başında 148 milyon olan nüfus şu anda 146 milyon civarında ve Birleşmiş Milletler 2100 yılına kadar 74 milyon düşüş yaşanabileceğini öngörüyor. Bu durum, Ukrayna'ya karşı savaş başlatmadan önce bile Putin'in aklının bir köşesindeydi. Putin, 2021 yılında öğrencilere yaptığı bir konuşmada, ulusal güvenlik nüfusun artırılması gerekliliğinin kritik olduğunu söyledi.

Araştırmacılara göre Rusya'nın doğurganlık oranını doğum yanlısı politikalarla arttırmayı ve ortalama yaşam süresini uzatmayı başaramayan Putin, nüfusunu arttırmanın tek yolunun etnik ve kültürel olarak akraba komşularını gerekirse zorla ilhak etmek olduğu sonucuna varmış görünüyor. Krastev ve Holmes, Putin'in ayrıca iklim değişikliği nedeniyle daha erişilebilir hale gelen Kuzey Kutbu'ndaki doğal kaynaklardan faydalanmak için daha büyük bir nüfusu gerekli gördüğünü de sözlerine ekledi. Bu arada Putin, Batı feminizmi ve LGBTQ dostu politikaları Rusya'nın azalan nüfusunun nedenleri ve ülkeyi çocuksuzlaştırma komplosunun bir parçası olarak görüyor.

Ukrayna'nın durumu daha da kötü

Diğer ülkelerde, özellikle de gelişmiş ülkelerde, düşük doğum oranları görülüyor ve daha yavaş nüfus artışı ya da tamamen düşüşler yaşanıyor. Örneğin Japonya'da Tokyo belediyesi, insanları daha fazla bebek sahibi olmaya teşvik etmek için dört günlük çalışma ve kısmi çocuk bakım izni bile getiriyor. Krastev ve Holmes'a göre Rusya'nın demografik krizi ne kadar kötüyse, Ukrayna'nın durumu daha da kötü ve bu durum Kiev'in savaşa nasıl ve ne zaman son vereceğini etkileme potansiyeline sahip.