Petrol talebi tahmini yüzde 30 azaltıldı

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), 2025 yılında küresel petrol talebindeki artış hızının son beş yılın en düşük seviyesine ineceğini açıkladı. Ajansa göre, ABD Başkanı Donald Trump'ın ticaret ortaklarına yönelik uyguladığı gümrük tarifeleri ve bu ülkelere karşılık olarak alınan misilleme kararları, hem petrol talebini hem de ABD'nin petrol üretimini olumsuz etkiliyor.

IEA'nın Salı günü açıkladığı aylık rapora göre, Trump'ın tarifeleri ve OPEC+ ülkelerinin üretimi artırma kararı, petrol fiyatlarında bu ay keskin bir düşüşe yol açarak üreticilerin gelirlerini azalttı. Trump'ın üretimi teşvik eden "kaz babam kaz" çağrılarına rağmen ABD petrol endüstrisinin faaliyetlerinde yavaşlama ihtimali bulunuyor.

Petrol talebindeki artış beklentisi aşağı yönlü revize edildi

IEA, 2025 yılında küresel petrol talebindeki günlük artış tahminini 730 bin varil olarak açıkladı. Bu rakam, geçen ay öngörülen günlük 1,03 milyon varillik artışa göre belirgin bir düşüş anlamına geliyor. Ayrıca bu düşüş, OPEC'in Pazartesi günü açıkladığı revizyondan da daha büyük oldu.

IEA tarafından yapılan açıklamada, "2024 Nisan ayı başında ticaret gerilimlerinin ani ve keskin şekilde yükselmesi, küresel ekonomi görünümünü kötüleştirdi. Bu durum, petrol talebi artışı tahminimizi aşağı çekmemize yol açtı" ifadelerine yer verildi. Açıklamada, tahmin edilen düşüşün yaklaşık yarısının ABD ve Çin kaynaklı olduğu belirtilirken, geri kalan kısmın büyük ölçüde ticarete bağımlı Asya ekonomilerinden kaynaklandığı ifade edildi.

730 bin varillik artış, 2020 yılında COVID-19 pandemisi nedeniyle yaşanan talep daralmasından bu yana en düşük büyüme olacak. Pandemi hariç tutulduğunda ise bu rakam, 2019'daki günlük 540 bin varillik artışın ardından en düşük seviye olarak kaydedilecek.

2026'da artış daha da yavaşlayacak

IEA, 2026 yılında petrol talebindeki günlük artışın 690 bin varile düşeceğini öngörüyor. Bu düşüşün arkasında ise küresel ekonomik belirsizlik ve elektrikli araç kullanımının artması yatıyor. Dünyanın ikinci en büyük petrol tüketicisi olan Çin'de ekonomik zorluklar ve elektrikli araçlara geçiş süreci, yıllarca yükselişte olan petrol tüketimini frenliyor.

Petrol fiyatları yüzde 13 geriledi

Bu ay küresel petrol fiyatları yüzde 13 düşerek varil başına yaklaşık 64 dolara geriledi. Bu düşüşün nedeni olarak, ticaret gerilimleri ve OPEC+ ülkelerinin Mayıs ayında petrol arzını artırma kararı gösteriliyor. IEA raporunun yayınlanmasının ardından petrol fiyatları Salı günü hafifçe düşmeye devam etti.

Petrole bağımlı ülkeler kriz önlemlerini devreye alıyor

Petrol fiyatlarındaki düşüş, petrol ihracatına bağımlı hükümetleri harekete geçirdi. Bu ülkeler gelir kayıplarını telafi etmek amacıyla daha fazla borçlanma ve harcama kısıntısı gibi önlemleri değerlendiriyor. Fiyat düşüşleri, ABD'nin son yirmi yılda dünyanın en büyük petrol üreticisi konumuna yükselmesini sağlayan kaya petrolü üreticilerini de zor durumda bırakıyor.

IEA, ABD'nin kaya petrolü sektörüne dair, "Petrol fiyatlarındaki ciddi düşüş, ABD kaya petrolü sektöründe ciddi bir sarsıntıya neden oldu. Ayrıca yeni tarifeler nedeniyle çelik ve ekipman maliyetlerinin yükselmesi sondaj faaliyetlerini daha da azaltabilir" değerlendirmesinde bulundu.

ABD üretimi beklentileri aşağı çekildi

Çin'in ABD menşeli etan ve LPG'ye uyguladığı gümrük vergilerinin etkisiyle, IEA ABD'nin bu yılki petrol arzı tahminini günlük 150 bin varil düşürerek 490 bin varil seviyesine çekti. Buna rağmen ajans, konvansiyonel petrol projelerinin planlandığı şekilde ilerlediğini ve OPEC+ dışındaki ülkelerden toplam petrol arzının 2025 yılında günlük 1,3 milyon varil artacağını tahmin etti. Bu miktar, petrol talep artışını aşarak arz fazlasına işaret ediyor.

OPEC, talepteki düşüşü daha sınırlı görüyor

IEA'nın 2025 yılı için yaptığı petrol talebi revizyonu, OPEC'in Pazartesi günü açıkladığı düşüşle paralellik gösteriyor ancak IEA'nın öngörüsü daha dramatik oldu. OPEC ise 2025 ve 2026 yılları için petrol talebi artışını sırasıyla günlük 1,30 milyon varil ve 1,28 milyon varile indirdi. OPEC, petrol kullanımının önümüzdeki yıllarda da yükselmeye devam edeceğini öngörürken, IEA dünyada temiz enerjiye geçişle birlikte petrol talebinin bu on yıl içinde zirveye ulaşacağını tahmin ediyor.