Liang Wenfeng: Çin’in teknoloji çılgını küresel yapay zeka yarışının seyrini değiştiriyor

Çin’in yükselen yapay zeka yıldızı DeepSeek’in arkasındaki isim, sektörde “teknoloji çılgını” olarak bilinen Liang Wenfeng, sessiz ama devrim niteliğinde bir dönüşüme imza atıyor.

Zhejiang Üniversitesi’nde 2008 finans krizi sırasında arkadaşlarıyla algoritmik hisse senedi işlemleri geliştiren Liang, 2015’te High-Flyer Quant adlı nicel yatırım fonunu kurarak ilk büyük adımını attı. Mühendislik disipliniyle girişimcilik ruhunu harmanlayan bu fon, zamanla 14 milyar dolarlık büyüklüğe ulaştı ancak Liang’ın tutkusu finansla sınırlı kalmadı. 2022’de High-Flyer’dan ayrılarak yapay zeka alanında çığır açacak bir girişim olan DeepSeek’i kurdu.

Liang’ın hedefi sıradan yapay zeka değil; yapay genel zekaya (AGI) ulaşmak. Bu doğrultuda yıllarca süren sessiz ama kararlı bir hazırlık dönemi geçirdi. GPU kümelerine yaptığı on milyonlarca dolarlık yatırım, açık kaynak ilkelerine olan inancı ve sınırlı kaynaklarla inovasyon üretme vizyonu, DeepSeek’in mühendis odaklı kültürünün temelini oluşturdu.

Dehası konusunda tereddüt yok

Teknoloji çevrelerinde “teknoloji çılgını” lakabıyla anılan Liang, medyadan uzak, sosyal anlamda içe kapanık bir figür. DeepSeek çalışanları ona “lǎo bǎn” yani “patron” diye hitap ediyor. Toplantılara zaman zaman hologramla katılan Liang, neredeyse hiç röportaj vermiyor. Ancak mühendislik dehası konusunda şirket içinde tam bir konsensüs var. Eski çalışanları, onun araştırmaları araştırmacılardan daha iyi anladığını belirtiyor. Liang’ın stajyer masalarına habersizce uğrayarak varsayımları sorguladığı ve alışılmışın dışında çözümler aradığı anlatılıyor.

2025’in başlarında DeepSeek’in geliştirdiği R1 adlı dil modeli, OpenAI’ın GPT-4’ünü geride bırakarak uluslararası yapay zeka topluluğunu şaşkına çevirdi. Üstelik R1, GPT-4’e kıyasla sadece yüzde 5 maliyetle eğitilmişti. Bu gelişme, ABD teknoloji hisselerinden 1 trilyon doları sildi. Amazon ve Microsoft, DeepSeek modellerini kendi bulut hizmetlerine entegre etmek için harekete geçti. R1, Liang’ın seyrek model mimarileri ve verimliliğe dayalı eğitim yaklaşımının somut sonucu oldu.

DeepSeek’in dışa açık araştırma yayınlarına rağmen şirketin yönetim yapısı, veri kaynakları ve GPU envanteri konusunda büyük bir gizlilik söz konusu. ABD’li yetkililer bu durumu ulusal güvenlik tehdidi olarak görüyor; bazı senatörler Liang’ı yasa dışı çip tedariki ve fikrî mülkiyet hırsızlığı ile suçluyor. Ancak şirketin dışa dönük tek açıklaması hâlâ aynı otomatik yanıt: “DeepSeek’e gösterdiğiniz ilgi ve destek için teşekkür ederiz.”

Liang’a yakın kişilerse bu sessizliğin arkasında herhangi bir gizli ajanda olmadığını söylüyor. Ona göre tüm bu tartışmalar “gürültü” ve esas mesele modelleri daha iyi hale getirmek. Bir eski mühendis, Liang’ın şirketin bilgi işlem kaynaklarının yüzde 80’ini bizzat kullandığını ve “derin öğrenmenin onun pahalı hobisi” olduğunu belirtiyor.

Çin’de ise Liang, sessiz bir ulusal kahramana dönüşmüş durumda. Turistler DeepSeek’in merkezini ziyaret ediyor; bilgisayar mühendisliği öğrencileri onun mezun olduğu Zhejiang Üniversitesi’ni gururla dolaşıyor. Hangzhou’nun teknoloji merkezinde, Liang artık BrainCo ve Game Science gibi diğer yerli devlerin öncüsü konumunda. Çin’in Silikon Vadisi’yle yarışabileceğinin kanıtı olarak görülüyor.

Devlet Başkanı Şi Cinping’in “teknolojik bağımsızlık” vizyonuyla birebir örtüşen bu yükselişe rağmen, Liang ne bir propaganda figürü ne de vitrin yüzü. O, yalnızca daha iyi modeller inşa etmeye odaklı, kamusal görünürlüğe ihtiyaç duymayan bir mühendis.

Küresel teknoloji sahnesinde Silikon Vadisi dışından gelen bu “sessiz devrimci”, yapay zeka yarışının yönünü değiştirdi. Liang Wenfeng, bu yarışta Batı’nın tek belirleyici olmadığı bir geleceğin sembolü hâline geldi ve daha yolun başında olduğunu söylüyor.

İsmet Koyun: DeepSeek ABD için oyun bozan, Dünya için fırsat