Çin’in altın çılgınlığının karanlık yüzü

Altın fiyatları hızla yükselirken Julie Li, değerli metale yaptığı yatırımın hayatındaki en akıllıca karar olduğunu düşünüyordu. Çin genelinde onun gibi birçok kişi, gelecekte yüksek getiri vaat eden şirketlerin cezbedici sözleriyle birikimlerini altına yatırdı. Yaklaşık bir yıl önce Li, Çin’in doğusunda faaliyet gösteren onlarca kuyumcu dükkanı ve çevrimiçi platformu olan Yongkun Gold adlı şirket aracılığıyla yaklaşık 35 bin dolarlık altın külçesi yatırımı yaptı. Yatırımı o kadar iyi performans gösterdi ki kredi kartıyla 20 bin dolar daha yatırdı.

Şirket tüm para çekme işlemlerini durdurdu

Geçen ay, Li ve binlerce diğer Yongkun Gold yatırımcısının hesaplarından ödeme alması gerekiyordu. Bunun yerine şirket, tüm para çekme işlemlerini durdurdu ve mağazalarını kapattı. Doğu Çin’deki Hangzhou şehrindeki genel merkezi kapanırken, şirket aramalara ve mesajlara yanıt vermeyi bıraktı. Bunların tüm birkimi olduğunu belirten 28 yaşındaki Li, “Satış görevlisi bana sürekli altın fiyatlarının yükselmeye devam edeceğini söylüyordu" dedi. 

Li gibi bireysel yatırımcıların coşkusu, son dönemde rekorlar kıran altın fiyatlarının başlıca itici gücü oldu. Dünya Altın Konseyi’ne göre yılın ilk üç ayında Çinli yatırımcılar yaklaşık 124 metrik ton altın külçesi ve madeni para satın aldı; bu, geçen yıla göre yüzde 12 artış anlamına geliyor ve diğer tüm ülkelerin yatırımcılarını geride bırakıyor. Paralarını kaybetmiş olabilecek bu yatırımcıların durumu, Çinli yetkililer için endişe verici çünkü bu tür olaylar sosyal huzursuzluğa yol açabilir. Şirkete yönelik soruşturma başlatıldı.

Çin’de mali dolandırıcılık mağdurları genellikle yakından gözetim altında tutuluyor çünkü pek çoğu kamuya açık protestolara yöneliyor. Çin’in çeşitli bölgelerinden onlarca yatırımcı, geçen hafta çarşamba günü Hangzhou şehir yönetimi önünde pankartlarla toplanıp protesto etmeyi planladı. Ancak geldikleri anda çok sayıda polis memuruyla karşılaştılar ve bazılarına göre en az bir kişi kısa süreliğine gözaltına alındı. Diğerleri ise kamu dilekçelerinin kabul edildiği başka bir binaya götürüldü. Evlerine döndükten sonra bazı yatırımcılar polis tarafından aranarak ya da evlerinde ziyaret edilerek tekrar dilekçe vermemeleri konusunda uyarıldılar.

Çinli yatırımcıların diğer alanlara da güveni yok

Altın genellikle ekonomik ya da jeopolitik çalkantı zamanlarında güvenli bir yatırım olarak görülür. Çin’in yavaşlayan ekonomisi ve ABD ile yaşadığı ticaret savaşı, bu talebin artmasına neden olmuş olabilir. Altına yönelik bu ani ilgi, Çinli alıcıların diğer yatırım alanlarına olan güveninin sarsıldığını da yansıtıyor. Gayrimenkul piyasası büyük bir durgunluktan hala toparlanamadı ve bu durum, öne çıkan yatırım fonlarının çöküşüne yol açtı. Çin ana karasındaki borsalar ise yıllardır durgun.

Bu koşullarda altın, cazip bir alternatif haline geldi. Metals Daily adlı araştırma şirketinin CEO’su Ross Norman, Çinlilerin yüksek inançlı alıcılar olduğunu ve küresel altın piyasasının dinamiklerini değiştirdiklerini söylüyor. Bu güçlü inançla hareket eden Çinli yatırımcılar, altın fonlarına yöneldi ve altın külçeleri, madeni paralar ve küçük altın parçaları satan bir sektör gelişti.

Yongkun Gold Jewelry, 2014 yılında finansal analist Wang Guohai tarafından kuruldu. Wang aynı zamanda altın ticareti yapıyor ve çevrimiçi yatırım hizmetleri sunuyordu. 2010’larda birkaç varlık yönetim şirketi kurdu ve devlet destekli kuruluşlardan onursal unvanlar aldı. Yatırımcılar, şirketin geçmiş performansı, perakende varlığı ve hükümet desteğine dair işaretlerle kendilerini güvende hissetti. Yongkun’un bir yan kuruluşu olan Yongkun Asset Management, Çin’in devlet bankalarından biri olan ICBC ile iş birliği içinde altın destekli yatırım ürünleri satıyordu. Geçen yıl Yongkun, dolandırıcıların kara para aklamak için altın almalarını engellediği için polis tarafından övülmüştü.

Sichuan’dan yatırımcı Li, Çin bankalarının tasarruflara düşük faiz sunduğu dönemde altın fiyatlarının istikrarlı yükselişine kapılarak Yongkun’a yatırım yapmaya başladığını söyledi. Yongkun, risksiz gibi görünen bir fırsat sunuyordu. Yatırımcılar çevrimiçi olarak altın külçeleri sipariş edebiliyor, birkaç hafta sonra bunları teslim alabiliyor veya şirkete geri satabiliyordu. Fiyat yükselmişse kâr ediliyor, düşmüşse şirket külçeyi orijinal fiyattan geri almayı taahhüt ediyordu. 400.000 doların üzerinde altın alan müşterilere yıllık yüzde 9 getiri vaat ediliyordu.

"Birikimlerini geri alamıyorlar"

Yatırımcılara, altının devlet bankası olan Bank of China’nın bir şubesindeki kasalarda saklandığını gösteren sertifikalar verildi. Çin’in kuzeyindeki Shandong Eyaleti’nden üniversite öğrencisi Fu Yindi, babasının bir satış temsilcisinin evlerine gelip altının banka kasalarında saklandığını garanti etmesi üzerine 200.000 dolardan fazla birikimiyle yatırım yaptığını söyledi.

Fu’ya göre ülkedeki en büyük altın üretim bölgesinde bulunan kasabalarına şirket bir mağaza açtıktan sonra 700’den fazla yerel sakin Yongkun’a yatırım yaptı. Fu, “Altının uzun vadede değerini koruyacağına inanıyorlardı. Ama şimdi birikimlerini geri alamıyorlar" dedi. 

İsmini vermek istemeyen eski bir Yongkun çalışanı, şirket çalışanlarının da yüksek primler karşılığında şirketin fonları aracılığıyla altına yatırım yaptığını söyledi. Li, geçen ay Hangzhou’ya giderek polisle görüşen ve delil sunan yatırımcılar arasında olduğunu belirtti. Yongkun yatırımcıları, şirketin birikimlerini kaybettiklerini sosyal medyada da duyurdu. Çin’in TikTok benzeri uygulaması Douyin’de “yongkungold” etiketi yaklaşık 30 milyon görüntülenme aldı. Sosyal medyada konuşan bazı yatırımcılar, polis tarafından arandıklarını da ifade etti.