Bir zamanlar Çin’in en güçlü emlak şirketi olan Evergrande’ın sonu
Bir zamanlar Çin'in ekonomik gücünün zirvesini temsil eden gayrimenkul geliştirme şirketi Evergrande, bugün Hong Kong Borsası'ndan resmen çıkarıldı. 16 yıl önce Hong Kong'da finansal faaliyetlerine başlayan Evergrande, bir zamanlar yatırımcılar için kar vaat eden bir ülkede en hızlı büyüyen gayrimenkul geliştiricisiydi. Ancak şimdi Çin'in finansal sistemini çöküşün eşiğine getiren, dünyanın en borçlu şirketlerinden biri olarak hatırlanacak.
Dev şirketin enkazı
Şirket, Pekin'in en büyük şirketlerine yönelik uzun süredir uyguladığı “iflas edemeyecek kadar büyük” politikasını sınadı. Dev şirketlerin kontrolsüz borçlanmasına karşı toleransını ortadan kaldırdı. 2021'de 300 milyar dolardan fazla borcu olan Evergrande'nin çöküşü, Çin ekonomisinin kırılganlıklarını ve büyümenin itici gücü olarak gayrimenkullere olan bağımlılığını ortaya çıkardı.
Şimdi geriye kalan, dev bir şirketin enkazı: 280'den fazla şehirde bin 300 adet henüz tamamlanmamış gayrimenkul projesi ve dairelerini hala bekleyen yüz binlerce ev alıcısı. Bir de Evergrande için çalışan Çinli şirketlerden, ona yatırım yapan Londra ve New York'taki yatırımcılara kadar, geri ödemelerini hala bekleyen uzun bir alacaklılar listesi var.
Geçen yıl, Hong Kong'lu bir yargıç Evergrande'ın tasfiyesine karar verdi. Bu görevi, iflaslar konusunda uzmanlaşmış ve bir zamanlar Lehman Brothers'ın tasfiyesine yardımcı olmuş Alvarez & Marsal şirketine verdi. Göreve başlayalı bir buçuk yıl olan Alvarez & Marsal'ın iki yöneticisi olan tasfiye memurları, yurtdışındaki alacaklıların, alacaklarının bir kısmını almalarına yardımcı olmak için küçük adımlar attılar. Evergrande'ın kamuya açıklanan son belgeleri, bu zorlukları ortaya koyuyor.
100'den fazla şirketin kontrolünü aldı
Alacaklılar Evergrande'ın Çin'deki projelerine karşı yüzlerce yasal işlem başlattı ve düzinelerce varlık donduruldu. Bazı davalar sonucunda, yatırımcılar veya yerel yönetimler projelerin kontrolünü ele geçirdi. Evergrande'ın binlerce iştiraki olan karmaşık iş yapısı nedeniyle, Hong Kong'daki tasfiye memurlarının diğer alacaklılar için varlıkları geri alması zaten zor.
Evergrande'tan geriye kalanlardan para elde edebilmek için tasfiye memurları her bir yan kuruluşu tek tek devralmak zorunda. Alvarez & Marsal şu ana kadar 100'den fazla şirketin ve yaklaşık 3,5 milyar dolar değerindeki varlıkların kontrolünü ele geçirdi.
Sadece 255 milyon tahsil edilebildi
Ancak Hong Kong'daki alacaklıların talep ettikleri 45 milyar doların sadece 255 milyon doları tahsil edilebildi. Tasfiye memurları, el konulan bazı varlıkların değerinin bile şüpheli olduğunu belirterek, “şirketin alacaklılarının yararına nihai olarak elde edilebilecek tutarlar, varsa bile, ciddi şüpheler uyandırmaktadır” uyarısında bulundu.
Tasfiye memurları, Evergrande'ın para elde etmek için başka bir yasal yol izliyor: eski başkan Hui Ka Yan, eşi Ding Yu Mei ve Evergrande'nin eski CEO'su Xia Haijun'un peşine düşüyorlar. Hong Kong'da görülen ve duruşmaları halka kapalı olan dava, Hui ve diğer yöneticilerin Evergrande'nin Hong Kong borsasına kote edilmesinden sonraki yıllarda kendilerine ödedikleri 6 milyar dolarlık varlığı hedef alıyor.
Yöneticilere açılan davalar
Şimdiye kadar, dava çoğunlukla Hui'nin eşi ve Xia'ya odaklandı. Hui 2023 yılında gözaltına alındı ve yetkililer ona 6,5 milyon dolar para cezası verdi. Mahkemeye sunulan son bir dosyada, Çin'in önde gelen menkul kıymetler düzenleme kurumu tarafından menkul kıymetler dolandırıcılığı suçlamasıyla 2 milyon dolar para cezasına çarptırılan ve finansal piyasalardan men edilen Xia Haijun'un, Kaliforniya'da bulunan birkaç ev ve lüks otomobilde 24 milyon dolar değerinde mal varlığını sakladığı iddia edildi.
Irvine'deki bu mülklerden biri 6,3 milyon dolar değerinde ve Evergrande'in 2021 yılı yıllık sonuçlarını aniden ertelemesi ve bankalar tarafından 2 milyar dolarlık kredinin haczedildiğini açıklamasından bir ay sonra, Nisan 2022'de satın alınmış. Birkaç ay sonra, Xia, şirketin bir yan kuruluşundan Hong Kong'da kayıtlı şirketlerinden birine 2 milyar dolar aktarma planı olduğu gerekçesiyle istifa etti.
Mahkeme belgelerine göre Xia'nın 2024 yılının mart ayında para cezasına çarptırılmasından sadece birkaç ay önce, eşi Newport Beach'te 14,5 milyon dolarlık geniş bir malikane satın almıştı. Xia mahkemeye, 6 bin 400 dolardan daha değerli hiçbir şeye sahip olmadığını söyledi.
