Avrupa Rusya’yla savaşta mı?

NATO'nun yeni Başkanı Mark Rutte geçtiğimiz günlerde dikkat çeken bir açıklama yaptı: Savaş dönemi zihniyetine geçmenin zamanı geldi. Adına ister gölge ister hibrit, hatta ister terörizm deyin, her şey Vladimir Putin'in Rusya'sıyla bir savaşa işaret ediyor ve bunu adlandırmadaki isteksizlik, hükümetlerin enerji anlaşmaları ve ticareti tercih etmeleri nedeniyle güvenlik konusunda on yıllardır süren kayıtsızlıktan kaynaklanıyor.

“Bunu kabul etmek zor”

İstihbarat kurumları artık Kremlin'in Avrupa'yı istikrarsızlaştırmaya yönelik saldırılarının arttığını düşünüyor. Bunlar arasında Almanya'da uçaklara ve kritik altyapıya sabotaj iddiaları, bir savunma şirketi yöneticisine suikast planı ve Romanya ve Moldova'da gizli seçim müdahalesi iddiaları yer alıyor. Litvanya'nın bu aya kadar Dışişleri Bakanı olan Gabrielius Landsbergis 10 Aralık'ta bir konferansta yaptığı konuşmada “Bunu kabul etmek zor, siyasi açıdan sakıncalı, ekonomik açıdan maliyetli ama Avrupa'yı önemseyen her siyasetçinin görevi bu gerçeği kabul etmektir” dedi.

Putin'in 24 Şubat 2022'de Ukrayna'yı geniş çaplı işgali her şeyi değiştirdi. İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana kıtanın gördüğü en büyük çatışma, Avrupa Birliği'ni Ukrayna'nın savunmasına yardım etmeye zorlarken, kendi ülkelerini daha geniş bir çatışmanın içine çekilmekten korumaya çalıştı.

“Ukrayna’da başarılı olursa orada durmayacak”

Ancak 27 ülkeli bloğun birleşik bir dış politikasının olmaması Putin'in hedef aldığı zayıf karnı oldu. Çek Başbakanı Petr Fiala bir röportajında, 1968'de Çekoslovakya'daki Prag Baharı'nı bastırmak üzere Moskova tarafından gönderilen Sovyet tanklarını hatırlatarak, “Biz Avrupalılar başımızı çevirip duramayız çünkü Rusya Ukrayna'da başarılı olursa orada durmayacaktır Silah üretim kapasitemizi artırmalı ve kendi güvenliğimiz için daha fazlasını yapmalıyız” diye konuştu.

Putin'in Ukrayna'yı işgali kısa sürede sona erse bile, Avrupa, büyük miktarlarda silah üreten ve bir savaş ekonomisi tarafından desteklenen düşman bir Rusya ile karşı karşıya kalacak. Bazı yetkililer zaman içinde doğrudan bir askeri çatışmadan korkuyor ve ABD'nin NATO içindeki güvenlik garantilerinin yeni Başkan Donald Trump döneminde zayıflaması halinde Avrupa'nın savunmasız kalacağından endişe ediyor.

Avrupa bunu telafi etmek için büyük harcamalar yapmak zorunda. NATO üyelerinin üçte ikisinden fazlası ittifakın gayrisafi yurtiçi hasılasının en az yüzde 2'sini savunmaya ayırma hedefini tutturmaya hazırlanıyor. Ancak AB hala silah üretimini ihtiyaç duyduğu yüz milyarlarca euro ile nasıl artıracağını düşünüyor. Bir yetkiliye göre sorun, bloktaki pek çok kişinin hala Beyaz Saray'da kim oturursa otursun ABD'ye güvenilebileceğine inanması.

Avrupalı liderler, Rusya’ya karşı tehlikeli yeni bir dönemde olduklarını kabul etmekte yavaş kaldılar. Asıl endişe konusu olan Avrupa’nın olası bir saldırıya nasıl cevap vereceği. Rusya'nın düşmanca eylemleri bu ay Brüksel'de bir araya gelen NATO dışişleri bakanları arasındaki tartışmaların temel unsurlarından biriydi. Üst düzey bir Avrupalı askeri yetkiliye göre Moskova beş ila sekiz yıl içinde NATO topraklarına bir saldırı düzenleyebilecek konumda olacak. En fazla risk altında olanlar da ittifakın doğu kanadındaki ülkeler olacak.

Avrupa ve ABD istihbarat kurumları geçen ay Rusya'nın hava kargo gönderileri yoluyla uçaklara yangın çıkarıcı cihazlar yerleştirmeyi planlıyor olabileceği konusunda uyarıda bulundu. Temmuz ayında Leipzig'deki bir DHL lojistik merkezinde yangın çıkarıcı bir paketin alev almasının ardından Alman yetkililer Rusya'yı işaret etti. Yine temmuz ayında ABD ve Alman güvenlik güçlerinin, Almanya'nın en büyük silah üreticilerinden biri olan ve Ukrayna için silah üreten Rheinmetall AG'nin başkanı Armin Papperger'e yönelik bir Rus suikast planını engellediği ortaya çıktı.

Savunma harcamalarını artırmaları gerekecek

Polonya, Kremlin casuslarını kendi topraklarında ve NATO müttefiklerinin topraklarında sabotaj eylemlerini de içeren “hibrit bir savaş” yürütmekle suçladıktan sonra ekim ayında Rusya'nın Poznan'daki konsolosluğunun kapatılmasını emretti. İttifak, üye ülkelerin tanklar, uçaklar ve hava savunma sistemleri de dahil olmak üzere çok daha fazla silah üretmeleri için yeni ve somut hedefler hazırlıyor. Bu da harcamaları GSYH'nin yüzde 3'üne çıkarmayı taahhüt etmelerini gerektirebilir.

Açık sözlülüğüyle tanınan eski Hollanda başbakanı Rutte, NATO genel sekreteri olarak ekim ayında görevi devralmasından bu yana yaptığı ilk önemli konuşmada görüşlerini ortaya koydu. Avrupa henüz tam anlamıyla bir savaşın içinde olmayabilir ama kesinlikle barış içinde de değil. Geçen hafta yaptığı konuşmada “Dört ya da beş yıl içinde başımıza geleceklere hazır değiliz. Daha kaç tane uyandırma çağrısına ihtiyacımız var?” dedi.